Sivas Eski Fuar Alanı Arsa Geliştirme Süreci

1.Giriş

Yaklaşık 500 dönümlük bir alanı kaplayan Eski Fuar Alanı olarak bilinen çalışma alanı 1960’lı yıllardan beri Sivas kenti için büyük bir mesele haline gelmiştir. O dönemde yapılan imar planında bu bölge Fuar Alanı olarak planlanmıştır. Ancak uzun yıllar Sivas Belediyesi’nin de yaklaşık 90 dönümlük bir arsaya sahip olduğu bölgede mülkiyet sahipleriyle bir anlaşmaya varılmamış ve proje için uygun adımlar atılamamıştır. Aynı zamanda yerel yönetimin el değiştirmesi ile bu alan için farklı fikirler ortaya konulup o yönde ilerlenmeye çalışılmıştır. 2010 yılında bu alan için yerel yönetimin çözüm odaklı adımlar atma çabası ile konu tekrardan gündeme gelmiştir. Ancak Mimarlar Odası Sivas Temsilciliğinin öngörülen plana karşı çıkması ve dava açması ile imar planı tekrardan askıya alınmıştır. Tüm bu karmaşık süreç içersin de gerek belediye gerekse Mimarlar Odası ve yerel kamuoyu tarafından birçok öneri sunulmuştur. Son olarak kent için geliştirilen imar revizyon planında bu alan içinde yeni bir plan çıkarılmıştır ve halihazırda bu bölge imara açılmıştır. Bu çalışmanın amacı da Sivas kenti eski fuar alanı arsa geliştirme sürecini inceleyip durum değerlendirmesinde bulunmaktır.

2.Sivas Kenti

Sivas kenti 28.488 km²’lik yüzölçümü ile Türkiye’nin toprak bakımından ikinci büyük ilidir. İl topraklarının büyük bölümü Kızılırmak, bir bölümü de Yeşilırmak ve Fırat havzalarına girer. Sivas, çevre illere göre kendine has bir iklim özelliğine sahiptir. Çevresine göre bir mikro klima iklim bölgesidir. Bu özelliği sağlayan temel unsurlar; çevre illere göre daha yüksek oluşu, kuzey rüzgârlarına açık oluşu, enge­beli bir yapıya sahip oluşu, yıl içinde değişen basınç farkı, il topraklarının farklı coğrafi bölgelerde yer almasıdır. İklim yapısı karasal iklimdir.  Kışları soğuk ve sert geçer, genelde kış ayalarında bol kar yağışı görülür ve il 3-5 ay karla örtülüdür. Yazları sıcak ve kurak, ilkbahar ve sonbahar ayları yağmurlu geçer. Sivas Genel nüfusu 631,112 ve Sivas il merkezi nüfusu 359.219(2015)dur. Şehirde 62 mahalle mevcuttur. Sivas 16 ilçesi ve 1245 köyü ile önemli bir idari yapıya sahiptir. Kentte bulunan Cumhuriyet Üniversitesi, Cumhuriyetin kuruluşunun 50. yılı anısına 1974 yılında Türkiye’nin 13. üniversitesi olarak kurulmuş olup bugün şehrin sağlık, kültür, eğitim alanında gelişmesinde öncü olan kuruluşlardan birisidir. Sivas Merkezinde 160 ilk öğretim, 22 Lise ve dengi okul mevcuttur. Sivas İli, Orta Anadolu ile Doğu Anadolu ve Karadeniz ile Güneydoğu Anadolu illeri arasında bir geçiş mekanı üzerinde bulunmaktadır. İl konum itibariyle ulaşım ağı üzerinde bir kavşak noktası görevindedir (1).

