İnşaatta Türkler zorlanıyor Koreliler ilerliyor

En büyük inşaat şirketlerinin toplam gelirleri içinden Türk şirketlerinin aldıkları pay 3,8'den yüzde 3,3'e gerilemiş.

Daha yenilerde, Filistin’de, Filistinli müteahhitlerin sorunlarını anlamaya çalışıyordum. Filistinli bir işadamı, “Bizimkilerin nefesi 5 milyon dolarda kesilir, bu tutarın üzerinde taahhüt işine girmez, giremez” dedi. Filistinli müteahhitlik şirketlerinin küçük olduğunu, banka destekleri olmadığını bir kenara not etmişim. Orada, laf açılınca, dünyanın en büyük inşaat şirketleri listesinde Çin’den sonra Türkiye’nin geldiğini söylemiştim. Amerika’nın önünde iki numarayız bile dedim. Sonra baktım. Durumumuz o kadar da parlak değilmiş. Gelin bakın nasılmış?

ENR (Engineering News-Record) dergisi dünyanın en büyük inşaat şirketlerini yurtdışında aldıkları işlerden elde ettikleri yıllık gelirin büyüklüğüne göre sıralıyor. Listede eskiden 225 şirket olurdu. Şimdi bu sayıyı 250’ye yükseltmişler. Ve evet, şirket sayısı olarak bakıldığında Türkiye listede ikinci sırada yer alıyor. 2011’de listede 33 şirketimiz varmış. 2012 listesinde bu sayı 38’e çıkmış. Çin’in 55, Amerika’nın 34 şirketi var listede. Şirket sayısı açısından vaziyetimiz başarılı. Ama meseleye yapılan işin büyüklüğü açısından bakarsanız, dokuzuncu sıradayız. Türk inşaat şirketleri, geçen yıl yurtdışında 16,8 milyar dolarlık iş yapmış. En büyük şirketlerin toplam gelirleri içinden Türk şirketlerinin aldıkları pay 3,8’den yüzde 3,3’e gerilemiş. Bu başarı mıdır? Şirket sayısı olarak başarıdır. Kötü tarafından bakarsanız, listede, şirket sayımız artarken pazar payımız azalmış. Bu da kötüdür.

Şirket sayısı artarken göreli iş hacmi azalıyorsa ne olur? İş hacimleri küçük bir sürü şirketiniz olur. Doğrusu ENR listesinde ilk beş şirkete bakarken, insanın morali azıcık bozuluyor. İspanyol, Alman, Amerikan şirketlerinin her birinin yıllık iş hacmi, bizim toplam iş hacmini katlıyor. Yıllık taahhüt iş hacmi 2012 yılında 511 milyar dolar tutarında. Birinci İspanyol şirketi, tek başına, 42 milyar dolarlık iş almış. Bizim toplam tutar 16,8 milyar dolar. Ne diyeyim? Allah bereket versin. İlk 100 içinde 9 Kore şirketi ve 5 Türk şirketi var. Onların birincisi Samsung sıralamada 13’te yer alıyor. Onların şirketleri ilk yüzün ilk yarısında yoğunlaşmış, bizimkiler ise ikinci yarısında. Kore şirketlerinin iş hacmi yüzde 4’lerden yüzde 8’e yükselmiş. Bizimki aynı yerde kalmış. Beni en çok, Ortadoğu-Kuzey Afrika performansı etkiledi. Bizim payımız azalmış. Onların payı yüzde 12’den yüzde 30’a yükselmiş. Kore dünyanın öbür ucunda, biz buradayız. Onlar komşularımızla konuşuyor, biz küsüz. Onların iş hacmi katmerli artıyor, bizimki azalıyor.

Neden? Siyaset elbette önemli ama vaziyeti açıklamak için yeterli değil. İnşaat değer zincirinin sadece yapım aşamasında kalarak ciro sıralamasında önlere geçmek mümkün değil. Zincirin tasarım ve satın alma halkalarında da varlık göstermemiz gerekiyor. Projelerin konsept tasarımını yapabilmek ve aynı zamanda Türkiye’de üretilen inşaat malzemelerinin kullanılmasını sağlamak son derece önemli. Bunun için sadece müteahhitlikte değil aynı zamanda müşavirlik hizmetlerinde de ilerlemeliyiz. Ucuz işgücü yerine, mühendislik kabiliyeti ile ihaleleri kazanmalıyız. Kore ile aramızdaki farkı başka türlü kapatamayız. Böyle bakınca, Türk inşaat sektörünün de sıçramaya ihtiyacı olduğu görülüyor. Kaç şirketin olduğu değil, ne iş yaptıkları önemli.

Orada Samsung şirketi, inşaatla başlayıp elektroniğe geçiyor. Biz burada elektronikten inşaata geçiyoruz. Orada Samsung, elektroniğe geçerken inşaatta da niteliksel bir sıçrama gerçekleştirebiliyor. Biz bildiğiniz yap-satçılığın ötesine gidemiyoruz. Bina tasarımında niteliksel bir sıçrama yapamıyoruz. Umut nerede? Umut, 10. Kalkınma Planı’nda bu alanda çizilen çerçevede. Bu planın odaklarından biri, kentsel dönüşümün inşaat malzemeleri sektörü için bir sanayi politikası aracı olarak kullanılması. Ben bunu önemsiyorum. Böylece müşavirlik meselesinin de önem kazanabileceğini düşünüyorum. Bana ilk kez Korece düşünüyoruz gibi geliyor. Umutlanıyorum.