Tarihe not düşün: ‘Son Kale’ de düştü!

Sulukule, Tarlabaşı, Kadifekale... Kentsel dönüşüme uğrayan bu bölgeler, özellikle 'rant alanına mı çevriliyorlar?' sorusu ve yaşam alanlarından edilen sakinleri dolayısıyla çok tartışıldı.

İzmir’de yaşayan iletişim fakültesi mezunu Zuhal Akmeşe de, 4 yıldır yıkım sürecinde olan Kadifekale’de yaşananların belgeselini ‘Son Kale’ adıyla çekti. ‘Amacım yaşanan mağduriyetleri göstererek tarihe not düşmek’ diyen Akmeşe’ye göre Türkiye’deki kentsel dönüşüm projelerinin ortak sorunu: İnsan öğesini unutmaları!

– Seni bu belgeseli çekmeye iten neden neydi?
Aynı zamanda yaşadığım yer olan Kadifekale’de, heyelan gerekçe gösterilerek semt sakinlerine çok düşük meblağlar karşılığında evlerini terk etmeleri dayatılıyordu. Hem mağdur bir semt sakini hem de bir iletişim öğrencisi olarak medyanın bu soruna ilgi göstermemesi beni çok rahatsız etti. Böylece çekimlere başladım.

– Neden ‘Son Kale’?
Çünkü Kadifekale, özellikle Mardin ve diğer doğu illerden siyasal, sosyal ve ekonomik nedenlerle göç etmek zorunda bırakılan insanların sığındığı ve yaşama tutunabildiği son yerdi.

– Çekim süreci nasıldı?
Çekimler yaklaşık 4 yıl sürdü. Hiç ekipmanım yoktu, kamera ve diğer ekipmanları nadiren okuldan veya bazı hocalarımdan bin bir ricayla alabildim.

– Belgeseli nasıl izleyebiliriz?
İlk gösterimi 3. Ege Belgesel Günleri’nde yapıldı. Birkaç festivale gönderdim. V. Uluslararası İstanbul Mimarlık ve Kent Filmleri Festivali’nde gösterim hakkı kazandı ve bir hafta gösterildi. Bununla birlikte yayınlamak isteyen televizyon kuruluşu olursa yayınlanabilir.

– Şu an yıkımlar bitti mi? Tam olarak sürecin neresindeyiz?
Belediyenin yaptığı açıklamalara göre projeden 2 bin 508 ev etkilendi. 1861 ev yıkıldı. 90 civarı evde hala kamulaştırma bedeline itiraz davaları sürüyor. Semt sakinlerinin önemli bir kısmı Toki konutlarına yerleşti.

– Televizyondaki haberler, kalenin çevresinin ‘temizlendiğini’ söylüyorlar. Sence bu sadece ‘fiziksel bir temizlik’ mi?
Kadifekale ve dönüşümle ilgili haberler genellikle belediye bülteni olma dışına çıkmadı. Ne mağduriyetler ne de insan öğesi gösterildi. Sadece fiziksel temizlik diyenlere en güzel cevabı ‘Son Kale’ veriyor…

– Peki ya Tarlabaşı’nda devam eden kentsel dönüşüm süreci hakkında ne düşünüyorsun?
Kentlerin dönüşümü süreç içerisinde gelişen bir durum -ki dünyanın birçok yerinde yapılıyor. Ancak Türkiye’de insan faktörü yok sayılıyor; bölge insanı mağdur oluyor. Tarlabaşı’nda da tam olarak aynı şey yaşanıyor. Dönüşüm projelerinin insan odaklı olması gerektiğini düşünüyorum. O bölgede yaşayanlar söz hakkına sahip olmalı, sürecin öznesi olmalı.