3.Alanın Konumu ve Genel Özellikleri

Eski fuar alanı olarak adı geçen çalışma alanı Sivas merkezine yaklaşım 1,5 km uzaklıkta bulunmaktadır. Eski Fuar alanının Güney sınırı Kızılırmak’a dayanmaktadır. Bu çalışma kapsamında detaylı incelemeye alınan bölümün Güney sınırından ise Sivas-Erzincan karayolu geçmektedir. Kızılırmak’ın karşı tarafında iste Cumhuriyet Üniversitesi’nin Kuzey sınırı mevcuttur. Çalışma alanının batısında Sivas Şehirler Arası Otobüs ve Köy Terminali bulunmaktadır. Çalışma alanı yaklaşık 450 dönümlük yeşil alanı kapsamaktadır ve planda fuar alanı olarak görünmesine rağmen günümüzde halen çoğunluğu kadastral parsel halindedir. Arazide bulunan yaklaşık 1000 hissedarın hak sahibi olduğu alanda Sivas Belediyesi’nin 84 dönümlük, Milli Emlak Müdürlüğü’nün ise 16 dönümlük alanı bulunmaktadır (6).

Şekil 1. Eski Fuar Alanı Konumu (Üner, 2017)

4.Arsa Geliştirme Süreci

Cumhuriyetin kuruluşuna kadar önemli bir gelişme gösteremeyen ve küçük bir Anadolu şehri olarak kalan Sivas 1930’lu yıllarda gelişmeye başlamıştır. 1930’da Belediye Başkanı olan Hikmet Işık şehre elektriği getirmiş ve bu da Sivas’ın kentleşmesini önemli ölçüde etkilemiştir. Önemli gelişmeler olarak kabul edilebilecek şehir haritası uygulaması, yeni yollar ve lağımların yapılması ve İnönü Caddesinin açılması gibi faaliyetler Sivas’ı şehircilik açısından ileri götürmüştür. Bu yıllarda Sivas’ta hektar başına 156 kişi düşmekteydi. Şehir merkezine ait imar planı ilk defa 1932 yılında yaptırılıp uygulamaya başlanmıştır (2). Şehir için 1934 yılında 1/2000, 1/1000 ve 1/500 oranlarında olmak üzere üç plan hazırlanmıştır (3). İkinci dünya Savaşı yıllarında yavaşlayan kentleşme hareketi, 1950 sonrası ivme kazanmış ve etkilerini göstermeye başlamıştır. Sivas şehri 1960’lı yıllarda her yönüyle imar planı dışına taşmış durumdaydı. Tüm Anadolu şehirlerinde olduğu gibi Sivas da teknik imkansızlıklar yüzünden planlı şehirciliğin gereklerini yerine getirememiştir.1967 yılında Sivas Ana İmar Planı yarışmasını Sivas İmar Planı için en önemli adımların atıldığı sürecin başlangıcı kabul edebiliriz. Sivas’ın ilk İmar Ana Planı bu yarışma ile yaptırılmıştır. 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına uygun olarak 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve daha sonra da 1/1.000 Ölçekli Uygulama Planları yapılarak 14.03.1972 yılında onanmıştır. Şehrin göç alarak büyümesi nedeniyle 1985 yılında belediyenin müracaatı ile İmar ve İskan Bakanlığı’nca imar planı revizyonu ve ilaveleri yapılmıştır. 3194 Sayılı İmar Yasası ile belediyeler kendi imar planlarını yapma ve yaptırma imkanlarına kavuşmuştur. İmar planında bugüne kadar yapılan değişiklik ve ilavelerle plan alanı 7.200 ha alana çıkarılmıştır (4).

Eski fuar alanı arsa geliştirme sürecini bu çerçevede incelediğimizde yaklaşık 50 yıllık bir zaman dilimini içermektedir. Bu oldukça uzun süreç içerisinde alan birçok farklı fikir, çalışma ve uygulamalara maruz kalmıştır. Değişen yerel yönetimlerin süreç içerisinde birçok farklı hedef ve çalışması bölgenin uzun yıllar kamuoyunda önemli bir yer elde etmesine sebep olmuştur. Bölge için yapılan en somut çalışmaları 2010’lı yıllarda görmekteyiz. Eski fuar alanını sırası ile 1967, 1982, 2012 ve 2014 planları çerçevesinde incelemek sürecin olumlu ve olumsuz yönlerini en doğru şekilde değerlendirmeye yardımcı olacaktır.

