İlhan Tekeli, 400 milyar dolarlık kentsel dönüşüm rantının peşinde!

Cuma günü Haklı Kadın Platformu’nun Cinsiyete Duyarlı Bütçe Çalıştayı için Santralistanbul’a gittiğimde beni hoş bir sürpriz bekliyordu. Daha kapıdan içeri girer girmez İstanbul Kültür Sanat Vakfı İKSV’nin düzenlediği 1. Tasarım Bienali çerçevesinde hazırlanmış bir sergiyle karşılaştım.kentsel dön

Salı günü ise Tasarım Bienali’nde kentsel dönüşümün ana tema seçildiği Musibet sergisine paralel olarak, Koleksiyon Mobilya’nın Tarabya’daki merkez kampüsündeki etkinliğe katıldım. Daha dış kapıdan girer girmez sizi, mütareke ile 2. Dünya Savaşı arasında başkentlik işlevini yitirmiş, durgun ve hüzünlü bir İstanbul’un koskocaman maketi karşılıyor; binalarıyla, denizleriyle…

10 yılda 700 milyar lira

Prof. Dr. İlhan Tekeli’nin İstanbul’da yaşanan kentsel dönüşümle ilgili konferansını dinlemek üzere 2. kata çıktığımızda öğreniyoruz ki aşağıdaki koca maket, Tekeli’nin öğrencisi Prof. Dr. Murat Güvenç’in küratörlüğünde hazırlanmış olan İstanbul’un Yüzyılı Sergisi’nin bir parçası. 2. katta da devam eden sergi, konut, nüfus, kent içi ulaşım ve işyeri temalarına göre İstanbulumuz’un 20. yüzyıl boyunca yaşadığı dönüşümleri elektronik ortamda bizlere aktarıyor.

Bu yıl 40. yaşını kutlayan Koleksiyon Mobilya’nın kurucusu Faruk Malhan’ın da işaret ettiği gibi ortada 400 milyar dolarlık (700 milyar lira) bir para var. Bu para 10 yılda kentsel dönüşüm için harcanacak. Geçen hafta makineler girdi ve yıkımlar başladı…

Kentsel dönüşümün dünyada da yaşandığını hatırlatan Prof. Tekeli’ye göre “İstanbul bir dünya kenti ve o da yapı değiştiriyor; tek merkezli yerleşim sisteminden çok merkezli yerleşim sistemine geçiliyor. Çok merkezli bir kentin alt merkezlerinin örgütlenmesi ve herbirinin tek tek küresel dünyaya eklemlenmesi gerekiyor.”

Meskûn olmadan metruk!

Siyasilerin her yere konut yapıp satma mantığına şiddetle itiraz eden Tekeli’nin tespitleri her zamanki gibi vurucu:
“Türkiye’de yıllık konut talebi 400-450 bin, ama yılda 800-900 bin ruhsat alınabiliyor. Konut, bugün artık lüks tüketim malı olmanın ötesinde bir spekülasyon aracı haline getirildi. Bunlar üretiliyor, satılıyor, ama boş tutuluyor. Meskûn olmadan metruk oluyorlar. Hisse senedi gibi bir finansal araç olarak kullanılıyor.”

Kentsel dönüşümü nasıl yapmalı ki adil olsun? Bunun cevabını hepimiz biliyoruz: Demokratik ve katılımcı olacak, topluma emrivaki olarak sunulmayacak. Yani bizdekinin tam tersi!

İşte Tekeli bizleri, iktidarın gücünü alabildiğine kullandığı bu alanda -müthiş başarılı çalışan bir “kentsel dönüşüm lobisi”nin varlığına rağmen- kolları sıvamaya ve daha adil bir kentsel dönüşüm için uğraş vermeye çağırıyor.
Tıpkı Tasarım Bienali’nin İstanbul Modern’deki Musibet sergisinde olduğu gibi…