Katılımcı, İztuzu Kumsalı Deniz Kaplumbağaları Bakım İstasyonu ve Günübirlik Alan Ekolojik Tasarımı Fikir Yarışması

Mimari Rapor

YERLEŞKE NİTELİĞİ VE TASARIM YAKLAŞIMI

Tasarım, temel olarak, İztuzu Kumsalı ve çevresindeki doğal ve kültürel peyzaj örüntünün değişken karakterini gözeterek biyolojik ve ekolojik süreklilikte en az müdahaleyi öngörmektedir. Bu kapsamda tasarım, ana yaklaşım olarak hafiflik/geçicilik ve sürdürülebilir bir mimari izleğin peşine düşmektedir. Deniz Kaplumbağaları Bakım İstasyonu ve Günübirlik Alan tasarımında genel yerleşim 3 başat nüve ile şekillendirilmiştir. Bunlardan ilki ve alanın odak yapısı DEKAMER istasyonu olup yapı, kumsal ile doğrudan ilişki kuracak şekilde kuzeybatı-güneydoğu ekseninde uzunlamasına yerleştirilmiştir. Genel yerleşim kararlarının ikinci nüvesi ise günübirlik alan için kurgulanan senaryodur ki, bu noktada ihtiyaç duyulan donatıların tasarımında hem deniz kaplumbağalarının üreme alanlarına zarar vermemek hem de ekolojik örüntüyü en az müdahaleyle biçimlendirmek amaçlanmıştır. Vaziyet düzenlenmesine ilişkin son nüve ise alanın turistik potansiyelinin artırılmasına yönelik özellikle gölet kısmına bakan alanlarda gözlem noktalarının oluşturulmasıdır. Böylece vaziyet planında DEKAMER istasyonu, günübirlik alan ve gözlem noktaları bütüncül bir koruma kavrayışı içerisinde ortaya çıkmıştır.

Tasarımda İztuzu kumsalı ve ekolojisinin bütüncül bir yaklaşımla yönetilmesi günübirlik alanın tasarlanmasıyla başlamaktadır. Bu alan deniz kaplumbağalarının habitatı olarak bırakılmış, alanda kısmi müdahaleler ile günlük kullanıma ilişkin donatıların yerleşimi yapılmış ve gölgelikli alanlar elde edilmiştir. Kumsal zeminine dokunmayan, yerden yükseltilmiş, hafif strüktürlü bir donatı tasarlanarak plaj kullanımına uygun ihtiyaçlar yerleştirilmiştir. Geniş gölgelikli bu alan açık-yarı açık-kapalı mekan arasındaki geçirgen devingenliği ve yapısal öğelerin malzemeye dayanan geçicilik algısıyla deniz kaplumbağalarının habitatı olan kumsal alanının en az müdahale görmesi sağlanmıştır. Kumsala paralel şekilde yerleştirilen bu hafif strüktürlü donatı, batı yönünden güneydoğu aksına uzanan bir eksen ile konsolide edilmiş olup bu eksen, DEKAMER istasyonu ve gözlem noktalarına kontrollü geçiş ve istasyon-kumsal arasında doğrudan erişim için olanak sağlamıştır. Öyle ki bu eksen üzerinde yer alan ve doğudaki gölet alanına açılan bir gözlem nişinin yaratılması da koruma dengesinin kurulmasında bütüncül tasarım kararını yönlendiren bir mekansal sahnedir. Kumsal alanında olduğu gibi hafif strüktürlü ve doğayla uyumlu malzeme kullanılarak tasarlanan bu mekansal sahnenin temel öğesi ise gözlem evidir. L biçimli bir yapı gövdesine sahip gözlem evi, turizm potansiyelinin artırılması ve turizm aktivitelerinin ekolojik örüntüye uygun şekilde çeşitlendirilmesi kapsamında ele alınmıştır. DEKAMER istasyonuna giden eksen üzerindeki bu mekansal sahne duraklamak, oyalanmak, keşif yapmak için uygun bir kurgusal mekan sunmaktadır. Dahası gözlem evi odaklı bu niş, etrafında topoğrafik kesiti gözeten ve yöredeki doğal örüntünün içine sızan mekansal sahnelerle zenginleştirilmiştir. Böylece gözlem evinden DEKAMER istasyonuna doğru açılan eksende, yani gözlem evinin kuzeybatısından güneydoğuya doğru ilerledikçe alanda kentsel nişler oluşturularak geçirgen bir peyzaj örüntüsü tasarlanmıştır. Kumsaldan DEKAMER istasyonuna doğru uzanan eksen, kumul yüzeyden giderek aşamalı şekilde doğal bitki örüntüsü içerisine bırakılmıştır.