4.1. 1967 Tarihli Sivas İmar Planında Alanın Durumu

Aralık 1967 tarihinde İller Bankası tarafından açılan yarışmada Behçet Baykut ve Fahri Yetman tarafından birincilik ödülü kazanılmıştır (5) ve Sivas İmar Planında alan ilk defa fuar alanı olarak tanımlanmış (Şekil 2). Kentin ilk ana imar planı olması özelliği ile bu plan önemli bir yere sahiptir. Planda fuar alanı, açık amfi tiyatro, luna park, suni göl ve sosyal tesisler bulunmaktadır. Ancak bu yıllarda uygulama amaçlı hiçbir adım atılmamış olup yıllarca kadastral parsel olarak kalmıştır.

Şekil 2. 1967 Tarihli Sivas Revizyon İmar Planında Eski Fuar Alanı (Sivas Mimarlar Odası Temsilciliği Arşivi)

4.2. 1985 Tarihli Sivas Revizyon İmar Planında Alanın Durumu

1985 tarihinde Sivas kentinin göç almaya başlaması ve kentin yapısal çevre olarak bu ihtiyacı karşılayamaması sebebi ile Sivas Revizyon İmar Planı yapılmıştır (Şekil 3). Bu planda fuar alanı korunmuştur. Alanın alt kısmında kalan bölüm için ise şehir stadyumu ve spor yapılarını içinde bulunduran bir plan öngörülmüştür. Yakın çevresinde belediye hizmet birimleri içinde tanımlamalar söz konusudur. Şehirler arası otobüs terminali ve Yenişehir Konut bölgesi bu planda görülebilmektedir. Kızılırmak tarafına uzanan bölümün ise 1985 planında halen kadastral parsel durumunda olduğu belirlenmiştir. Bu revizyon imar planından sonra fuar alanı uygulaması için atılan adımlar doğrultusunda alanın hazineye ait kısmından geriye kalan bölümünün 2010’lı yıllara kadar yaklaşık 90 bin m² si kamulaştırılmıştır olup 282 bin m² lik alanı özel mülkiyet durumda kalmıştır (6).

Şekil 3. 1985 Tarihli Sivas Revizyon İmar Planında Eski Fuar Alanı (Sivas Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğü)

4.3. 2012 Tarihli Sivas Revizyon İmar Planında Alanın Durumu

2009-2014 yılları arasında faaliyet gösteren Sivas Belediye yönetimi kentin ihtiyaçlarının var olan imar planı ile karşılanamadığı gerekçesi ile Revizyon İmar Planı çalışmalarında bulunmuştur. 2012 yılında gündeme gelen Revizyon İmar planı hem Eski Fuar alanı hem de revizyona giden diğer alanlar açısında olumlu ve olumsuz birçok tartışmaya neden olmuştur (7). Ancak fuar alanının hemen batısında bulunan ‘Yenişehir Konut Bölgesi’ ve ‘Şehirler Arası Otobüs Terminali’ fuar alanı için çalışmalar başlamadan bir süre önce bazı çalışmalar ile gündeme çıkmıştır. 2008 yılında Sivas Belediyesi Sivas Şehirler Arası Otobüs Terminalinin imar planı tadilatı ile kısmen ticari alan fonksiyonu verilmek istenmesi ve buna karşılık yeni Terminal Alanı oluşturulmasına yönelik imar tadilatı hedeflemiştir. Ancak Mimarlar Odası Sivas Temsilciliği;

• Fiziki konumu itibari ile şehir içi ve şehirler arası ulaşım ağının kesiştiği noktada olması
• Terminale şehir içinden ulaşım kolaylığının gelen ve giden yolcu için önem taşıması
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesi ile bağlantısının güçlü olması
• Çevre yolu bağlantılarının doğru kurgulanmış olması

sebepleri ile terminalin taşınma gerekliliği olmadığını savunarak önce itiraz etmiş, itiraz sonuçlanmayınca dava açmıştır. Dava yürütmeyi durdurma kararı ile sonuçlanmıştır (8).

