Bisikletinizi Nasıl Alırdınız?

Avrupa’nın pek çok şehrinde bisiklet yaygın kullanılan ulaşım sistemlerinden biri. Amsterdam şehir merkezindeki bisiklet parkının fotoğrafını, hatta kendisini yakından görme şansınız olmuştur.

Bu bisiklet parkında yüzlerce belki binlerce bisiklet park edilmiş şekilde bekler. Bu yaygın kullanım sisteminde herkesin kendi bisikleti vardır, sabah evinizden çıkarır, gideceğiniz yere kadar götürür uygun bir yere park edersiniz.

Amsterdam

Avrupa’da bu sistemi farklılaştıran, kendinizin olmasa da bisiklet kullanmanıza imkan veren bir sistem son birkaç senedir giderek yaygınlaşıyor. Çoğunlukla belediye kurumları tarafından desteklenen, hepsi özel tasarlanmış, kurumsal bir şekilde tek tip haline getirilmiş ve özel park alanları bulunan bisikletler yaygın bir ulaşım aracı olarak kullanılmaya başlandı.

Barselona’daki Bicing; Lyon’daki Vélo’v; Pamplona’daki Cemusa; Londra’daki OYBike; Berlin, Frankfurt, Köln, Stuttgart, Münih, Karlsruhe’deki Call a Bike; Kopenhag, Helsinki, Aarhus’daki City Bike; Sevilla’daki Sevici buna örnek olarak verilebilir. Aşağıda uzunca ele aldığımız bu sistemler Kopenhag, Helsinki, Aarhus kimi şehirlerde gönüllü kurumlar tarafından yürütülürken, Barselona, Lyon ve Paris gibi şehirlerde profesyonel işletmeler tarafından yönetiliyor.

Bu sistemler ile evinizden çıktıktan sonra en yakın bisiklet istasyonuna giderek bisikletinizi alıyor, gideceğiniz yere en yakın bisiklet istasyonuna park ederek yolunuza başka bir araçla devam edebiliyorsunuz. Bu istasyonlar çoğunlukla şehir merkezinde, toplu taşıma araçlarının duraklarına yakın noktalara yerleştiriliyor.

Vélo’v

Fotoğraf: Vélo’v Resmi İnternet Sitesi

Vélo’v, Lyon’daki bisiklet kiralama sisteminin ismi. Reklam şirketi JCDecaux’un işbirliği ile işletiliyor. Reklam şirketi, sisteminin sürdürülmesine ve bisikletler üzerine alınan reklamlar sayesinde düşük ücretler ile sistemin kullanılmasını sağlıyor.

Sistem Lyon’da 19 Mayıs 2005 yılında ilk kez kullanılmaya başlandı. Şu an Lyon ve Villeurbanne şehirlerinin dört bir yanına yayılmış 350 istasyon ve 3.000 bisiklet ile hizmet veriyor. Sistemi kullanmak için online olarak satılan kartı ya da istasyonlardan verilen kullanıcı adı ve şifreyi almak gerekiyor. Bu işlemler tamamlandıktan sonra 30 dakika ile 24 saat arasında bisikletler kullanılabiliyor.

2006 yılının Haziran ayında yapılan değerlendirmede her gün 22.000 kişinin sistemi kullandığı, 52.000’den fazla kişinin sisteme üye olduğu ve 6.400.000 km’den daha fazla yol yapıldığı açıklandı.

30 dakikalık kiralamanın bedeli ücretsiz iken, kullanılan her saat için üyelik sistemine bağlı olarak 0,5 ya da 1 Euro’luk ek ücret alınıyor. Özel olarak tasarlanan her bir bisikletin üzerinde istasyonunu tanımlayan, kaç kilometre yaptığını hesaplayan, far, fren gibi parçalarının durumunun takibini yapan elektronik bir sistem bulunuyor.

Bicing

Fotoğraf: Arkitera Mimarlık Merkezi

Barselona’daki bisiklet kiralama programının ismi Bicing. Bisikletin İspanyolca ve Katalancası olan bici ile Barselona’nın kısaltması olan BCN’den türetilmiş. Sonuna getirilen –ing eki ile Bicing halini almış.

Bicing’te belediye ile birlikte yine bir reklam şirketi olan Clear Channel sistemi yönetiyor ve sistemin işletilmesini sağlıyor. Sistemde 300-400 metre çapında bulunan 100 istasyon ile 1.500 bisiklet bulunuyor. Toplu ulaşım sistemlerine yakın olarak yerleştirilen bisiklet parklarının her birinde 15-30 bisiklet yer alıyor.

Bisikleti kullanmak için RFID kartı yuvasından geçirdikten sonra, sistem kartı tanıyarak bisikleti kullanılır hale getiriyor. Vélo’v’da olduğu gibi ilk 30 dakikası ücretsiz olan sistemde 2 saate kadar her yarım saat için 0,30 Euro ekleniyor. 2 saatten fazla kullanımlar için her saat için 3 euro ceza ücreti yansıtılıyor.

Bisikletlerin istasyonlardaki döngüsünü sağlamak için Kasım ayından beri üzerinde Bicing yazan araçlar kullanılıyor. Bir istasyonda eksilen bisikletler, diğer istasyonlardan taşınarak sistemin sürdürülebilirliği sağlanıyor.

Bisikletlerin kullanılabilmesi için mutlaka üye olunması ve 24 Euro’luk yıllık bedelin ödenmesi, kredi kartı numarasının geçerli olması gerekiyor. Kartlar daha sonra İspanya’daki adreslere gönderiliyor. Bu şekilde sistem turistlerin değil, şehirde yaşayan kişilerin kullanımına yönelik olarak düzenlenmiş oluyor.

