Katılımcı, Şanlıurfa Kızılay Meydanı ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

Giriş: Yarışma Alanının ve Konusunun Kavranması

Şanlıurfa, Dünya kültür ve medeniyetlerinin merkezi kabul edilen Bereketli Hilal olarak adlandırılan bölge üzerinde yer alır. Çok sayıdaki han, cami, hamam, bedesten ve köprü gibi anıtsal kültür varlığı olan yapılarıyla mimari miras açısından önem taşımaktadır. Bu yapılar kendi içinde geniş avluları ve ihtişamlı kütleleriyle kentsel mekânda önemli birer bellek öğesidir. Proje alanı ise, Şanlıurfa Eyyübiye İlçesi Yusuf Paşa Mahallesi’nde yer alan yaklaşık 5,797.00 m² büyüklüğünde olan Kızılay Meydanı olarak tanımlanmıştır. Kızılay Meydanı kent içerisinde önemli ve merkezi bir konumda bulunmaktadır. Alanın mevcut durumu, çok sayıda harabe halinde ve yıkılması planlanan kütlelerden oluşmaktadır. Alanın kuzeybatısında mevcutta işleyişine devam eden İpek Palas Otel yer almaktadır. Alanda çağırıcı ve toplayıcı bir mekân kurgusu bulunmamaktadır.

Tasarım Kararları:

Kızılay Meydanı’nın yeni tasarım önerisinde başlıca tasarım kaygısı olarak alandaki kaotik görünümü uzaklaştırmak ve sosyo-kültürel aktivite alanları oluşturmak öne çıkmıştır. Bu amaçla, yere özgü değerler tasarım kararları içerisine dahil edilmiştir. Örneğin, Urfa mimarisi ve Urfa denilince akla ilk gelen Balıklıgöl ile yine geleneksel Urfa mimarisinde dikkat çeken kabaltılar ile dar sokaklar tasarım unsuru olarak kullanılmıştır. Yeni tasarım önerisinde rasyonel bir planlama biçimi tercih edilmiştir. Buna göre alan, ızgara biçimli bir strüktür sistemiyle ikinci ve üçüncü boyutta bölüntülenmiştir. Meydanın girişinde bulunan ve meydanın içine doğru uzanan su yolu ile aynı aksta bulunan strüktürler Balıklıgöl’ün ara kesitinin soyutlaştırılması ile elde edilmiştir. Meydanın içerisine uzanan ve sonunda amfiye dönüşen strüktür ise kendi içerisindeki dar ve derin alanları ile Şanlıurfa’nın dar sokaklarına benzetilmiştir.

Tüm bu amaçlarla tasarlanan bu form alanın Kuzey batısında kalan İpek Palasın cephesini de bir miktar kapatarak çevredeki görüntü kalabalığını engellemiştir. Aynı zamanda bu strüktür, çeşitli yerlerde çıkıntı yaparak ve uzun koridor halindeki hacimleri kapatarak geleneksel Urfa mimarisindeki kabaltıya da atıfta bulunmaktadır. Ahşap strüktür en sonda geniş meydana amfi olarak açılmaktadır. Amfi ve karşısındaki geniş meydan çeşitli kullanımlara olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Strüktür kendi içerisinde de oluşan farklı boyutlardaki yarı geçirgen hacimleri ile meydanın farklı kullanımına destek olmaktadır. Mekânlar, sergi, tiyatro ve konser amaçlı kullanımlar için tasarlanmıştır.

Kapalı alanlar yarışma şartnamesine uygun olarak İpek Palas ve Atatürk Bulvarı tarafına yerleştirilmiştir. Meydanın ana girişi olarak kabul edilen Atatürk Bulvarı tarafına 146.41 m²’lik bir Urfa gelenek ve göreneklerinin sergilendiği bir sergi ve tanıtım salonu konumlandırılmıştır. Bir kısmı İpek Palas Otel arkasına denk gelen 276.21 m²’lik kütlede ise Kafe-Restoran, ıslak hacimler, büfe-bisiklet kiralama birimi ve hediyelik eşya satış birimi eklenmiştir. Bu kütle Atatürk bulvarı ile meydan arasında cam cepheleri ile yarı geçirgen görevi üstlenmiştir.

