Herkes için Mimarlık’ın Yürüttüğü Çaka Tasarım Atölyesi’nde Neler Oldu?

"Herkes için Mimarlık"ın öncülüğünde Atıl Köy Okulları Projesi’nin ilk aşaması olan "Çaka Tasarım Atölyesi" 15-16-17 Haziran tarihlerinde Ordu’da yapıldı.

Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Şehir Bölge Planlama, İnşaat Mühendisliği ve Sosyoloji gibi farklı alanlarda okuyan ya da yeni mezun 24 katılımcıyı bir araya getiren atölyede, Ordu İli Perşembe İlçesi Çaka Köyü kumsalında, 25 yıldır kapalı halde bulunan iki binadan oluşan okulun, yeniden işlevlendirilerek kullanıma kazandırılması amacı doğrultusunda yapıların incelenmesi ve bölgenin tanınması çalışmaları yapıldı.

Atölye sırasında yapılanları ekip şu şekilde aktarıyor:

1.Gün

14 Haziran Perşembe akşamı Kadıköy’den yola çıktık. 13 saatlik bir yolun ardından, 15 Haziran sabahı ilk olarak Ordu İMKB Anadolu Öğretmen Lisesi’nin yurtlarına yerleştik. Perşembe’de yenilen öğle yemeğinden sonra Çaka Köyü’ne geçip çalışmalara başladık. Öncelikle yapıların dökümantasyonun yapılması gerektiğinden, rölöve çalışması, fotoğraf ve video kayıtları ile belgelenmesi gerçekleştirildi. Cenk Dereli, Erdem Üngür ve Ege Özgirin yürütücülüğünde gerçekleştirilen çalışmalarda, bir yandan da yapıların fiziksel durumlarına dair incelemeler yapıldı.

İlk gün yapıların dökümantasyonu büyük ölçüde bitirilirken, köy halkından köy ve yapı hakkında bilgiler de toplanmaya başlandı. Köy halkı ile daha geniş çaplı konuşmaları ertesi güne bırakıp yerleştiğimiz yurda döndük ve akşam yemeğinden sonra gün içinde toplanan verilerin analizi ile ortaya çıkan ilk fikirlerin değerlendirilmesini gerçekleştirdik.

2.Gün

Erkenden kalktığımız ikinci günün sabahında Çaka Köyü’ne doğru tekrar yol alıp, köy kahvehanesinde köy halkı ile uzun görüşmeler yaptık. Bu görüşmeler doğrultusunda köyün ve okulun hikayesi yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Sadece kahvehanede sınırlı kalmak istemeyen ekipten bir grup köydeki evlere misafir olup, özellikle köyde yaşayan kadınlar ile uzun görüşmeler yaptı. Bir başka grup da Çaka’daki okula 500 m uzaklıkta bulunan komşu köy Kurtuluş’un atıl köy okulunu inceledi. Öğlen yemeğinden sonra kumsalda bulunan tesiste, gün içinde yapılan görüşmeleri ve izlenimlerimizi paylaştık. Ordu merkezde yenilen akşam yemeğinden sonra gece 03.00’e kadar süren uzun bir çalışma toplantısı neticesinde, köy halkı ile yapılan görüşmeler derlendi, yapının nasıl yeniden işlevlendirileceğine dair görüşler paylaşıldı ve yapının fiziksel durumu hakkında değerlendirmeler yaptık.

3.Gün

Atölyenin son gününde yürütücüler sabahtan bir toplantı daha gerçekleştirip, etki altında kalmamak için tüm katılımcılardan okul hakkındaki gelecek önerilerini yazmalarını istediler. Tek tek okunan bu öneriler duvara asılan büyük kağıtlara not edilerek, ortaya çıkan fikirler konu başlıklarına ayrılarak birleşik bir listeye yazıldı. Öğlen arasında ekip olarak son defa köye gittik ve hem sahilin pazar günü kullanım yoğunluğuna şahit olduk, hem de köydeki ilgili kişilerden, okula dair eski fotoğrafları edindik. Köyden dönüşte, konu başlıklarından öne çıkanlar tüm grup tarafından dönüş vaktine kadar oylandı ve Pazar akşamı saat 20.00 sularında 3 gün süren bu yoğun atölyeyi sonlandırmış olduk.

Çıkan Sonuçlar

Çaka Atölyesi sonucunda, elimizde birçok döküman, bilgi ve hatıra ile İstanbul’a dönmüş olduk. Atölye kapsamında öncelikle gerçekleştirdiğimiz yapıların incelenmesi çalışmalarının sonucunda, iki yapının da betonarme çatılarında ciddi hasarlı kısımların olduğunu tespit ettik. Yığma duvarlar ve betonarme kolonlardan oluşan ilk yapıdaki genel hasar durumu daha ciddi olmakla birlikte, yığma temel ve duvara sahip ikinci yapının daha sağlam durumda olduğu görüldü. Varolan hasarlara rağmen, 25 yıldır boş olan yapıların bir nevi güzel bir yaşlanma geçirmeleri ve peyzajla olan bütünleşmeleri proje konusunda tüm ekibi heyecanlandıran bir unsur oldu.

