Beyazperdede veya televizyonda biz izleyiciler için yaratılan kentlerin gerçek dünyadaki yansıması, mimar John Portman'ın yapılarını aslında çok yakından tanıyoruz.
Frank Gehry ve Zaha Hadid gibi tanınmış mimarların arasında tabii ki John Portman ismi gözden kaçıyor. Ancak kariyeri Atlanta’dan Asya’ya uzanan 90 yaşındaki Amerikalı mimarın yapıları muhtemelen en star mimarlardan daha çok ekranlara taşındı. Avluları ve camlı asansörleriyle modernizm ile brütalizmin bir araya geldiği Portman’ın binaları geçtiğimiz 30 yıl içerisinde; Sharky’s Machine (1981), Grosse Pointe Blank (1997) ve Mission Impossible 3 gibi düzinelerce filmlerde yer aldı. Daha önemlisi belki de son zamanlarda Hollywood’un popüler distopik gerilimlerinden Açlık Oyunları ve Uyumsuz (Divergent) filmlerinde ve Walking Dead isimli televizyon dizisinde kendine yer edinmesiydi.
Portman 1960’larda Atlanta’nın merkezinde, içlerinde Hyatt, Westin, Marrott otellerinin de bulunduğu birçok yapı, hatta merkez iş koridorunu tasarladı. Atlanta’daki çalışmalarının kapsamı ve tasarımlarındaki “temiz çizgilerle neo-fütüristik formlar”, yazar Kristi York Wooten’ın sözleriyle Portman’ın mini imparatorluğunu fütüristik sinemanın kente inişine benzetiyor.
The Marriott Marquis, Atlanta
AmericasMart Building 1, Atlanta
The Hyatt Regency Hotel, Atlanta
The Hyatt Regency Hotel, Atlanta (Wally Gobetz/Flickr)
Portman’ın Peachtree Merkez kulelerinin çatıları ve köprüleri, yine Wooten’ın verdiği detaylarla, Insurgent’ın kıyamet sonrasını ve Divergent’ın ikinci bölümündeki özgür iradenin yer almadığı dünyayı betimliyordu. Aynı zamanda Açlık Oyunları: Mockingjay filminde ise kıyamet sonrası iktidarın şehri Panem’in tasviri için Portman’ın Atlanta Marriott Marquis’de yer alan avlusu kullanılmıştı. Ve tabii ki, Atlanta kent merkezinin silüeti Walking Dead dizisinin jeneriğinde yer alıyor.
Sadece Atlanta değil elbet, Portman’ın Detroit’teki Rönesans Merkezi ve Los Angeles’taki Bonaventure Oteli de sayısız Hollywood filminde ekranlara taşındı. Hatta gişe rekorları kıran 2014 yapımı Yıldızlararası filminde de Portman yerini aldı.
The Renaissance Center, Detroit (Jeff Belcher, Wikimedia)
The Renaissance Center, Detroit (Paul Bica/Flickr)
The Westin Bonaventure Hotel, Los Angeles (Prayitnot/Flickr)
Wooten’dan alınan bilgiye göre, Portman mimarlık okurken, okuluna 1940’ların sonuna doğru Frank Lloyd Wright gelir ve Portman Wright’a tavsiye edebileceği bir ünlü mimar olup olmadığını sorar. Wright der ki: “Genç adam, Emerson’ı araştır.” Wooten bu konuşmanın, Portman’ın ölçek ve projelerindeki özgüven arasında kurduğu denge için bir itici güç olduğunu söylüyor.
Mimarın çarpıcı tasarımlarından örnekler:
The Renaissance Schaumberg Hotel & Convention Center, Schaumberg
The Student Center, Emory Üniversitesi, Atlanta
The Hyatt Regency Hotel, San Francisco
The Westin, Varşova
Bank of Communications, Şangay