1. Ödül (2. Bölge), İstanbul Senin, Haliç Kıyıları Tasarım Yarışması

PROJE RAPORU

TEMEL TASARIM KARARLARI

1. KESİNTİSİZ AKIŞKAN KENTSEL KURGU ORTAYA KOYMAK

Önerilen akışkan kurgu, kıyı boyunca kentsel sürekliliği sağlarken, diğer yandan, şehri de kıyıya entegre eden temel bir yaklaşım sunmaktadır. Proje, klişe bir söylemden öte, bunu zaman zaman mimari elemanlar, zaman zaman peyzaj yaklaşımları ile üst ölçekten alt ölçeğe inen bir tutarlılıkta gerçekleştirmektedir. Proje bağlamında bahsedilen süreklilik, kentsel ölçekte yeşilin sürekliliği, tarihi dokunun sürekliliği, durağan bir peyzaj elemanı olarak “su”yun ve “manzara”nın süreklilği iken, alt ölçekte yaya sürekliliği, bisiklet yolu sürekliliği ve toplu ulaşım-yaya ilişkisinin sürekliliği olarak yerini almaktadır. Proje kapsamında önerilen bu süreklilikler, kentsel ölçekte bir eylemsel-davranışsal örüntünün de çerçevesini tanımlamaktadır.

2. AKIŞKAN KURGUYU, FONKSİYON VE KİMLİK BAĞLAMINDA ÖZGÜN ODAKLAR VE ALT ODAKLARLA DESTEKLEMEK

Önerilen “odaklar”, genel kurguyu besleyen ve kendi özelliklerini genel kurgu içerisindeki konumlarından (“yer”lerinden) alan eylem alanlarıdır. Bunlar genel olarak şu şekilde organize olmuştur;

• ODAK 1 : ÜRETİM-PAYLAŞIM ODAĞI
• ODAK 2: BALAT MEYDANI VE YEŞİL BAĞLANTI ODAĞI
• ODAK 3: FESTİVAL VE AKTİVİTE SAÇAĞI
• ODAK 4: FESHANE ODAĞI
• ODAK 5: EYÜP MEYDANI

3. ODAKLAR BAĞLAMINDA, ÇEVRESEL VERİLERLE (MEVCUT COĞRAFYA VE TARİHİ DOKU) EYLEMLERİ KATALİZE EDEN ZENGİN GÜNLÜK YAŞANTI KURGULAMAK

Önerilen her “ODAK”, kendi karakterini bulunduğu fiziksel çevreden, kentle olan ilişkisinden ve akışkan kurgu içerisindeki “yer”inden almaktadır. Örneğin ODAK 1, mevcut Balat tarihi dokusundan gücünü alarak, üretim ve paylaşım bağlamında bir ziyaretçi bölgesi oluştururken, Odak 5 olan Eyüp alanı, tarihi doku ile olan ilişkisini bir filtre ara zon oluşturarak – dokuyu, çağdaş kent elemanları ile güçlendirerek sağlamaktadır.

4. OLUŞTURULAN ETKİNLİK ATLASI İLE “PROGRAM-OLAYLAR-EYLEMLER” İLİŞKİSİNE DAYALI DENEYİME, KEŞFE-EĞİTİME DÖNÜK BİR ÜST ÖLÇEK HARİTASI ORTAYA KOYMAK

Günümüz kentsel yaşantısı, günlük hayatı zenginleştirmeyi öğrenerek-deneyimleyerek-deneyerek ve paylaşarak sağlamaktadır. Örneğin, ODAK 3 bağlamında önerilen ve eski köprüyü hareketli-mekanik bir platforma dönüştüren yaklaşım, dünyanın hiçbir yerinde deneyimlenemeyecek ve gücünü Haliç manzarasından alan bir deneyim platformuna dönüştürmektedir. Haliç’te eğik yüzeyde kolektif oyunlar oynamak olanaklı hale gelmekte, platform hareket ederek fasrklı eylem türleri için “açık uçlu bir zemin” yaratmaktadır.

