Eşdeğer Ödül, İzmit Belediyesi Fethiye Caddesi Yeniden Düzenleme Yarışması

PROJE RAPORU

“KENTSEL İÇ MEKAN”

Kent ve günlük yaşantının her geçen gün hızlandığı ve daha akışkan olduğu modern yaşam biçiminde, insanların geçip gittiği hareketli bir fiziksel çevrenin kentsel bir imge mekanına dönüşebilir mi?

Fethiye Caddesi için bu soru sorulduğunda durumun biraz daha farklı ve derin olduğu aşikar.  Bahsi geçen fiziksel mekan (Fethiye Caddesi) bulunduğu kentin geçmişinde önemli bir kent imgesi olarak yer almış, zaman içerisinde bu özelliğimi farklı birçok sebepten kaybetmiş durumdadır. Ana karakteri belirleyen fonksiyonun alış veriş olduğu düşünülürse, AVM kültürünün her büyükşehirde olduğu gibi burada da öne çıktığı ve kentin yeniden şekillenmesine yol verdiği düşünülebilir. Alış veriş merkezleri fiziksel ve psikolojik mekan algısını aynı anda yaratmakta ve kendisine gelen ziyaretçilere kolay ulaşılabilir bir hizmet sunmaktadır. Yok mekan olarak üretilmiş bu mekanlar, kentli için bir imge olmaktan uzakta birçok ziyaretçiye sahip birer çekim merkezlerine dönüşmüştür.

Bu sırada  kentin sokakları, meydanları gibi akışkan ziyaretçiye sahip açık mekanlar imgesel karakterlerini kaybetme ve önemsizleşmektedirler.

Fethiye Caddesi gibi, yoğun bir akışa sahip kentsel bir fiziksel çevrenin, tekrardan bir kent imgesine dönüşmesi için bu proje, caddeyi bir “kentsel iç mekan” olarak tanımlamaktadır.

Kentsel iç mekan, kentin bu açık alanına, iç mekan muamelesi yapmak niyetindedir. Nolli planında olduğu gibi açık ve kapalı alanlar caddenin karakterinde eş öneme sahip, kentsel akışın parçalarını oluşturmaktadır.

Bunu yaparken sokağı oluşturan tüm elemanları kendi içinde değerlendirme, çözümleme yolunu seçmektedir.

Ölçeklendirme;

Fethiye Caddesi, kentsel bağlamda tipik bir cadde özelliği taşımaktadır. Hızlı akan hayatın içerisinde bir mekanı tanımlamak (belkide yeniden oluşturmak) için ilk olarak caddeyi fiziksel ve psikolojik olarak ölçeklendirmek gerekmektedir.

İlk olarak, caddeyi başından sonuna “düğüm noktaları” yardımıyla yeniden tanımlamak ölçeklendirme anlamında yararlı olacaktır. Caddenin ana omurgası kuzey – güney doğrultusunda oluşmuş, dik kesen sokak ve merdivenlerle bölüntüye uğramaktadır.

Bu kesişim noktaları, caddeyi ölçeklendirme doğrultusunda “düğüm noktaları” olarak tanımlanmış ve her birine kendine has isim verilmiş bir anlamda özelleşmeleri  vurgulanmaktadır.

Ayıklama, Çözümleme;

Caddenin fiziksel elemanları düşünüldüğünde bina – dükkan cepheleri, yer kaplamaları ve kentsel mobilya elemanları akla gelmektedir. Proje kapsamında bina cepheleri, özellikle dükkan cepheleri önemli bir müdehale alanı olarak görülmektedir.

Ziyaretçilere  “düşey algı sınırı”nu vurgulatmak adına dükkan tabelaları yeniden elden geçirilmiştir. Düşey algı sınırı, caddenin sokak kotunda göz hizasındaki algılanan fiziksel çevre elemanları olarak ele alınmıştır. Bu anlamda tabelalar tek bir düzende tasarlanmış, dükkan sahiplerinin kurumsal kimliğini koruyarak tasarlanan elemanlara uyum sağlaması düşünülmüştür. Cadde boyunca tek bir tipte uygulanacak bu öneri tabela sistemi, bir anlamda alış veriş mekanlarının algısal konforunu cadde ölçeğine taşıması düşünülmüştür.

Fiziksel çevrenin en önemli ve karakteri belirleyen elemanı olan yer döşemesi de bahsi geçen müdahaleler için yoğun bir öneme sahiptir. Döşeme kaplamaları, düğüm noktaları ve farklı işlevlerin ayırt edilmesini sağlamak adına farklı renk ve dokularda seçilmiştir.

Kuzey – Güney doğrultusunda lojistik amaçlı araç trafiği düşünülerek, araç yolu farklı tonlardaki küptaşlardan seçilmiştir. Dükkan cephelerinin farklı ve gelişigüzel  geometrisini sokak döşemelerine yansıtmamak adına araç yolu kaplamasıyla aynı paralellikte wash beton yer kaplaması seçilmiş ve bu kaplama dükkan girişlerinin farklı kotlardaki girişlerini de sağlayacak bir bordüre dönüşmektedir. Bu iki farklı döşeme engelli takip taşı hattıyla bölünmüştür.

Mevcut su toplama ve menholler, yeni kaplama siteminde tekrardan elden geçirilmiştir. Cephe suyunu toplayan ızgara sistemi, döşeme hatlarını ayıran bordür içinde lineer olarak yer almakta, cadde suyu düğüm noktalarındaki ızgaralar tarafından toplanmaktadır.

Eklemleme;

Kentin tarihinde yeri plan bu caddenin, yeniden bir kent imgesine dönüşmesi adına caddeye ait imgesel kent mobilyaları ve aydınlatma tasarımı düşünülmüştür. Cadde üzerinde bulunan tarihi hamam, önemli bir yapı olarak kent algısına yeniden kazandırılması hedeflenmiştir. Kentin girişi ve önemli yerlerine, kentsel işaretçi elemanları yerleştirilmiştir. Kentlinin eski buluşma noktalarından biri olan Hürriyet Caddesi kesişimi, diğer düğüm noktalarından ayrılmaktadır. Bu alanda bulunan çeşme, yeniden kimliklendirme anlamında  tasarlanmıştır. Cadde üzerinde bulunan ağaçlar birer sergi elemanı olarak düşünülmüş, ağaçları tutacak yeni elemanlar tasarlanmıştır.

Dükkanlara tasarlanan tabela elemanları, aydınlatma, montaj gibi işlevlere olanak sağlamaktadır. Özel günlerde asılması olası duyuru, pankart gibi elemanlar bu kurulan konstrüksiyona asılabilmektedir. Bu elamanlar üzerinde bulunan aydınlatma elemanları dükkan cepheleri ve sokağı aydınlatmakta, cadde üstüne asılan noktasal aydınlatma elemanları caddenin 3. boyutunu vurgulamaktadır.

Mevcut bina cepheleri, zaman içerisinde elden geçirilerek, belirli bir düzene getirilmesi, caddenin imgesel vurgusunu attıracaktır. Kentin caddeyi ve yaşantısını sahiplenmesi mimari ve kentsel pratiklerin ötesinde bir sorunsaldır. Bahsi geçen müdehaleler, kentli için konforlu, kolay ulaşılabilir ve karakteri olan bir alt yapı yaratmak niyeti içermektedir.