Fener için acele kamulaştırma

Fener Balat'ta 4 mahallede acele kamulaştırma kararı çıktı. Kamulaştırılacak binaların içinde AB hibesiyle onarılanlar da var!

Bakanlar Kurulu, İstanbul ‘un en eski yerleşim alanlarından Fener-Balat-Ayvansaray sahilindeki dört mahallenin Fatih Belediyesi’nin ‘kentsel yenileme projesi’ için acele kamulaştırılmasına karar verdi. Pazar günü Resmi Gazete’de yayımlanan kararda Kamulaştırma Kanunu’nun ‘yurt savunması veya olağanüstü durumlarda’ uygulanan 27. maddesi gerekçe gösterildi.

Acele kamulaştırma kararı Tahta Minare (Balat Mahallesi), Balat Karabaş, Molla Aşkı (Ayvansaray) ve Atik Mustafa Paşa (Ayvansaray) mahallelerinde toplam 437 parseli kapsıyor. Fener ve Balat mahalleleri UNESCO’nun tarih miras listesinde yer alıyor. Kamulaştırılan binalar arasında Avrupa Birliği ‘nin 7 milyon euro hibe ile restore ettirdiği binalar da var.

Mahkeme iptal etmişti
Acele kamulaştırma izni çıkan parsellerin tamamı Fatih Belediyesi’nin 2007’de GAP İnşaat’a ihale ettiği ‘Fener-Balat-Ayvansaray yenileme projesi’ kapsamında. 278 bin metrekarelik alanda butik otel, rezidans ve ofis yapılmasını öngören proje, haziranda ‘hukuka, kamu yararına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına’ uygun bulunmayarak İstanbul 5. İdare Mahkemesi tarafından iptal edilmişti.

Mahkeme, gerekçeli kararında proje kapsamında ‘kültür mirası niteliğinde bulunan tescilli yapıların yıkılmak istendiğini, projenin ‘bölgede geçerli olan mahalle kültürü’ ile ‘bölgenin tarihi özelliğini bütünüyle değiştirdiğini’ belirtmişti. Fatih Belediyesi’nin temyiz ederek Danıştay’a taşıdığı dava devam ederken aniden çıkartılan acele kamulaştırma kararı mahalle sakinlerini şoke etti.

‘Tanımadığımız kişiler eve girmeye çalışıyor’
Dün akşam mahallede bir toplantı yapılarak karşı dava açılması planlandı. Belediyenin tepkisinden çekindiği için ismini vermeyen bir ev sahibi, “Projeye baktık, 2. derece tarihi eser olan evimiz ve yanındaki 7 bina birleştirilip butik otel olmuş. 2010’da dava açtık, bilirkişi ‘yıkılamaz’ diyerek yürütmeyi durdurma kararı verdi. Proje iptal edilince rahatlamıştık, şimdi de acele kamulaştırma çıktı” dedi.

1998’den beri mahallede yaşayan Mehmet Bayramoğlu da evini 250 bin dolara restore etmiş: “Benim gibi birçok kişi harap haldeki tarihi binalar için büyük paralar harcadı, şimdi yıkmaya çalışıyorlar” dedi.
Mahalle sakinleri ise tanımadıkları kimselerin “Şirketin mimarlarıyız, ölçü alacağız” diyerek ellerinde hiçbir belge olmadan zorla içeri girmeye çalıştıklarını anlattı.

AB restore etti, belediye yıkıyor
Fatih Belediyesi’nin AB’nin 7 milyon euro hibesi ile 2003-2008 arasında restore ettiği bazı tarihi binalar da yıkılacaklar arasında. Projede çalışan Y. Mimar Ali Emrah Ünlü, 30’un üzerinde tarihi binanın proje kapsamında kaldığını belirtti: “Avan projelere göre, aynı Tarlabaşı’nda olduğu gibi bazı tarihi binalar yıkılacak, bazılarının da sadece cepheleri korunacak. Halihazırda restore edilmiş olan yapıların dahi proje kapsamına alınması, yıpranan tarihi yapıları ihya etmek amacı taşıyan 5366 sayılı yasa ile ters düşüyor.”

Ünlü, AB fonları ile restore edilmiş olan binaların yıkılması halinde hibenin geri alınmasının söz konusu olabileceğini belirterek “Bu Türkiye için büyük bir prestij kaybı olur. AB’nin çalışmasında binaların rehabilitasyonu kadar yoksul bölge sakinlerinin yaşam koşullarının geliştirilmesi hedeflenmişti” dedi.

Sulukule ve Tarlabaşı’nda da ‘acele’ edilmişti
Bakanlar Kurulu Sulukule için Ekim, Tarlabaşı için Temmuz 2006’da acele kamulaştırma kararı almıştı.

* Sulukule Derneği’nin avukatı Hilal Kuey, “Hiçbir gerekçe gösterilmedi, hatta karar evsahiplerine tebliğ bile edilmedi, tesadüfen fark ettik. Eğer kamulaştırma söz konusuysa tapuya el koymak için davanın bitmesi beklenir, acele kamulaştırmada ise mahkemeye başvurarak mülke hemen el koyulabilir ve yıkıma geçilebilir” dedi.

* Tarlabaşı Derneği’nin avukatı Barış Kaşka da ‘acele kamulaştırma’ kararının Tarlabaşı projesi onaylanmadan 9 ay önce çıkarıldığını ama şu ana kadar uygulanmadığını söyledi. Kaşka, “Acele kamulaştırma kararı uygulanmadı, bu yetkiden güç alan belediye, ‘Eğer bizimle anlaşmazsan seni hemen tahliye ederiz’ diyerek vatandaşın üzerinde baskı kurdu. Uygulama Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ‘ne açıkça aykırı” diye konuştu.