ODAK 1

ÜRETİM-PAYLAŞIM ODAĞI

Balat ile Yeşil doku arasaında bir ARAYÜZ tanımlamak: Üretim ve Paylaşım Arayüzü

ÜRETİM PAYLAŞIM İLİŞKİSİNİ TURİSTİK DEĞERE DÖNÜŞTÜRMEK

Balat bölgesinde yer alan üretim mekanları, Balat bölgesi’nin öz değerlerinden en önemlisidir. Üretim kavramı, kendi yapısı itibari ile “malzeme-yer-kimlik” arasında doğal bir ilişki tanımlamaktadır. Bu da Balat kimliğinin yeni bir zarf içinde tanımlamasından ziyade, mevcut durumunun güçlendirilerek bir “değer” kazanması fırsatını oluşturmaktadır. Mevcut durumda Balat bölgesi, önündeki yeşil alandan araç yolu ile ayrılmış, konforsuz yürüme yolları ile çevrelenmiştir. Araç yolu kaldırıldığında, bölge yeşil doku ile bütünleştirilir ve yeşil ile yapı bloğu arasında bir arayüz tanımlanabilir. Bu arayüz bir “STREETSCAPE” olarak görülebilir, ama diğer yandan Balat’ın üretim-konaklama değerleriyle zenginleşen, zaman zaman mimari değerler ile, zaman zaman tarihi duvar dokusu ile bütünleşen, bir PAYLAŞIM, ÜRETİM üzerine kurgulanan bir ziyaretçi (turist) odağıdır. Bu değer, İstanbul ölçeğinde ele alındığında, turizm ve ziyaretçi planlamasında güçlendirilmiş bir odak olarak düşünülebilir. Yerel kullanıcı-üretici ve ziyaretçiler arasında bir kesişme odağıdır. Ziyaretçilerin, üretimin parçası olabileceği, workshoplara katılabileceği, usta-çırak-“öğrenen – aktif ziyaretçi” arasında yeni bir ilişkinin kurulabileceği yerdir.

Bu odak lineer bir arayüz olarak kurgulanmış, Kadın eserleri kütüphanesi ve Camhane yapılarını içine alan ve onları öneri kurgunun parçası haline getiren, ve bu kurguda yeşil dokuyu bir destek elemanı olarak ele alan, içine alan ve sızdıran bir aktif kullanım omurgasıdır, AKTİF ARAYÜZ’dür.

ODAK 2

BALAT MEYDANI VE YEŞİL BAĞLANTI ODAĞI

Bir kentsel düğüm noktasının çözülümü

• Tarihi dokunun ve kensel akışların doğal bir uzantısı olarak kentsel “meydancık”

Balat bölgesi kendi mimari ve sosyolojik karakteri ile önemli bir İstanbul durağı’dır. Bölge, proje kapsamında önerilen üretim-paylaşım arayüzü ile ziyaretçi aksı ile desteklenmiş, sosyolojik yapı üretim değeri ile desteklenerek İstanbul için kullanım ve ziyaret potansiyeli arttırılmıştır. Bölgenin bu noktasında önerilen toplanma “meydanı” , mevcut dokunun çözümlendiği-rahatladığı bir düğüm noktasıdır. “Meydan” kavramının bu noktada tedirginlikle kullanılmasının sebebi, önerilen alanın Balat ölçeği ile bütünleşik olarak ele alınması ve bir anlamda “meydancık” olarak tariflenebilmesidir. Bu meydancık (urban node), kesintisiz yaya bağlantılarının ilişkilerini organize ederken bir toplanma ve dağılma noktasıdır.

Söz konusu kentsel “meydancık”, mevcut tarihi yapılar ile bütünleştirilmiş, önerilen yeşil bölge bağlantısi ile bütünleştirilerek, meydan-tarihi yapılar-kentsel anfi üçlüsü olarak günlük yaşantıyı zenginleştirici bir durum olarak kendini göstermiştir.

• Kensel sürekliliği organize eden “kentsel uzantı”

Önerilen yeşil alan bağlantısı, kentsel aksların ve akışkan kentsel sürekliliğin bir uzantısıdır. Tekil bir mimari öğeden çok, kensel sürekliliğe eklemlenen bir durumdur. Bu bağlantı, bölgenin yeşil alan-kensel doku arasındaki sürekliliğe ilişkin doğal bir uzanımdır. Oluşturulan bu bağlantı, kensel ilişkileri organize ederken, diğer yandan önerdiği kentsel anfi ve bakış açıları ile günlük yaşantının da öenmli bir parçası olacaktır. Önerilen eleman, bir yandan üst kotta yeşil alnlarla olan ilişkiyi organize ederken, alt kotta da ulaşım ağını (tramvay durağı) organize eder.

ODAK 3

FESTİVAL VE AKTİVİTE SAÇAĞI

Eski Haliç Köprüsünü Çoklu Programlanabilir Bir Eylem Alanı Olarak Düşünmek

Köprü’ü deşifrwe etmek ve yeniden oluşturmak

Eski Haliç Köprüsü, üst ölçekte kurgulanan bütüncül kentsel akışkanlığın bir parçası-durağı olarak kurgulanmıştır.

Eski Haliç Köprüsü, kendi zaman hikayesi içinde birçok fonksiyonlara evsahipliği yapmış, sadece ulaşım olarak kullanılmakla kalmamış, bir peyzaj öğesi olarak kente değer katmış, belli dönemlerde de katmanlı yapısı sayesinde sergilere ve aktivitelere evsahipliği yapmıştır.