DEKAMER İSTASYONUNUN MEKÂNSAL VE YAPISAL KURGUSU

Kumsal aksından güneydoğu yönüne uzayan ana eksen bir yandan gözlem nişleri gibi kentsel sahnelerin yaratılmasına katkı sağlarken bir yandan da esas işlevini, yani deniz kaplumbağalarının habitat alanını DEKAMER istasyonuna bağlamaktadır. DEKAMER istasyonu olarak tasarlanan kütle prefabrik malzeme, hafif strüktürlü yapısal öğeler ve topoğrafik kesite uygun modüler sistemli elemanların örgüsüyle kurgulanmıştır. Bu kurguda ızgara düzeninde yerleştirilen prizmatik gövdelerden oluşan yapısal sistem işlevsel hiyerarşiye uygun biçimde dolu-boş ilişkisi üzerinden tanımlanan bir tasarım içeriğine sahiptir.

Bu tasarım yaklaşımında alanın doğal dengesi, ekolojik sürdürülebilirlik gibi ilkeler yönlendirici kararlardır. Kumsala doğrudan erişimi sağlayan eksen, böylece, yerden yükseltilmiş bir platform üzerinde konumlanan modüler olarak yerleştirilmiş prizmalarla üçüncü boyuta taşınmıştır. Asimetrik bir düzenleme içerisinde birbirinden bağımsız şekilde ele alınan prizmalar, zemin yüzeyinde bir avlu meydana getirmiş, üst yüzeyindeki geçişler ve bağlantılar aracılığıyla geniş açıklıklı avlunun gölgelikli bir alan haline dönüşmesi sağlanmıştır. Kuzeybatı-güneydoğu ekseninde uzanan kütleyi oluşturan prizmalardan doğuda olanı, yani gölet yönüne bakanı, işlevsel kademelenmeyle oluşturulmuş 3 adet prizmadan meydana gelmiştir. Bunlardan ilki, günübirlik olarak İztuzu Kumsalına gelen ziyaretçilerin alandaki habitata ilişkin bilgi, bilinç ve deneyimlerinin artmasına yönelik olarak tasarlanan müze yapısıdır. Bir avlu tarafından ikiye bölüntülenen platformun doğusunda yer alan müze gövdesi, kumsaldan gelen eksene yakın şekilde konumlandırılmıştır. Gölete bakan prizmatik gövdelerden ikincisi ise kan analizi laboratuvarı, kaplumbağa yiyecek odası, ameliyathane ve karşılama/ön muayene birimlerinden oluşan işlevsel donatılarla kurgulanmıştır. Böylece müzeden başlayan ve bakım istasyonunun çekirdeğini oluşturan işlevsel birimler, aynı eksen üzerindeki, üçüncü prizmatik gövde ile devam etmiştir. Burada radyoloji birimi, yoğun bakım ve nekropsi odası konumlandırılmıştır. Gölete bakan bu 3 prizmatik gövdenin üst katı ise kısmi yükseltmelerle yapılandırılmış ve bakım istasyonunda çalışanların dinlenme ve depo alanları çözümlenmiştir. Gölet ile kumsal arasında yapay bir öğe olarak yerleşen DEKAMER istasyonunun batı yönüne, yani kumsala bakan gövdesi ise alt katta iyileşme tanklarının yer aldığı mekan ile biçimlendirilmiş olup bu kütle, tüm yapının en geniş açıklıklı birimidir. Üst katta bu yapı gövdesinin üzerine ise bakım istasyonunun yönetim birimleri ve sunum alanı yerleştirilmiştir. Yine istasyona hizmet veren alanda mevcut otopark izi ve kapasitesi korunmuş, ayrıca istasyonun batısında ise çalışanlar için bir otopark alanı düzenlenmiştir.