Konu edindiğimiz okul yapılarından ilkinin bir tip gazino projesi olarak inşa edildiğini, ancak hiçbir zaman bu amaçla kullanılmayıp okul binasına dönüştürüldüğünü, ikinci yapının ise ilk binanın okul kapasitesini karşılamaması sonucu okula dahil edildiğini öğrendik. 87-88 eğitim öğretim yılına kadar hizmet veren binaların, o yıllarda önünde yaklaşık 8-10 m kadar bir arazi bulunduğunu, ancak zamanla denizin daha öne geldiği bilgisini edindik. O okulda okumuş insanların aktardığına göre, bu bulunan araziye rağmen, kış vakti dalgaların camları kırıp sınıfa girdiği durumlar da yaşanırmış. Okulun doğadan gördüğü bu yıkıcı etkilere karşı yapıları korumak amacı ile köylüler tarafından bir koruma derneği de kurulmuş ancak okulun kapanması ile birlikte bu dernek de kapanmış.

Köy halkının bu binaların ne yönde değerlendirilmesini istediğimizde çıkan ana sonuç ise, turizm yönünde bir değerlendirme yapılması oldu. Karadeniz Sahil Yolu’nun bu alandan geçmeyip, Fatsa-Ordu arasını tünel ve viyadükler ile bağlaması sonucunda, büyük çoğunluğu Perşembe İlçesi’ne bağlı bulunan bu alan doğal güzellikleri de göz önünde bulundurularak turizm bölgesi ilan edilmiş. Perşembe Belediyesi’nin yaptığı “yavaş şehi” başvurusu da bölgenin turistik olarak bir odak olması yönünde yapılan bir çalışma olarak dikkatimizi çekti. Bölgenin şu anda mevcut olan turizm bölgelerine alternatif bir model geliştirebileceği, Çaka’da bulunan okulların da bu alternatif model içerisinde, eğitim fonksiyonu ile birleşebilecek bir potansiyelinin olduğu ekip içerisinde genel bir kabul gördü. Yapıların kullanımı ile ilgili ortaya çıkan fikirler, birarada bulunabilecek tarzda kullanımları öngörüp, kullanımlar hakkındaki bu fikirlerin, yapıların fiziksel durumuna yapılması gereken müdahaleler ile birleşerek tasarım sürecinde belirleyici olacakları düşüncesi benimsendi.

İzlenecek Strateji

Atıl Köy Okulları Çaka Projesi, bir yıllık bir süreçte, iyi bir planlama ile yürütmek istediğimiz bir süreç. Çaka Atölyesi ise bu sürecin başlangıcı oldu. Atölye katılımcıların bundan sonra düzenli toplantılar ile ve sürekli iletişim halinde kalarak bu projeyi gerçekleştirecekler. Proje süresince bölge halkı ve bölgedeki yetkili kurumlar ile de sürekli iletişimde kalacağımız, katılımcı bir yol izlemeyi hedefliyoruz. Ayrıca yakın zamanda atölye sürecini daha ayrıntılı bir şekilde anlatacağımız ve sizlerden görüşleri de dinlemeyi istediğimiz bir panel de gerçekleştirmeyi düşünüyoruz.

Atölyeye katılan Defne Gül Kayaoğlu, Ayşıl Coşkuner, Kübra Nur Baş, Tuğba Kılınç, Oğuzhan Saygı, Yılmaz Taha Sezgin, Süleyman Şahin, Oytun Gür Günel, Tuncer Çağrı Çakmur, Alican İnal, Selim Tanrıseven, Tuna Bayram Ekiz, Gökhan Çınar, Güzide Karadeniz, Cenk Dereli, Erdem Üngür, Ege Özgirin, Giray Çıvak, Yasemin Altunbulak, Erdi Özenses, Kübra Saygın, Sarper Takkeci, Hakan Kaçmaz, Emre Gündoğdu ve katılım başvurusunda bulunan herkese tekrar teşekkür ediyoruz.

Çaka Tasarım Atölyesi’nin gerçekleşmesinde katkılarından dolayı Çekül Vakfı, Gökhan Kılınçkıran, Ordu Mimarlar Odası, Mehmet Kayserilioğlu, Mehmet Özçelik, Extensa İstanbul Emlak Yatırım ve Ticaret A.Ş, Ali Haydar Üstay, Ümit Kalpaklı, Levent Karlıbel, Perşembe Ceren Restaurant, Penta Beton ve Yeni Yüzyıl Üniversitesi’ne içten teşekkürlerimizi sunarız.