Osmanlı’nın Çılgın Projeleri: Yıldız Bahçesi ve Demiryolu Projesi

Yıldız Sarayı içinde ulaşımı sağlamak için bir demiryolu projesi hazırlanmış olduğunu biliyor muydunuz?

Alan II. Abdülhamid’in Yıldız Sarayı’na yerleşmesinden önce ilk olarak Kanuni döneminde av sahası olarak kullanıldığı bilinmektedir. I. Ahmed döneminde hasbahçe olan alanda III. Selim döneminden itibaren yapılaşma faaliyetleri başlar. II. Abdülhamid ise Yıldız Bahçeleri’nde dışarıya kapalı, büyük ve organik yerleşimin hakim olduğu bir kompleks oluşturur.

II. Abdülhamid döneminde komplekste, köşkler, kasırlar, Yıldız Camisi, tiyatro, maragozhane, eczane, ahırlar, tamirhane, kilithane, porselen fabrikası, çini atölyesi, kütüphane, silahhane ve servis yapıları yer almaktaydı ancak bu binalar birbirinden kopuk durumda geniş bir alana yayılıyorlardı.

Hasbahçe’de ise bir hayvanat bahçesi ve bir de limonluk inşa edilmişti. Ancak 12.000 kişilik bir nüfusu olan bu kapalı komplekste gezi, seyir ya da toplanma alanı yoktu. Birbirinden kopuk yapı birimleri arasındaki ulaşımın sağlanması için bir plan hazırlandı. Buna göre Bahçe, Boğaz’a doğru genişletilecek ve Büyük Mabeyn, Çadır, Malta ve Şale köşkleri yaklaşık 2 kilometre olan bir demiryolu ile birbirine bağlanacaktı. Demiryolu aynı zamanda Ertuğrul ve Orhaniye kışlalarını da birleştirecekti.

Çırağan Sarayı’na doğru genişleyen bahçe içerisinde ise, Çadır Köşkü önüne içinde ufak ölçekli bir adası olan büyük bir havuz, iki yamaç arasında kalan vadiye basamaklı şekilde ilerleyen bir şelale, Malta Köşkü’nün kuzeyine ise iki küçük havuzun yapılması öngörülmüştü. Çadır Köşkü önüne yapılacak havuzu ise raylı sistem bir köprü vasıtasıyla geçecekti. “Büyük Köprü” olarak adlandırılan yapı 17 kemer ile taşınacaktı.

Kaynak: Şahin, T., 2012. Osmanlı’nın Çılgın Projeleri, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul.