Türkiye’nin İlk TOKİ’si Örnek Proje Olabilecek mi?

Ankara'daki ilk toplu konut evleri, Bakanlık, ATO ve Mimarlar Odası'nın projesiyle örnek bir kamusal alan yapılmak isteniyor. Ancak Bakanlık hala protokol imzalamadı.

Türkiye’nin ilk TOKİ mahallesi, Bakanlıktan protokol sağlanırsa Türkiye’nin örnek projesi olacak.

Kızılay’da yer alan ve “devlet mahallesi”, “Saraçoğlu Evleri” olarak bilinen Namık Kemal Mahallesi, Türkiye’nin ilk toplu konutu.

Asker ve üst düzey bürokratlar için 1945’te Almanyalı mimar Paul Bonatz’un projelendirdiği kamu lojmanları bakanlıklara 10-15 dakikalık yürüyüş mesafesinde bulunuyor.

Riskli alan kararı Danıştay’dan döndü

82 dönümlük mahalle, Bakanlar Kurulu Kararıyla 6306 sayılı Afet Yasası kapsamında 8 Şubat 2013’te “riskli alan” ilan edildi. Bunun üzerine Mimarlar Odası ve mahallede oturanlar riskli alan kararının iptali için dava açtı.

Mimarlar Odası, eş zamanlı olarak mahallenin kamusal alan olarak kullanımı için Kent Düşleri yarışması açtı.

Bu esnada Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, mahalle için iyi şeyler yapılması gerektiğini söyledi, Ankara Ticaret Odası da mahalleyle ilgili projesi olduğunu açıkladı.

Taraflar masaya oturdu

Mimarlar Odası da Cumhurbaşkanı Gül’den randevu alarak konuyu görüştü. Gül, mahallenin büyük bir zenginlik barındığını ve yıkılmasının doğru olmadığı belirterek “Örnek bir proje yapılsın” dedi.

Bunun üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ATO ve Mimarlar Odası, iki aydır mahallenin kamusal alan olarak kullanımı için toplantılar yapmaya başladı.

Bu sırada Danıştay, riskli alan ilanı kararını iptal etti. Ancak buna rağmen mahallenin büyük bir kısmındaki lojmanlar boşlatıldı; hatta boşaltmayanları yıldırmak için Bakanlık su ve elektriği kesileceğini söyledi.

“Sosyal buluşma alanı olacak”

Mimarlar Odası Ankara Şubesi genel Sekreteri Tezcan Karakuş Candan, üçlü toplantılarda bu mahallenin kesinlikle yıkılmayacağı, yeni yapılar inşa edilmeyeceği, eskilerin restore edileceği  ve kamusal alan olarak kullanılacağı konusunda mutabık olduklarını belirtti.

“Projede mahalleyi gece gündüz yaşayan sosyal buluşma ortamı olacak bir kamusal alan olarak düşünüyoruz. Kafe, meydan, sanat ortamları, çocuk oyun alanları, kültür merkezi, müze… Kısaca gece gündüz yaşayan Avrupa’daki gibi yaşayan bir kent merkezi. Bu daha da geliştirilecek tabii, orada yaşayanlara da sorulacak. Ankara’nın merkezinde çok önemli bir kamusal alan olarak Güven park ile birleştiğinde de insanlara yeşil alanlarıyla nefes aldıracak.”

Tezcan, bu mahallenin Bakanlık, ATO ve Mimarlar Odası’nın birlikte planladığı örnek bir proje olacağını ancak Bakanlığın iyi niyet ve güvence göstergesi olarak istedikleri protokolü hala imzalamadığını söyledi. Ayrıca Tezcan, bu kadar iyi bir proje tasarlarken Bakanlığın neden lojmanları hızla boşalttığını ve su ile elektriği kestiğine anlam veremediklerini belirtti.

Nasıl bir mahalle?

Türkiye’nin ilk toplu konutu, özellikle üstü düzey bürokratların konut sorununu çözmek için yapıldı. 643 konut blokları bodrum üzerine iki, üç ya da dört katlı inşa edilmiş. Mahallede, ilk, ortaokul, alışveriş alanı ve kitap ödünç birimi var. Evlerin ön ve arka taraflarına bahçe var. Geniş saçaklar, cumbaya öykünen destek üzerindeki cephe çıkmaları, pencere modülasyonları, sacdan yapılma kafes biçimli balkon korkulukları geleneksel Türk evinden alıntılardır. Mahalle kültürünün korunduğu yerde, o zamanın çocukları hala görüşmeye devam ediyor.