Sivas Belediyesi Eski Fuar Alanını 2009 yılının son aylarında yine plan tadilatı ile gündemine almıştır. 2010 yılının Nisan ayında bölgeyi imara açma girişiminde bulunacaklarını kamuoyuna duyurmuştur. Revizyon planında yaklaşık 450 dönümlük yeşil alanın yapılaşmaya açılması (konut+ticaret+bha) ve terminalin bulunduğu alana yine konut, ticaret ve belediye hizmet alanlarının eklenmesi öngörülmüştür.2008 yılındaki plan tadilatının iptalinden sonra alandaki tadilat hedefi genişletilmiş, terminal binası kaldırılmamış ancak terminal sahası içindeki alanlar yapılaşmaya açılmıştır. Aynı dönemde Sivas Belediyesi 1982 yılında yapılan Sivas İmar Planının yetersiz olması sebebi ile ‘Sivas İmar Planı Revizyonu’ yapılabilmesi için ihale gerçekleştirerek revizyon imar planı çalışmalarını başlatmıştır. Bu sebeple imar planı revizyonu çalışmalarının başlatıldığı bir dönemde büyük ölçekteki bir alanın revizyon planına dahil edilmesi yerine kısmı bir uygulamanın tadilat ile yapılması özellikle Mimarlar Odası tarafından doğru bulunmamıştır. O döneme kadar bölgede 90 bin m²’lik alan kamulaştırılmış ancak 280 bin m^2’lik alan halen özel mülkiyette bulunmaktaydı.

Mimarlar Odası İmar Tadilatı yapılan bölgeye ilişkin değerlendirmelerinde;

• İmara açılması planlanan yeşil alan fiziki konumu itibari ile Sivas kent merkezinde akciğer özelliği gösteren tek yeşil alandır ve belediye tarafından kent içinde bütünlüğe sahip olmayan parçalı yapıda eşdeğer gösterilen alanlar ise zaten kent içinde var olan ve çok ufak ekleri içeren yeşil alanlar olmakla beraber ulaşım kolaylığı, erişilebilirlik, fiziki konum, rant değeri ile yapılaşmaya açılması düşünülen alana kesinlikle eşdeğer olmadığını
• İmar planları kamu yararını hedefleyen planlar olmalıdır ve burada kamu yararı gözetilmediğini
• Fuar alanının yakın tarihte imar planında askeriye bölgesinin kamuya terki ile elde edilen alana taşınmış olması ancak askeriye bölgesindeki fuar alanı gerekli büyüklükteki yeşil alanı bünyesinde barındırmadığını ve ilgili mevzuatlarda öngörülen fuar alanı niteliğini taşımadığını (3030 sayılı Kanun Kapsamı Dışında Kalan Belediyeler Tip İmar Yönetmeliğinin sosyal ve kültürel alt yapı alanlarının açıklandığı 14.madde)
• Kişi başına düşen yeşil alan miktarının Sivas kentinde ilgili yönetmeliklerde belirtilen 10m²’nin altında olduğunu
• Yapılan İmar Revizyon Planı bütünlüğünün bu büyük ölçekteki İmar Tadilat Planı ile bozulacağını
• Bölgenin zemin yapısının çok katlı yerleşim için uygun olmadığını
• Bölgenin imara açılma sebebinin Belediye tarafından buradaki hak sahiplerinin yaşamış olduğu mağduriyetler olarak göstermesi ancak kamu yararının belirli bir grubun mağduriyetini gidermek değil genelin ihtiyaç ve yararı gözetilerek mümkün olabileceğini

belirterek İmar Tadilat Planına dava açmıştır. Dava sonucunda yargının yürütmeyi durdurma kararı sonrasında Sivas Belediyesi 6 Temmuz 2011 meclis kararı ile yaklaşık 450 dönümlük yeşil alanı ‘Kentsel Dönüşüm Alanı’ ilan etmiştir. Mimarlar Odası ‘Kentsel Dönüşüm Alanı’ ilan edilen Eski Fuar Alanı için bu karardan sonrada itiraz ve dava süreçlerinde bulunmuştur (9).

İhale sonucu çalışmaları başlatılan  1/5000 ölçekli Revizyon İmar Planının ilk hali  7.03.2012 tarihinde 86 sayılı kararı ile onaylanmış ve askıya çıkarılmıştır. Daha önce aynı alan için Tadilat planı ve Kentsel Dönüşüm Alanı ilanı ile yapılan çalışmalara itiraz ve davalardan sonra ufak detaylar dışında bir değişiklik yapılmadığı gözlemlenmiştir. Bunun üzerine Mimarlar Odası 1/5000 ölçekli Revizyon İmar Planı için dava açmıştır (6).