Sene sonunda şehirde 200 istasyon 3.000 bisiklet varken 2008 yılında 400 istasyon ve 6.000 bisiklete ulaşılması hedefleniyor. Bisikletlerin kullanım oranına bakıldığı zaman ise %70’i şehir içinde kullanılırken, %4’ü ise şehrin Montjuic ve Tibidabo gibi şehrin tepelik bölgelerinde kullanılmış.

2 ayda 30.000 kullanıcı sisteme katılırken, yakın zamanda Madrid’de ve diğer İspanyol şehirlerinde yaygınlaştırılması planlanıyor.

Vélib’

Fotoğraf: Wikipedia

Fransızca “vélo libre” ya da “vélo liberté”nin kısaltılmış hali olan Vélib’ Paris’teki bisiklet kiralama programının adı. 15 Temmuz 2007 tarihinde kullanılmaya başlanan sistemde 750 istasyonda 10.000 bisiklet bulunuyor. Sayının 1.450 istasyonla 20.000 bisiklete ulaşması bekleniyor.

Vélib’, Paris’in metro ve metro servisini işleten RATP tarafından yürütülüyor ve Lyon’da olduğu gibi reklam şirketi JCDecaux tarafından finanse ediliyor. Sistemi kullanmak için üye olmak gerekiyor. Üyelik günlük olabileceği gibi haftalık ya da senelik olabiliyor. Velov ve Bicing de olduğu gibi ilk yarım saat ücretsiz iken sonraki saatler için ücret artıyor.

Yoğun bir şehir içi trafiğine sahip Paris’te, belediye Radio France Internationale sitesindeki habere göre araba kullanıcılarına şehri dar etmek için elinden geleni ardına koymuyormuş. Park yerleri azaltılırken, kentin dışından veya değişik mahallerden gelenlere pahallılaştırılırken, otobüs, tramvay, metro gibi toplu taşımacılık hizmetleri, korumalı yollar eşliğinde nispeten zenginleştirilerek sürekli artırılmış. Trafik cezaları giderek acımasızlaşırken, kent sakinlerinin arabalarını kullanmamaları doğrultusunda teşvik edici bir dizi önlem hayata geçirilmiş. Bunlardan birisi olan Vélib’ de hizmete sunulduğu tarihten itibaren yoğun bir ilgi ile karşılanmış.

OYBike

Fotoğraf: Wikipedia

Londra’da Reading, Farnborough ve Southampton’daki bisiklet kiralama sisteminin ismi OYBike. Diğer sistemlerde olduğu gibi mutlaka üye olunması gerekiyor. Üyeler 10 Pound’luk ücreti ödemeleri, kullanımların bağlı olarak her ay üyelikleri yenilemeleri gerekiyor. İlk yarım saati ücretsiz olan sistemde bir saati geçtiği zaman 2 Pound ekleniyor. Biraz önce bahsi geçen 3 sistemden farklı olarak kart okutulmuyor. Bisikleti kullanmak için bisikletin seri numarasının arama merkezine bildirilmesi verilen şifrenin girilmesi gerekiyor.

Bernie Hanning tarafından 80’lerde geliştirilen OYBike her geçen sene biraz daha büyüyor. Belediye başkanı Ken Livingstone Londra’da bisiklet kiralama sisteminin geliştirilmesi gerektiğini düşünüyor ve OYBike’ı da potansiyel bir aday olarak görüyor.

Call a Bike

Fotoğraf: Wikipedia

Berlin, Frankfurt, Cologne, Stuttgart, Münih, Karlsruhe’de Deutsche Bahn tarafından işletilen bisiklet kiralama sisteminin ismi Call a Bike.

OYBike’da olduğu gibi sistem telefon yolu ile öğrenilen şifre yolu ile çalışıyor. Bisikletin kullanıım ücreti her dakika için 8 cent, günlük ve haftalık kullanımlarda bu ücret düşüyor. Sttutgart’ta ilk yarım saati ücretsiz.

Sevici

Sevilla’daki bisiklet kiralama sisteminin adı Sevici. Vélo’v, Vélib’ ve Bicing gibi benzer bir sistem olan Sevici Nisan 2007’de kullanılmaya başlanmış. Belediye ve reklam şirketi JCDecaux tarafından işletiliyor. 2008 sonu ile 250 istasyon ve 2.500 bisiklete ulaşılması hedefleniyor. İstasyonlar, 200 metre arayla şehir merkezindeki önemli toplu taşıma araçlarının duraklarına yakın şekilde yerleşmiş durumda. RFID kartı yuvasından geçirdikten sonra, sistem kartı tanıyarak bisikleti kullanılır hale getiriyor. Bisiklet kullanıldıktan sonra en yakın istasyona bırakılabiliyor.

Sisteme yıllık 10 Euro ya da haftalık olarak da 5 Euro’ya üye olunabiliyor. Üyelik herhangi bir istasyondan satın alınabiliyor. Haftalık üyeliklerde kart yerine üyelik kodu ile oluyor. Bu da turistlere bisikletleri kullanım olanağı sunuyor.

Hepsi farklı kullanım sistemlerine sahip olsalar da ortak amaç bisiklet kullanımının yaygınlaştırılması, şehir içindeki trafiğin azaltılması, çevreye salınan karbon miktarının düşürülerek, çevre kirliliğinin azaltılması.