Toplumda “Güven” İnşa Etmek: Presence in Hormuz

Renkli kubbeleri ile dikkat çeken Majara projesi, Zav Architects tarafından Hürmüz Adası'nda yürütülen bir kentsel kalkınma projesinin ikinci fazı.

Fotoğraflar: Tahmineh Monzavi, Soroush Majidi, Payman Barkhordari, Somayeh Saeidi

İran’ın güneyinde, Umman ve Basra Körfezleri arasında yer alan Hürmüz Boğazı, Ortadoğu’daki petrol sevkiyatı faaliyetleri bakımından önemli bir bölge. Fakat renkli doğası ile dikkat çeken Hürmüz Adası, sahip olduğu turistik değerleri ve politik önemine rağmen ekonomik anlamda sorunlar yaşıyor.

“Presence in Hurmuz”, Hürmüz’deki toplumsal yaşamı güçlendirmek amacı ile Zav Architects tarafından yürütülen bir kentsel kalkınma projeleri serisi. Projenin ikinci fazını oluşturan ve çok amaçlı bir yerleşme olarak planlanan “Majara” (Macera) konutları ise, hem kültürel hem de ekonomik açıdan ada halkının ve ada ziyaretçilerinin yaşamlarını birbiri ile ilişkilendirmeyi amaçlıyor.

Proje, Nader Khalili’nin süper kerpiç tekniği ile inşa edilmiş çok sayıda küçük ölçekli kubbeden oluşuyor. Kubbelerin küçük ölçekli olmaları, projede çalışan yerli zanaatkarların ve vasıfsız işçilerin inşa kabiliyetlerine uygun koşulları sağlıyor.

Devletin siyasi sorunlarla mücadele ettiği zamanlarda her bir mimari proje, toplumsal yaşam ve yerel yönetişim için birer alternatif çözüm haline geliyor. Mimarlık; devlet ve yatırımcılardan başlayarak çeşitli toplumsal gruplara kadar birçok farkı aktörün çıkarlarını ortak bir noktada birleştiren bir arabulucu olma kapasitesine sahip.

Bu yaklaşımın ışığında Majara, Hürmüz’de her yıl “arazi sanatı” etkinliği düzenleyen komşu liman Bandar Abbas’taki arazi sahiplerini, başkent Tahran’dan gelen yatırımcıları ve ada halkını proje ortakları olarak bir araya getiriyor.

Yaptırımların getirdiği ekonomik sıkıntıları aşabilmek için proje ölçeğinde yapılan sosyal değişimler, şu şekilde sıralanabilir:

• Müşterinin yararı gözetilerek, inşaat çalışmalarının ekonomik bir şekilde yürütülmesi.
• Pahalı malzemeler ithal etmek yerine, bütçeden daha büyük bir payın işçilik maliyetlerine ve ada halkının yararına ayrılması; inşaat becerileri üzerine eğitimler vererek toplumun güçlendirilmesi
• Müşterinin ve bölgenin yararına, öngörülemeyen ihtiyaçlara ve geleceğe yönelik mekânsal bir senaryonun kurgulanması
• İnşaat ve nakliye maliyetlerini düşürmek ve tüm ülkenin yararına gayrisafi milli hasılayı artırmak için İran’dan malzeme ve insan gücünün kullanılması.

“Presence in Hurmuz”, herhangi bir mekansal müdahalede yerel halkın katılımının ve çıkarlarının da sürece dahil edilmesini sağlayarak, mimari unsurlardan önce “güven” inşa etmeyi hedefleyen bir süreç.