Şekil 4. 2012 Tarihli Sivas Revizyon İmar Planında Eski Fuar Alanı (Sivas Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğü)

Mimarlar Odasının açtığı davada Revizyon İmar Planı için,

• 1/5000 ölçekli revizyon imar planının yürürlükteki üst ölçekli çevre planına uygun olup olmadığı
• Planın, Sivas’ın ekonomik, demografik, sosyal, kültürel, tarihsel, fiziksel özelliklerine ilişkin araştırmalara ve verilere dayalı olup olmadığı
• Beldenin ve bölgenin şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde tutularak sosyal ve teknik donatı alanlarında belirtilen asgari standartlara uyulup uyulmadığı
• Şehrin nüfus yoğunluğu, eğitim, ulaşım, ticari gelişim ve tarımsal hususların dikkate alınıp alınmadığı
• Konut alanlarının şehrin doğal gelişimine uygun olarak planlanıp planlanmadığı

gibi sorular ile dava sürecinde bilirkişi raporu istenmiştir.

Bu süreç içerisinde Sivas Belediyesi yalnızca Mimarlar Odası tarafından değil Defterdarlık, Sivas Ticaret ve Sanayi Odası, Askeriye gibi birçok kuruluşun açtı davaların yanı sıra vatandaşlar tarafından da yüksek yoğunlukta şikayetle karşılaşmıştır.  07 Ocak ve 13 Ocak 2014 tarihlerinde yapılan meclis toplantılarında toplamda 60 adet karar alındığı görülürken, bu kararların 50’sinin revizyon imar planlarıyla ilgili olması oldukça dikkat çekmiştir ve Belediye gelen bu şikayetlerin çoğuna ret yanıtı ile karşılık vermiştir (11).

Süreç içerisinde Sivas İdare Mahkemesi tarafından görülen davada karara ilişkin şu ifadelerde bulunulmuştur;

‘’Olayda; mahkememizin 23.10.2012 tarihli kararı ile keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verildiği, 01.03.2013 tarihinde yapılan keşif bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, sonuç olarak planın imar mevzuatı, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun olmadığı görüşlerine yer verildiği, raporun taraflara tebliği üzerine davalı idare tarafından yapılan itiraz dilekçesinde bilirkişi heyetinde yer alan bilirkişilerden C.S.’nin Mimarlar Odası Trabzon Şubesi’nin Yönetim Kurulu üyesi olduğu belirtildiği, bunun üzerine bilirkişi raporu hükme esas alınmayarak mahkememizin 15.08.2013 tarihli kararıyla konunun uzmanı İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Handan Türkoğlu, Prof. Dr. Nilgün Ergun ve Doç. Dr. Şevkiye Şence Türk’ün katılımıyla yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan raporda özetle;

1/100.000 ölçekli Yozgat-Sivas-Kayseri Planlama bölgesi çevre düzeni planının 1/5000 ölçekli Sivas ilave revizyon nazım imar planından sonra yürürlüğe girdiği, bu nedenle 1/5000 ölçekli Sivas ilave revizyon imar planının 1/100.000 ölçekli Yozgat-Sivas-Kayseri Planlama bölgesi çevre düzeni planına uygunluğunun beklenemeyeceği, ancak buna rağmen genel olarak plan kararları arasında her iki plan arasında uyumsuzluk olmadığı, plana sektörel hedeflerle uyumlu mekandaki yansıması incelendiğinde imalat ve hizmetler sektörlerinin sektörel hedeflerle uyumlu bir mekansal gelişme gösterdiği mevcut, hizmet ve sanayi alanları korunurken öngörüye paralel olarak özellikle ana ulaşım bağlantılarıyla uyumlu olarak yeni ticaret alanlarının geliştirildiği ifade edildi.’’

