5. Ödül (2. Kategori), İstanbul Senin, Kent Mobilyaları ve Oyun-Rekreasyon Ürünleri Tasarımı Yarışması

Proje Raporu

KANATLARIM İSTANBUL projesinde; çocukların bedensel ve duyusal deneyimler ile kent – mimari ilişkisini kurmalarını destekleyerek, yaşadıkları şehir ile derinlemesine, duyarlı ilişkiler geliştirebilmesi hedeflenmiştir. Bu hedef aynı zamanda ‘’learning by design’’ eğitim yaklaşımı ile de örtüşmektedir. İstanbul Stratejik Planını kapsamında olan ‘’Yaşayan İstanbul’’, ‘’Eşsiz Miras’’ temalarından yola çıkarak; İstanbul’un mevcut değerlerinin simgeleştirildiği rekreasyon birimleri üzerinden hayali bir İstanbul kurgulanmıştır.

Bu kurgu; projenin odak noktası olan bir merkez modül ve onu tamamlayan ancak alan büyüklüğüne göre eklenebilen bütünleyici bir modül üzerinden geliştirilmiştir.

Tarihi yarımada ile ilişkilendirilen merkez modülde yer alan KANATLARIM İSTANBUL; birbirinden türeyebilen ahşap kanatların eşlik ettiği kurmaca oyunlar ile çocukların hayal dünyalarında temellerini kendilerinin attıkları bir İstanbul mahallesini, kendi İstanbul’larını tasarlayabilecekleri düşünülmüştür.

Merkez Modül

Merkez modül üzerinde yer alan mahalle sahnesi; etrafını çevreleyen surlar, (yetişkinlerin dinlendiği basamaklar) girişlerden başlayan ana caddeler, kentin çekirdeği olan ticari merkezden, iç içe geçmiş avlulara açılan evler ve dar sokakların buluştuğu mini meydancıklardan oluştuğu hayal edilmiştir.

Evcil Kanatlar; bir avlu veya bir meydan etrafında toplanmış, farklı yönlere doğru hareketlendirilebilen ‘’hands on’’ düzeneklerdir. Bu birimler, çocukların, cinsiyet ayrımı yapmaksızın oynayabilecekleri; evcilikten, pazar yerine, esnafçılıktan, yeme içmeye kadar tanımlı veya tanımsız, özgürce yapabilecekleri bir dizi canlandırmayı yapma olanağı sağlar. 3-6 yaş grubunun içinde kaybolacakları, hayal dünyalarını genişleten bu temsili mahalle ortamı; Çocukların bedenlerini kullanarak mekanı hissetmelerini, kendini ifade etme becerisi, yaratıcılık, hayal gücü, çevreye olan ilgili ve duyarlılık, paylaşma-dayanışma, toplumdaki yaşayış biçimi, iş – meslekleri öğrenme gibi bir çok kavramın oluşmasının koşullarını hazırlar.

Gezgin Kanatlar; ileri – geri ve çevresinde dönerek hareket edebilen ‘’hands on’’ düzeneklerdir.

Seyir halinde ki bu birimler; çocukların, duyu/ motor becerilerini kullanarak, ayaklarının yardımı veya birbirlerinin itmesini sağlayarak; hayali bir yolculuk, macera, trafik – ulaşım araçlarını canlandırma gibi bir dizi oyunu kurmalarına destek verir.

4-6 yaş grubuna eşlik eden bu birimler; çocukların, yaşamla ilgili kavramları tanıma, sosyalleşme, hareket, hatta denge yoluyla iletişim kurma gibi bir çok fiziksel ve sosyal beceriyi geliştirmesine olanak sağlar.

Zıp zıp Kanatlar; çocukların, motor/koordinasyon ve algısal becerilerini kullanarak, zıplama, sallanma, binicilik gibi bir çok fiziksel eylemi yapabilecekleri ‘’hands on’’ düzeneklerdir. Dörtlü gruplar halinde binilen bu birimler; çocukların, duyularını aktif olarak kullanarak, çevreleri ile iletişim kurma, takım ruhu gibi bir çok kavramı tanımalarına da olanak sağlar. Kullanıcı olarak, özellikle renk, şekil boyut ve mekansal algı kavramının oluşmaya başladığı 0-3 yaş grubu için düşünülmüştür.

Bütünleyici modül

İstanbul’un ikonik yapılarının, rekreasyon birimleri üzerinden temsili olarak aktarıldığı bütünleyici modülde; Tramvay, Hazerfen, Rumeli Feneri ve İstanbul kayıkları gibi birbirinden türeyebilen KANATLARIM İSTANBUL ile farklı rekreasyon birimleri tasarlanmıştır. Oyun alanında tamamlayıcı rol alan alışagelmiş birimler (salıncak, kaydırak, trambolin, saferoller vb) ise tema ile uyumlu olarak tekrar yorumlanmıştır. Projede amaç, çocukların fiziksel becerilerinin yanı sıra oluşturulan düzenekler aracılığıyla gözlemleyerek, keşfederek, dokunarak, hissederek, deneyerek kendi zihinlerindeki İstanbul’u kurgulamalarını sağlamaktır. İçinde yaşadıkları kültüre ve yaşama duyarlılık kazandırmak, kendi şehrine ait bir yapıyı tanıma hatta yorumlama-ilişki kurma becerilerini geliştirmek KANATLARIM İSTANBUL’un hedefleri arasındadır.

