Taksim Meydanı’nda Varolmayan Bir Tescilli Yapı

Taksim Meydanı'nın yayalaştırılmasını öngören proje, ulaşım, kamusal alan ve Taksim Kışlası gibi konularla ilgili kararlar içermekte.

Proje ne zaman uygulamaya geçer tartışmaları sürerken, Büyükşehir Belediyesi’nin 15 Aralık 2011 Perşembe günü saat 11:00’de brifing verdiği toplantıda henüz Koruma Kurulu’nun meclis onayı yani bir nevi plan tadilatı beklediği ima edilmişti.

Ve beklenen karar geldi. İBB, İmar ve Bayındırlık Komisyonu’nun Taksim Meydanı Yayalaştırma Projesine ilişkin 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Plan tadilatı ile 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı tadilatı teklifini uygun gören raporunu kabul etti. (“…Şeklinde hazırlanan İmar ve Bayındırlık Komisyonu raporu; İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin 6. Seçim Dönemi 3. Toplantı Yılı, Eylül Ayı Toplantılarının 16 Eylül 2011 tarihli 5. birleşiminde okunarak, müzakereye açıldı. Yapılan müzakere ve işaretle oylama neticesinde raporun aynen ve Oybirliği ile kabulü kararlaştırılmıştır…”)

Varolmayan Tescilli Bir Yapı

Plan tadilatının onaylanmasıyla yeniden gündeme gelen bir konu ise 1939 yılında Henri Prost’un planları dahilinde yıkılan Taksim Kışlası’nın yeniden yapılması oldu.

Bir replikanın çok öznel ve tartışmalı olduğu, Kışla’nın işlevinin ne olacağı vb yönünde tartışmalar devam ederken, İBB meclisi tarafından kabul edilen raporda yer alan “09.02.2011 gün ve 4225 sayılı İstanbul II Nolu K.ve T.V.K.B. Kurulu Kararı ile korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen “Taksim Kışlası” Kentsel Tasarım Projesi ile bir bütünlük içerisinde değerlendirilecektir.” maddesi ile mevcut olmayan bir yapının kültür varlığı olarak tescil edilip edilemeyeceği sorusu bir tartışma konusu olarak Taksim Kışlası ile ilgili gündemdeki yerini almış oldu.

Var olmayan bir yapının nasıl olup da tescillendiği ve koruma altına alındığı sorusu özellikle konuyla ilgili uzmanların ve akademisyenlerin en büyük tartışma konusu. Bazı uzmanlar ise “Mevcut olmayan bir kültür varlığından geriye birtakım izler kalmışsa, örneğin temel buluntuları mevcutsa bunlar tescil edilebilir” görüşünde. Ancak Gezi Parkı’nda herhangi bir kazı çalışması yapılmadı.

Dolayısıyla yapılan bu plan tadilatının projeyi meşru kılmak için yapıldığı yönünde bir uzlaşma söz konusu. Uluslararası Kültürel Varlıkları Koruma Araştırma Merkezi’nin (ICCROM) eski genel müdürü Prof. Dr. Cevat Erder’in sözleri dikkate değer: “Rekonstrüksiyon yapı bir kopyadır; tarihi eser değildir. Dünya, 1930’lardan beri tekrar inşa edilen yapıları tarihi eser olarak tescillemiyor. Taksim Kışlası’nın yeniden inşasının tarihi korumayla ilgili olduğunu sanmıyorum. Ama var olan ideoloji için uygun görünüyor.”

Yapılacak projenin niteliği göz önüne alınırsa, Taksim Kışlası, Taksim Yayalaştırma Projesi’nin en çok tartışılan konularından biri olacak gibi gözüküyor.

İBB Meclisine sunulan İmar ve Bayındırlık Komisyonu’nun tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.