Sivas İdare Mahkemesi tarafından verilen karara göre;

“Bu durumda, dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelen ile özetlenen bilirkişi raporunun değerlendirilmesinden Sivas Belediye Meclisi tarafından kabul edilen 1/5000 ölçekli revizyon imar planında; plan yapımına ait esaslara dair yönetmeliğin eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel tesis alanlarının büyüklük olarak plan yapımına ait esaslara dair yönetmeliğin Ek1 maddesinde belirtilen standardın altında olduğu, plan yapımına ait esaslara dair yönetmeliğin Ek2 maddesinde tanımlı olmayan “Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı”, “Özel Proje Alanı” ve “Kentsel Servis Alanları” gibi alanlara yönelik yoğunlukların tanımlanmadığı anlaşılmakla, 1/5000 ölçekli revizyon imar planının imar mevzuatında belirtilen ilkeler, şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uygun olmadığı sonucuna varılmıştır. Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğurabileceğinden 2577 sayılı kanunun 27. Maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmenin durdurulmasına, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde Sivas Bölge Mahkemesi’ne itiraz yolu açık olmak üzere 29.01.2014 tarihinde oy birliğiyle karar verilmiştir.” (10)

4.4. 2014 Tarihli Sivas İmar Planında Alanın Durumu

2014 yılında değişen ve halen devam eden yerel yönetim Sivas kenti için yapılan plan çalışmalarının devamlılığını getirmiştir. Yürütme durdurma kararının ardından yine 2014 yılında Revizyon İmar Planı yapılan ufak değişiklikler ile tekrardan hazırlanmış ve kamu oyuna sunmuştur ( Şekil 5- Şekil 6).

Bu planda,

• Yeni Belediye Hizmet Binasının buraya taşınması
• Planlanan bulvar ile kent merkezinden Kızılırmak üzerine yapılacak köprü ile üniversiteye doğru geçişin açılması
• Açılan bulvar üzerinde getirilen fonksiyonun ticaret olarak belirlenmesi
• Yeşil alanlarda herhangi bir artış olmadığı yalnızca alan içinde kesintiye uğratmadan devam ettirilmeye çalışıldığı
• Yeterli miktarda sosyal donatı alanının planda belirtilmediği

gibi bazı hususlar dikkat çekmektedir.

2012 yılında hazırlanın revizyon planının mahkeme kararı ile iptalinden sonra 2014 yılına ait planda yapılan değişikliklerin yürütmeyi durdurma kararına neden olan konuları halen tam anlamıyla karşılamadığı açıkça görülmektedir. Ancak 2012 planının ilk halinde sadece eski fuar alanı değil yakın çevresinin de dahil olduğu kısımlar tamamen imara açılmıştı.2012 planının son halinde yeşil alan miktarı artırılmış ancak yeterli görülmeyip iptali söz konusu olmuştu. 2014 planında önerilen plan kamuoyunun istediği oranda sosyal donatı alanına sahip olmamasına rağmen 2012 planının ilk halinden daha iyi durumdadır. Yapılaşma yoğunluğu azaltılmış ve eski fuar alanı ve yakın çevresinde yaklaşık 300 dönüm yeşil alan ve 280 dönüm ise imara açılan alan olması kararı ile Mimarlar Odası ve Sivas Belediyesi arasında anlaşmaya varılmıştır (6,12).

Şekil 5. 2014 Tarihli Sivas İmar Planında Eski Fuar Alanı (Sivas Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğü)

Şekil 6. 2014 Tarihli Sivas Revizyon İmar Planında Eski Fuar Alanı-Kızılırmak İlişkisi (Sivas Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğü)

2014 planının 30 Kasım 2015- 30 Aralık 2015 tarihleri arasındaki Revizyon Askı Süreci sonunda kesinleşmesi ile alan için gerekli uygulama çalışmaları başlamıştır. Planın kesinleşmesinin ardından çalışma alanı ve yakın çevresine ait uygulama çalışmaları kapsamında Sivas Kızılırmak Köprüsü Ulusal Mimari Proje Yarışması 4 Ocak 2016 tarihinde ilan edilmiştir. Bu proje eski fuar alanının içinden geçen ve 2014 planında açılan bulvarın Kızılırmak üzerinden Cumhuriyet Üniversitesi ve yine üniversitenin içinden geçen İsmet Yılmaz bulvarını birleştirecek bir köprü özelliği taşımaktadır. Yarışma İlker Fatih Özorhon, Güliz Özorhon ve Berke Hatipoğlu müellifliğindeki projenin birincilik ödülü alması ile sonuçlanmıştır. Aynı zamanda Kızılırmak ve Çevresi Fikir Projesi Yarışması Sivas Belediyesi tarafından 15 Ocak 2016 tarihinde ilan edilmiştir ve 31 Temmuz 2016 tarihinde Y. Şehir Plancısı Can Kubin’in ekip liderliğindeki grubun birincilik ödülü kazanması ile sonuçlanmıştır ( Şekil 8). Projenin eski fuar alanı ile olan ilişkisi düşünüldüğünde kent için önemli bir yere sahip olduğunu söylemek mümkündür.

