”Türkiye’nin ilk mermer fabrikası müze olsun”

Osmanlı İmparatorluğunun son döneminde İngilizler tarafından kurulduğu bildirilen ve 1980'lı yıllardan itibaren atıl durumda bulunan Balıkesir'deki ''Saraylar Mermer Taş Fabrikası''nın müzeye dönüştürülmesi için sahibinden onay bekleniyor.

Bölgede 3 bin yıldır çıkarılan ”beyaz mermer” ile tanınan beldenin Belediye Başkanı Süleyman Aksoy AA muhabirine yaptığı açıklamada, fabrikanın 1980’lere kadar işletmeye açık olduğunu hatırlattı.
Aksoy, hızla gelişen teknolojiye ayak uyduramayan fabrikanın, ekonomik olmaktan çıkması üzerine kapandığını belirterek, ”Fabrika, yıllarca burayı işleten Kayserili Mehmet Bey’in kızı Emel Saylam’a kalmış. Sonra da bir vakıf kurmuşlar. Şu anda fabrikanın yüzde 60’ı vakfa, geri kalanı da Emel Hanım’a ait” dedi.

”Müze yapılmasını talep ettik”

Saraylar Belediyesi olarak, sahibine teklif sunduklarını bildiren Aksoy, şunları söyledi:

”Emel Hanım’ın eşi Canberk Saylam’a, ‘Fabrikayı bize verin, aslına uygun olarak restore edip, müze yapalım, sonra da turizme açalım’ dedik. Kabul etmediler. Ardından İstanbul Mermer İhracatçıları Birliğinden bizi aradılar. Onlar da bize, ‘Fabrikayı restore edelim. Sonra da size teslim edelim’ dediler. Biz de bu teklifi sahibine ilettik. Vakıflarında görüşüp kararlarını ileteceklerdi, ancak Canberk Bey ameliyat oldu. Kendilerinden haber bekliyoruz.”

“‘Birinci Meclisin mermerleri buradan gitmiş”

Aksoy, fabrikadaki sistemin, şu andaki mermer fabrikalarındaki sistemle aynı olduğunu ifade ederek, ”Eskisindeki sistem buharla çalışıyordu, şimdikiler ise elektrikle. Tek farkı bu. Ayrıca, ilk TBMM’deki tüm mermerler, bu fabrikadan oraya gitmiş. Fabrikanın bahçesinde de kapanmadan önce kesilen son mermerler de olduğu gibi duruyor” dedi.

Fabrikanın son hali

Yana Manastırı ve Abruz Koyu arasındaki doğal Mermercik Limanı’nda bulunan fabrikada, kuruluşundan beri mermerlerin kesilmesinde ve taşınmasında kullanılan araç ve gereçler yerinde duruyor. Fabrikanın içerisinde sekiz katrak (Bir ya da birden çok testeresi olan biçme makinesi), buharla çalışan makine ve buharından elde edilen suyun geçtiği su kanalı, mermer kesmek için kullanılan kum katrağı ve demir bıçaklar, mermerlerin vagonlarla limana taşındığı demir yolu sağlamlığını koruyor.

Bahçesinde, bazı çalışanların mezarları var

Fabrikanın bahçesinde, bazı çalışanların kabirlerinden oluşan küçük bir mezarlık bulunuyor. Kesilen mermerlerin taşınmasında kullanılan tek araç olan ve modeli tam olarak bilinmeyen eski bir kamyon, mermerleri kamyondan indirmek için kullanılan vinç yer alıyor. Çalışanların kaldığı 2 evin bulunduğu bahçede, ayrıca değişik işlerde kullanılan irili ufaklı pek çok alet de dikkat çekiyor.