Osmanlı’nın Çılgın Projeleri: Fırat ve Dicle Sulama Projesi

II. Abdülhamid saltanatındaki vezirlerden Hasan Fehmi Paşa “Anadolu'nun Bayındırlık İşlerine Dair” hazırladığı tasarısıyla dönemin ekonomik koşulları için oldukça zor bir projeyi başlatmıştı ancak tamamlanması için bir yüz sene daha geçecekti.

Paşa, önerisinde, devlet sınırlarındaki belirli merkezler arasında şose ve demir yolları yapmayı, iskele ve limanlar inşa etmeyi, bataklıkları kurutup, bu arazileri tarıma açmayı, nehirler önüne setler kurarak sulama kanallarıyla binlerce dönüm toprağı canlandırmayı öngörüyordu. Bu tasarı yöneticilerin beğenisini toplamış, uygulaması başlatılmış ancak kısmi olarak hayata geçirilmişti.

Paşa, önerisinde, bataklıkların kurutulup, Fırat ve Dicle nehirlerinden sulamada etkin kullanılmasını belirtmiş, bunun üretimde büyük artışı beraberinde getireceğini ifade ederek, sadece bu projenin bile güç zamanlar yaşayan Devlet-i Aliyye’nin dışarıya karşı görünümünü olumlu etkileyeceğini belirtmişti.

Proje uygulamaya konmuş, binlerce kilometre şose ve demir yolu inşa edilmiş ancak birçok sulama projesiyle birlikte gündeme gelen bu projenin uygulaması bir süre sonra durdurulmuştu. Bazı maddeler ise plan aşamasından öteye geçemedi.

Kaynak: Şahin, T., 2012. Osmanlı’nın Çılgın Projeleri, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul.