Brezilya’nın “Yeni” Başkenti Brasilia

Brasilia, 1950'lerin sonunda, ülkenin kalbinde yeni bir başkent inşa etme konusundaki bir Brezilya rüyasını hayata geçirmek için hızla inşa edilen bir kentti.

O zamanki başkan Juscelino Kubitschek, halkına 50 yıllık ilerlemeyi 5 yılda gerçekleştirecekleri ve bunun için de hummalı bir şekilde çalışacakları sözünü verdi. Brasilia inşaat halindeyken, başkanın projeleri teftiş etmek için geceleri yolculuk ettiği ve sonraki gün normal işine devam etmek için o zamanki başkent Rio de Janeiro’ya döndüğü söyleniyordu.

Goias eyaletindeki yeni başkent yaklaşık 3,5 yıllık hızlı gelişme sürecinin ardından 21 Nisan 1960’ta resmen ilan edildi. Kentin en çarpıcı binalarının çoğu, betonu ve eğrileri belirgin bir farklılıkla kullanan mimar Oscar Niemeyer tarafından tasarlandı. Bunlar arasında, iki millet meclisi binasını temsil eden içbükey ve dışbükey kubbeleri ile Ulusal Kongre binası ve 16 kolonunun bir araya gelmesi ile cennete uzatılmış ellerin temsil edildiği kent katedrali de yer alıyor.

“Tesadüfi” Başkent

Bu, gelecek için yeni bir görüş temsil edecek olan, cesur ve etkileyici bir durumdu.

“Yeni yapılar ve yeni Brasilia planı fikri başlı başına modern bir Brezilya imajı yaratmak içindi,” diyor Brasilia Merkez Üniversitesi Profesörü Jose Galbinski. “Bu, eski Brezilya ile, eski gelenek ile bir çelişkiydi.” Bununla beraber, Galbinski’ye göre bu etkileyici değişim, öneri uzun bir süredir ortalıkta dolaşmasına rağmen, sonuçta neredeyse tesadüfen oldu. “Yeni başkent fikri, yıllar boyu ölü bir haber gibi kaldı.

Kimse bu konuyu önemsemedi, ta ki Juscelino Kubitschek zamanına kadar. Başkanlık için kampanya yaparken, bir genel mitingde genç bir adam tarafından anayasaya uyup uymayacağı sorulduğu zaman şöyle cevap vermişti, ‘Tabi ki uyacağım, başkanlık için adaylığımı koydum.’ Genç adam, anayasada başkentin Rio de Janeiro’dan Brezilya’nın içine alınması gerektiğini söyleyen bir bölüm olduğuna dikkat çekiyordu. Kubitschek buna şaşırıp kaldı, çünkü bu konuyu hiç düşünmemişti. Şöyle cevap verdi, ‘Tamam, sana cevap vereceğim, anayasadaki herşeye uyacağım ve harekete geçeceğim.”

Bu yıl Brezilya halkı başkentlerinin 50. yıl dönümünü kutluyor ve hatta Rio de Janeiro’da her yıl düzenlenen karnavalda samba okullarından biri temasını Brasilia olarak seçti. Rio’nun 1960’taki değişim sonucunda bu kadar çok şey kaybetmesinden sonra, bu fevkalade cömert bir jestti.

Ama önemli bir konuğun ülkenin başkenti için yapılan kutlamalara katılmaması dikkate değerdi. Brasilia valisi Jose Roberto Arruda, bir yolsuzluk soruşturmasını engellemeye çalışmak suçlamasıyla gözaltındaydı. Ulusal televizyonda geniş yankı uyandıran bir yayında odak noktası olmuştu. Gizlice kaydedilen film iddialara göre hem valiyi hem de diğer politikacıları rüşvet alırken gösteriyor, ama o bunu yalanlıyor. Bazı görüntülerde ise yetkililerin para tomarlarını iç çamaşırlarına ve çoraplarına doldurduğu görülebiliyor.

Anıtsal Aks (Eixo Monumental)

Brasilia’nın en önemli caddesi olan Anıtsal Aksın ilk ksımı Bakanlıklar Meydanı olarak biliniyor. Önemli hükümet binaları, anıtlar burada bulunuyor. Buradaki binaların isimleri şu şekilde: Brasília Katedrali, Kültürel Kompleks (Ulusal Kütüphane ve Ulusal Müze), Itamaraty Sarayı, Dışişleri Bakanlığı, Ulusal Kongre Merkezi, Ulusal Bahçe, Ulusal Anıt, JK, Anıtı, Televizyon Kulesi, Três Poderes Meydanı, Planalto Sarayı ve Adalet Sarayı.

Oscar Niemeyer Tarafından Brasilia’da Tasarlanan Binalardan Bazıları

Ulusal Kongre Merkezi

Oscar Niemeyer tarafından tasarlanan kongre merkezi modern Brezilya Mimarisi’nin en önemli örneklerinden birisi. Bina, Brasilia’nın ana caddesi olan Anıtsal Aks’ın (Eixo Monumental) tam ortasında yer alıyor. Binanın çatısında, soldaki yarım daire senatonun üstünü, sağdaki yarım daire ise milletvekillerinin üzerinde yer alıyor. İkisinin ortasında ise ofis binası bulunuyor. Etrafında bulunan binaların bir kısmı da tüneller ile birbirine bağlı. 1987 yılından beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde.

Alvorada Sarayı

Brasilia’da ilk inşa edilen binalardan. Paranoá Gölü’nün üzerindeki Alvorada Yarımadası’nın üzerinde yer alıyor. Niemeyer’in diğer binalarında olduğu gibi burada da modernizm ve basitlik hakim.

7.000 metrekarelik 3 katlı binanın zemin katında oditoryum, onun üzerindeki katta resmi resepsiyonların verildiği odalar ve en üst katta ise konutlar bulunuyor.

Bunun haricinde bir kütüphane, olimpik havuz, müzik odası, yemek odası ve toplantı odaları bulunuyor.

Planalto Sarayı

Oscar Niemeyer tarafından tasarlanan bina Brasilia’daki en önemli binalardan bir tanesi. Cumhurbaşkanı’nın çalışma mekanı olan bina 36.000 metrekare alana sahip. İnce çizgiler ve binanın dışındaki kolonlar basitliği ve modernizmi yansıtıyor.

Binanın dışındaki havuz 1991 yılında inşa edildi.

Kültürel Kompleks (Ulusal Kütüphane ve Ulusal Müze)

Anıtsal Aks’ın üzerindeki iki binada Oscar Niemeyer tarafından tasarlanmış. 14.000 metrekarelik kütüphanede toplam 300.000 kitap yer alıyor.

14.500 metrekarelik alana sahip müzede ise 780 kişilik oditoryum ve laboratuvar bulunuyor. Kubbeli mekanın etrafında zeminden yükselen rampa bulunuyor. Mekan ayrıca geçici sergiler için de kullanılıyor.

Brasília Katedrali

Oscar Niemeyer tarafından tasarlanan katedral 1970 yılında hizmete açıldı. Katedral her biri 90 ton olan 16 betonarme kolon tarafından taşınıyor.