Öte yandan proje alanı için istenen kaks-emsal hesapları aşağıdaki gibi yapılmıştır.

Proje alanı yaklaşık: 5,797.00 m² ve Emsal:0.1 olarak verilmiştir. 5,797.00 m²x0.1= 597 m² dir.Öneri meydan tasarımında kullanılan kapalı alan ise 422.62 m²’dir.

Peyzaj Kararları:

Peyzaj kararlarında temel olarak rasyonel bir izlek takip edilmiştir. Bu izlek, yeni tasarım önerisinde alanı çevreleyen strüktürel elemanlar ekseninde tamamlanmıştır. Yeni tasarım önerisinde oluşturulan meydanın formu dikkate alınarak su yolu, yansıma havuzu ve çeşitli yeşil alanlar gibi peyzaj elemanları ve donatıları önerilmiştir. Yansıma havuzu farklı kotlardaki açıklıklarıyla, Kızılay Meydanına gelen ziyaretçilerin ve çocukların çeşitli aktiviteler yapabilecekleri çok işlevli bir alan haline gelmiştir. Projede tasarlanan yeşil alan sistemi meydandaki mevcut yeşil dokular ile birleşerek çevre bütününde bir süreklilik elde edilmiştir. Tasarım formunu takip eden yeşil kurgu, yaya etkileşimini güçlendirirken, meydan içerisinde dinlenme, buluşma, toplanma noktaları ve odaklarını oluşturan bir yardımcı birim haline gelmiştir. Çevredeki kaostan kaynaklanan kirliliğin olumsuz etkilerini azaltmak amacıyla parsel genelinde yoğun bitkilendirme yapılmıştır. Kent florası incelenip bu doğrultuda uygun stratejiler geliştirilmiştir.

Kentsel Tasarım ve Ulaşım Kararları:

Projenin temel tasarım anlayışında, Atatürk Bulvarı üzerinde bulunan kültür ve turizm alanlarını birbirine bağlayan ve çevrede yaya sürekliliğini kesintiye uğratmayan bütüncül bir kurgu bulunmaktadır. Atatürk Bulvarı yaya ve araçların yoğun bir şekilde kullandıkları bir yoldur. Ancak bu yoğunluk, yaya sirkülasyonunun yetersizliğine yol açmaktadır. Mevcuttaki alan yayaların kullanımından uzaklaşarak atıl durumda kalmış ve harabe yapıların bulunduğu bir cadde haline gelmiştir. Yapılan öneride öncelik, bu alana şehir içinde bir meydan kimliği kazandırıp ferah bir toplanma alanı oluşturularak kesintisiz yaya dolaşımını sağlamaktır. Yeni tasarım önerisinde kültürel alanlar, rekreasyon alanları, yaya ve bisiklet yolları, çeşitli su havuzları ve yeşil alanlara yer verilerek farklı kullanımlara imkân sağlayacak şekilde önerilen kentsel donatılarla meydanla bütünlük sağlanmıştır. Bu sayede hem şehirde yaşayanların hem de turistlerin kentin hareketliliği ile iç içe olmasına; farklı kullanımlar ve günlük faaliyetlerde bulunurken kendilerini daha güvende hissetmelerine olanak sağlamak amaçlanmıştır.

Alanda kentin tarihi silüetini ortaya çıkaracak aynı zamanda günümüz ihtiyaçlarına yönelik olanaklara imkân sağlayan yaklaşımlar neticesinde yaşlı-genç her yaştan insana hitap eden aktif bir merkez oluşturulması amaçlanmıştır. Son olarak, Proje alanının kuzeydoğusundan bir rampa ile giriş yapılacak şekilde bodrum katta (-4.00 kotu) bir otopark tasarlanmıştır. Alanın çevresindeki tek yönlü yol dikkate alınıp rampa başlangıcında refüj ile ayrılarak otopark girişi ve çıkışı kontrol altına alınmıştır. Bu yaklaşımla tek yönlü trafik akışı aksamadan devam edebilecektir. Otoparktan merdiven ve asansörle meydanın çeşitli noktalarına çıkış sağlanmıştır.