Sit alanına inşaat yapana hapis cezası iptal edildi!

Anayasa Mahkemesi, "Kanunda nerenin sit alanı, neyin kültür varlığı olduğu belirsiz" diyerek 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası'nda yer alan hapis cezasını iptal etti.

Mahkeme, 1 yıl içinde bu konuda yeni düzenleme yapılmasını isterken arkeoloji dünyası şokta.

Hukukçulara göre de karar, konuyla ilgili mahkemelerin ertelenmesine ve kargaşaya neden olacak.

Doç.Dr. Necmİ Karul (Arkeolog): Anlamak mümkün değil. Sadece yerüstü değil tüm höyükler yeraltı arkeolojik eserlerin tahribata açılması anlamını taşır. Bu haber duyulmadan düzeltilmeli, aksi halde olası tahribatların boyutlarını düşünmek bile istemiyorum. Bunu fırsat bilenler bile olabilir.

Prof.Dr. Mehmet Özdoğan (Arkeolog): Tescilli binaların ve sit alanlarının neresi olduğu belli. Koruma kurulları sit alanlarını belirler. Tescilli binaların kararını alır ve bunu tapuya işler. Belirsiz olması mümkün değil. Ancak bilim adamı olarak “Ben burası arkeolojik sit” derim, kurul karar almadıkça belirsiz olur. Acıklı bir senaryo kurmak istemiyorum. Acilen Kültür Bakanlığı önlem almak zorundadır. Yeni bir ceza maddesi konmalıdır. Umarım haberin kendisi hatalıdır.

İptal nereden çıktı?
Kilis 2. Asliye Ceza Mahkemesi ve Germencik Asliye Ceza Mahkemesi, baktıkları davalarda, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun bazı hükümlerinin anayasaya aykırı olduğu kanısına vararak, Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. İki mahkemenin başvurusunu birleştiren Yüksek Mahkeme, davayı esastan görüştü.

Ve heyet, “Kanunda, neyin kültür varlığı, nerenin sit alanı olduğunun belli olmadığını, bu durumda vatandaşın da bunu bilmesinin mümkün olamayacağını” belirterek cezalarla hükmü iptal etti, yasa koyucunun bu belirsizlikle ilgili yeni bir düzenleme yapmasını istedi. İptal hükmü, kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girecek. Kanunda kültür varlıklarına zarar veren ve sit alanlarına inşaat yapanlara 2-5 yıl hapis cezası öngörülüyordu.

“Mahkemeler ertelenecek, karışıklık yaratacak”
Eski Anayasa Mahkemesi Üyesi Prof. Dr. Ali Ülkü Azrak da kararın ‘karışıklık’ yaratacağı görüşünü savundu.

ESKİ ANAYASA MAHKEMESİ ÜYESİ Prof.Dr. Ülkü Azrak: İki mahkeme (Kilis 2. Asliye Ceza Mahkemesi ve Germencik Asliye Ceza Mahkemesi), bu davayı erteleyecek ve yeni hükmün yürürlüğe girmesini bekleyecek. Eğer iptal edilen hükümleri uygularlarsa ileride tamir edilemez bir zarar doğacak. Bu karışık bir durum ortaya çıkarıyor… Mahkemenin yapacağı tek şey, davayı 1 yıl sonraya ertelemek ve tedbir kararı almaktır. Anayasa Mahkemesi’nin 1 yıllık bir süre tanımaması ve hemen yürürlükten kaldıracak şekilde iptal etmesi daha doğru olurdu. Sonuçları bakımından yanlıştır. Bir de şu mesele var: Şimdi yürürlükten kalktıktan sonra ne olacak? Herkes korunması gereken varlıklar üzerine bina mı inşa edecek? Bu karar karışıklık yaratacak.

Yasa neydi?
2863 Sayılı Yasa’nın iptal edilen (b) bendi ‘Sit alanlarında geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartlarına, koruma amaçlı imar planlarına ve koruma bölge kurullarınca belirlenen koruma alanlarında öngörülen şartlara aykırı izinsiz inşai ve fiziki müdahale yapanlar veya yaptıranların, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılmasını’ öngörüyor. İptal hükmü, kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak 1 yıl sonra yürürlüğe girecek.