Çocukların bir rota üzerinden yapacakları keşif ile merak duygusunu pekiştirip, algılarını oyun ve eğlence ile uyarırken aynı zamanda hayal gücünü sonsuz kullanabilecekleri bir yolculuk kurgulanmıştır.

Haliç bölgesinden başlayan macera:

1.Rota; Haliç Köprüsüsü’nden saferoller ile Galata’ya ulaşmak, Hazerfen’in kanatları ile uçmayı denemek ardından tramvaya atlayıp, Taksim Meydanı’na varmaktır. Rumeli Feneri’ne tırmanıp,

Boğaz’ın eşsiz güzelliğine tanık olduktan sonra Boğaz Köprüsü’ne asılarak Asya’ya geçmek ardından bir martı gibi kanatlarını çırpan Kız Kulesi’ni ve seyir halinde ki İstanbul Kayıklarını, salıncaklardan hayranlıkla izleyip, Avrasya Tüneli’nden Tarihi Yarımada’ya varmaktır.

2.Rota ise Ayasofya’dan kum havuzuna kayarak indikten sonra Suriçi ve Kapalıçarşı’nın ritmine tanık olmak, trambolinlerle Topkapı Sarayı’nı deneyimlemek ve Galata Köprüsü’nde rotayı tamamlamak ya da keşfe devam etmektir.

Engelli çocukların da bu rotadan ilerleyerek, algısal becerilerini geliştirme şansını yakalayabilecekleri düşünülmüştür. Bazı birimleri (evcil kanatlar gibi ) bulundukları yerden esnetme, döndürme gibi basit kas hareketlerini de yapabilecekleri öngörülmüştür. Bu doğrultuda TS9111 özürlüler ve hareket kısıtlılığı bulunan kişiler için ve EN1176-1177 güvenlik koşulları standartları referans alınmıştır.

Gerek merkez modülde gerekse bütünleyici modülde; yetişkinlerin, gölgelikler altında çocuklarını rahatça gözlemleyebilecekleri, ahşap platformlar üzerinde onlar ile nitelikli vakit geçirebileceği ortamlar tasarlanmıştır.

Yarım daire formunda, modüler yapıda, marin tip kontraplakdan (su geçirmez) oluşan kanatlar ile kompozit bir gövdeden oluşan rekreasyon birimleri; çocukların, zıplama, sallanma, dönme, asılma ve tırmanma gibi fiziksel eylemlerinin yanı sıra itme-germe-basınç gibi kavramları bedenleri ile deneyimleyebilecekleri ürünlerdir. Karmaşık detaylardan arındırılmış, seri üretime uygun şekilde çözümlenmiştir. Kanatların su geçirmez ahşap gibi doğal bir yapıdan olması, iklim ve hijyen koşullarında fayda sağlarken, çevreci yaklaşımı da desteklemektedir. Alan büyüklüğüne göre kombinasyonları azalıp, çoğalabilir. Tüm bu birimlerin kimliğini ve kurgusunu destekleyen mekan ise yine aynı şekilde oyun alanının büyüklüğüne göre merkez modül hatta bir kaç kısma ayrılmış bütünleyici modül olarak konumlanabilir.

Kanatlarım İstanbul Etkileşimli Oyun

Projenin sürdürebilirliği ve güncel tutulmasına yönelik dijital ortamda öngörülen bir etkileşimli oyunun, İstanbul’un değerlerine dair merak uyandıracağı düşünülmüştür. Bir aplikasyon üzerinden aktarılan KANATLARIM İSTANBUL kurgusu, (‘’rotayı takip ederek bilgi alma’’ (seviye 1) ardından ‘’macera temalı oyunlar’’ (seviye2)) İstanbul’u anlamak adına tetikleyici bir rolde üstlenebilir.

Proje boyunca fikirden detaya rehberlik eden KANATLARIM ISTANBUL tasarım prensipleri aşağıda ayrıca özetlenmiştir;

İşlev: temel işlevini yerine getirme – teknik koşullar – ulaşılabilirlik – esneklik – modülerlik ve taşınabilirlik

Kimlik: çocukların, kanatlar üzerinden duyularını, bedenlerini ve hayal gücün kullanmaları – çocukların gözünden mahalle ve İstanbul kurgusu – İstanbul anıtsal değerlerine referans gösterme

Uyumluluk: kent tasarımındaki diğer elemanlara uygunluk – kentsel planlamaya uygunluk – zamansızlık – topografya ve iklime uygunluk

Sürdürebilirlik: Doğal malzeme-İstanbul’a ait başka değerlerin ürüne dönüşmesi – etkileşim tasarım ile destekleme

Güvenlik: kullanıcı güvenliği – emniyet faktörü – standartlar

Tasarımın Duyusal Boyutu: çocukların yaşadıkları şehir ile derinlemesine, duyarlı ilişkiler geliştirebilmesi – beden ve ruh sağlığını iyi yönde etkileme – kültürel yaratımlara zemin oluşturma

Tasarımın Sosyal Boyutu paylaşım ve katılımcılık – takım ruhu – iletişim becerisi – cinsiyet farkı gözetmeksizin – aidiyet – pozitif etkileşim