Diğer yandan sahip olduğu konstrüktif yapı, yapısal özellikleri dolayısıyla özellikli bir yapıya sahiptir. Köprünün bu çok fonksiyonlu geçmiş hikayesi onu tek bir çerçeve içerisinde yeniden kullanımını zorlaştrmaktadır. Gerçekleştirdiğimiz öneri, köprünün çok fonksiyonlu durumunu referans alarak, köprü parçasını bie “deneyimler yüzeyi” haline getirmekte ve bir nirengi noktası olarak “landmark” değerini yeni bir anlamda sürdürmektedir. Köprü parçası kendi taşıyıcı strüktürü sabit tutularak, ÜST PLATFORM HAREKETLİ BİR DENEYİM YÜZEYİ” olarak tekrar oluşturuldu. Hareketli üst platform, farklı eğimler halini alarak, sıradışı günlük deneyimlere ev sahipliği yapıyor.

Eğimli yüzeyde çift kale maç yapmak, rüzgara karşı-denize karşı-eğime karşı top oynamak çok rastlanılan bir deneyim değildir. Bu deneyimler, günlük ezberlerimizi yıkarak yeni alışkanlıklar, yeni davranışlar ve yeni arkadaşlıkların önünü açmaktadır. Bir anlamda” kafamızdaki kent olgusunu farklı bir deneysel boyut”a taşımaktadır.

Köprünün bu hareketli deneyim platformu, “BİR FESTİVAL VE AKTİVİTE SAÇAĞI”ı altında yerini bulmaktadır. Söz konusu saçak, eski köprü parçası ile başlayan, farklı programlara ev sahipliği yapacak olan aktivite alanının çerçevesini oluştırmaktadır. Saçak bir dönem bitki festivaline dönüşürken, diğer bir gün de spor etkinliği ve konser alanına alt zemin hazırlamaktadır. “Aktif bir kentsel deneyim durağı”dır.

ODAK 4: FESHANE ODAĞI

Feshane’nin eylem ağını genişletmek, yarı açık alanlarla entegre, kentsel hafızayı koruyan yeni bir odak oluşturmak.

Feshane yapısı, kentsel hafıza içerisindeki yeri, tarihsel değeri ve total hacim gibi mimari karakteristikleri ile korunması gereken ve mevcut sisteme katkı sağlayabilecek önemli bir katalizördür. Bir üretim yapısı iken olan genel içeriğini ve donatılarını kaybetmiş, ancak yeni fonkiyonlarla çevrenin yoğun kullanımına açılmış, benimsenmiş olan önemli bir değerdir.

Dışa kapalı olan yapı “kapalı kutu” niteliğindedir. Öneri kurgu, bu kapalı kutu’u yarı açık bir alanlar sistemi ile entegre ederek, yapının etkisini kentsel çevreye yaymaktadır. Bu bağlamda mevcut aktivitelerin, kapalı alanda kalması değil, açık alanları beslemesi ve kentsel bir yaşantı oluşturması hedeflenmektedir. Bu eylemler yayılımını tanımlamak ve sınırlandırmak için önerilen kademeli üretim bahçeleri, altlarında esnek kullanım alanları oluşturmaktadır. Bu asılı bahçelerin tanımladığı mekanlar, aktiviteler için esnek kullanımlar oluşturmaktadır.

ODAK 5

EYÜP MEYDANI

Tarihi doku için, kente dönük bir arayüz

Eyüp bölgesinde yer alan tarihi yapılar, kubbeleri, çeşmeleri, medreseleri ile kentsel anlamda müthiş bir doku tanımlamaktadır. Bu bölgede yer alan yapılar, dar sokaklar ile keşvedilmeye açıktır. Önerilen kentsel tavır, bu bölgedeki gezi rotalarını yaya açısından rahatlatmayı önermekte ve yayalaştırma çözümleri getirmektedir. Bu bölge bir açık hava müzesi niteliğindedir. Bu bağlamda öneri çözümlemeler mevcut durumu destekleyici ve iyileştirici niteliğindedir. Bu rotalar içerisinde duyarlı mimari dokunuşlarla bu sirkülasyonu destekleyen bilgi üniteleri önerilmiştir.

Bu tarihi doku, haliç ile buluşma noktasında rahatlamakta ve açık bir alan ile buluşmaktadır. Bu alan, öneri kentsel sürekliliğin bir odağıdır. Bu odak çizgisel bir arayüzdür; mevcut tarihi kentsel doku ile öneri kentsel sürekliliğin kesiştiği-buluştuğu yerdir. Bu bağlamda bu çizgisel arayüz, insanların buluştuğu ve tarihi dokuya tanımlı bağlantılar veren ve bu ilişkiselliği mimari dokunuşlar ve elemanlarla yapan bir karaktere sahiptir. Tarihi dokunun haliç tarafından güçlü görünüşünü ve karakterini bozmayan, ancak bir ön sahne oluşturan bu alan, mekansal deneyimi destekleyici heykel karakteri taşıyan deneyim objeleri ile karakterize edilmiştir. Bu objeler, tarihi doku yolculuğunun alternatif birer parçası ve uzantısıdır, birer toplanma ve buluşma yeridir. Tarihi dokuyu dolaşmak bir keşif yolculuğudur, öneri mimari elemanlar bu keşife destek çıkarak çağdaş deneyim potansiyelleri ile bu keşif yolculuğunu farklı bir noktaya taşıyacaktır.