Kızıltepe’de höyük yok edildi

Mardin Kızıltepe'de Ermeni Höyüğü olarak bilinen bölgedeki tarihi kalıntılar, apartmanların ve yeni inşaatların altında yok edildi.

Arkeolog Nezih Başgelen, Güneydoğu gezisi sırasında Mardin Kızıltepe’de prehistorik döneme kadar giden tarihi höyüğün tahrip edildiğini tespit etti. Gizli gizli fotoğraflar çekti. Sonra da bunu bir yazı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı ‘na bildirdi. Güneydoğu Anadolu’nun en büyük höyük yerleşimlerinden biri olarak bilimsel yayınlarda da yer alan Telermen Höyük, beton istilası altına girmiş. İş makinalarıyla tahrip edilen höyüğün her yanı inşaatlarla doldurulmuş. Nezih Başgelen, “Fotoğrafları gizli çektim, korkunç tahribat var. Kazdıkları toprakların içinden çanak çömlekler çıkıyor. Bakanlık acilen müdahale etmeli” dedi. Mardin Kızıltepe’nin tarihte ilk bilinen isimleri Dünaysır ve Telermen olarak bilinir. Telermen Ermeni höyüğü anlamını da geliyor. Telermen, höyüğün ve bu höyüğün eteklerinde Ermenilerce meskûn edilmiş olan köyün de adı. Telermen’in bugünkü karşılığı Tepebaşı Mahallesi.

Bugünün Kızıltepe’sinin içinde Tepebaşı Mahallesi ismiyle yeralan ve Heremhedad ile barebar muhtemelen civardaki ilk yerleşim yeri olan Telermen Köyü, tepenin güneydoğu yönündeki eteklerde kurulmuştu. Telermen ile Dunaysir birbirinden bağımsız yerleşim yerleriydi. Bu iki yerleşimin aralarına sonradan kurulan yeni mahalle birleştirildi. Höyüğün bir kısmı askeri alan olarak koruma altındaydı. Ancak mahalleye bitişik höyük çok katlı apartmanların istilasına uğradı. Halen hafriyat ve inşaat çalışmalarının sürdüğü höyük, ciddi bir yağmaya uğradı. Hafriyat çukurlarının içinde anıtsal kerpiç mimarinin yanısıra çok sayıda arkeolojik malzemenin olduğu görülüyor.

Müze görevlileri korkuyor
Fotoğraf çekilmesine bile izin verilmeyen bölgede Mardin Müzeside işlem yapmıyor. Müze yetkilileri de can güvenliğini bahane ederken, bugüne kadar höyükte bilimsel bir arkeolojik çalışmada yapılmadı. Arkeol0ji ve Sanat Yayınları Genel Yayın Yönetmeni Başgelen tahribatı fotoğraflarla belgelemeyi başardı. Kültür ve Turizm Bakanlığı ‘na durumu rapor eden Başgelen şu ifadeleri kullandı:

”Bu kadar önemli höyüğün araştırılmadan, bilimsel yöntemlerle belgelenmeden böylesine hoyratça ve denetimsizce tahrip olması çok üzücüdür. Kızıltepe Telermen Höyüğü’nün koruma sınırlarının acilen belirlenmesi, açılan kesitler de ortaya çıkan kerpiç mimarinin hiç olmazsa temizlenerek katmanlaşma açısından acilen bir prehistorya uzmanınca belgelenmesi ve kanunsuz müdahalelerin önlenmesi gerekir.”