Şekil 7. Sivas Kızılırmak Köprüsü Ulusal Mimari Proje Yarışması 1. Ödül (13)

Şekil 8. Kızılırmak ve Çevresi Projesi Yarışması 1.Ödül (14)

2014 planının 30 Kasım 2015- 30 Aralık 2015 tarihleri arasındaki Revizyon Askı Süreci sonunda kesinleşmesi ile alan için gerekli uygulama çalışmaları başlamıştır. Gerekli parseller için 3194 sayılı imar kanunun 18.madde imar uygulama çalışması yapılarak Sivas Belediyesi Encümen’inin 6/09/2016 tarih ve 2012 sayılı kararı ile onaylanarak askı süreci sonunda kesinleşmiştir (Şekil 9). Plan üzerinde sosyal donatı alanı olarak görünen kısımlar için ise belediye tarafından kamulaştırma yapılacağı öngörülmektedir. Konut alanları için Emsal: 1.40 H: serbest olacak şekilde bir emsal hakkı tanınmıştır.

18.madde uygulaması kapsamında 377 dönümlük bir alanda çalışılmıştır ve bunun 354.600 m² si toplam düzenlemeye giren alanı kapsamaktadır. Bu alanda yapılan 18.madde çalışmaları sonucunda 6 Eylül 2016 tarihinde Sivas Belediye Encümeni tarafından;

• Özet cetvelinde ve dosya içeriğinde gösterilen yoldan ihdasların mevzuat gereği Sivas Belediyesi adına tescili ve daha sonra kamuya ayrılan alana terk ve terkinine,
• Düzenleme ortaklık payı oranı mevcut haliyle %40’ı aştığından İmar Kanununun 18.maddesi uyarınca yapılacak arazi ve arsa düzenlemesi ile ilgili esaslar hakkındaki yönetmeliğin 32.maddesi gereğince özet cetvelinde gösterildiği şekliyle; mülkiyetleri belediyemize ait 301 ada 5 nolu parselin 10210.00 m2’lik kısmı ile 301 ada 44,50 nolu, 302 ada 15 nolu, 304 ada 3 nolu ve 307 ada 1-124-126 nolu parsellerin tamamının DOP fazlası olarak yola terk ve terkine,
• Uygulama alanındaki bazı parsellerde, 1985 yılı öncesi hisse satış yapılması, bu satışlara göre arazide fiilen kullanım alanlarının oluşması ve fiilen kullandıkları allarında yeni oluşan imar ada/parsellerine isabet etmesi nedeni ile pay bölümü yapılmasına

karar verilmiştir (15).

Bu kapsamda Düzenleme Ortaklı Payı Hesabına bakıldığında son durum şu şekildedir;

Kamuya Ayrılan Alan = 354600.44 – 212900.93 = 141699.59

Düzenleme Ortaklık Payı = 141699.59 / 354600.44 (12)

Şekil 9. 2014 Tarihli Sivas Revizyon İmar Planında Eski Fuar Alanında 18.madde Uygulaması (Sivas Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğü)

5. Sonuç

Kent planlamasının yasal boyutu açısından ülkemizde birçok arsa geliştirme sürecinde sorunlar gözlemlenebilmektedir. Sivas Eski Fuar Alanını göz önüne aldığımızda da alan 60’lı yılların sonundan itibaren Sivas kent planında önemli bir gündeme sahip olmuştur. Yerel yönetimlerin farklı düşünce ve bakış açıları ve uygulama için atılmayan adımlar söz konusu olmuştur. Ayrıca yapılan düzenlemeler standartlar ve yasal boyut açısından oldukça sıkıntı süreçleri beraberinde getirmiştir.

Alanda yapılan çalışmalar sosyal donatı eksikliği, kamu yararı gözetmediği, kent içerisinde halihazırda eksik olan yeşil alan yoğunluğunun daha da düşürülmek istenmesi gibi sebeplerle birçok dava ve itiraz sürecinden geçmiştir. Günümüzdeki kabul edilen hali kamuoyu tarafından istenilen kalitede olmasa bile özellikle Mimarlar Odasının çabaları ile kamu yararı tamamen göz ardı edilmiş ve rant amaçlı yapılan bir çalışma olmanın ötesine az da olsa geçmeyi başarmıştır. Alan için uygulama düzenlemeleri henüz yeni olgunlaşmaya başlamıştır ve kent planlamalarında arsa ve arazi geliştirme süreçlerinde ağırlıklı olarak kullanılan 18. madde uygulaması ve kamulaştırmanın bu bölge içinde kullanıldığını görülebilmektedir.

Sivas kentinin gelişimine ve stratejik planına baktığımız zamanda bölgenin önemi daha da iyi anlaşılmakta ve alanın başarılı bir plana sahip olması için kamuoyu tarafından gösterilen çabanın haklı olduğu söylenebilmektedir. Ancak  ne yazık ki günümüzde kabul edilen halinin 50 yıllık bir süreç içerisinde atıl kalmış bu alanın Sivas kentinin gelişimi göz önünde tutulduğunda yeterli kalitede olmadığını söylemek mümkündür.

Bu çalışma kent için değerli ve önemli olan bu alanın geçirdiği süreç ve son durum hakkında kamuoyunu ve meslek ortaklarını bilgilendirme açısından önemlidir. Alanda bundan sonra gerçekleşecek olan tüm uygulamalarda çalışmadan faydalanılması ve atılacak her adımda bu alanın değer ve öneminin ön plana çıkarılması umut edilmektedir.

6. Kaynaklar

1. http://www.sivas.bel.tr/icerik/38/12/sivasimiz.aspx
2. İller Bankası (1967), Sivas Analitik Etüdler, Sivas.
3. Sivas Gazetesi, 19 temmuz 1934
4. Sivas Belediyesi 2007-2011 Stratejik Plan, 2006, Sivas
5. Mimarlık, 1967/10, sf. 2, Mimarlar Odası Arşivi
6. İnce S., (Kişisel Görüşme, 12 Aralık 2016)
7. Kılıç A., (25 Eylül 2013), Sivas Belediyesi İmar Revizyon Planı, http://www.sivasmedya.net
8. Basın Bildirisi (Ağustos 2008), TMMOB Ankara Şubesi Sivas Temsilciliği
9. TMMOB Sivas Temsilciliği Dergisi Eski Fuar Alanı Özel Sayısı, 2011/11, Sf. 30-34, Sivas
10. Sivas Postası, (3 Şubat 2014), Balon Patladı, http://www.sivaspostasi.com.tr
11. Sivas Postası Gazetesi, (18 Şubat 2014 ), İmar Planına Şikayet Yağmuru, http://www.sivaspostasi.com.tr
12. Uzun M. ,(Kişisel Görüşme, 12 Aralık 2016)
13. Bayhan B., 23 Mart 2016, 1. Ödül, Sivas Kızılırmak Köprüsü Ulusal Mimari Proje Yarışması, https://www.arkitera.com
14. Bayhan B., 17 Ağustos 2016, 1. Ödül, Sivas Kızılırmak ve Çevresi Fikir Projesi Yarışması, https://www.arkitera.com
15. T.C. Sivas Belediye Encümeni 2012 sayılı Karar, Sivas Belediyesi Emlak ve İstimlak Müdürlüğü

—

[Editörün notu: Yukarıdaki çalışma, yazarın İTÜ Kentsel Tasarım Yüksek Lisans Programı’nda yüksek lisans öğrencisi olduğu esnada, 2016-17 Güz dönemi “KET 522 Arsa Geliştirme Süreci” dersi kapsamında yapılmıştır.]