2. Ödül (Osman Hamdi Bey), İstanbul Senin, Yeşil Alanlarda Sanat Yapıtları Tasarımı Yarışması

Proje Raporu

Osman Hamdi Bey’in çok yönlülüğü ve cesareti onu Türkiye’de bir çok konuda öncü olmaya itmiştir. Hem ülkemizin ilk arkeologlarından ve müzecilerinden biri hem de Sanayi-i Nefise Mektebi’nin ilk müdürü olurken bu alanların gelişmesi ve büyümesi için ilk temelleri de atmış olduğunu söyleyebiliriz.

Çok yönlü kişiliğiyle 19. yüzyıl Türk kültür yaşamına damgasını vurmuş olan Osman Hamdi Bey, ressam yönüyle incelendiğinde ise bir oryantalist olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Batı dünyasının Doğu’nun yaşam biçimine ve kültürüne ilgi duymasıyla ortaya çıkan oryantalizm Osman Hamdi Bey eserlerinde Osmanlı yaşantısı ve insanını; cami, türbe, köşk, mihrap gibi mimari ögelerin detaylarıyla kompozisyonlarında yer vermesiyle kendini sıkça gösterir. Ayrıca Batılı oryantalist ressamların Doğu’yu şiddet ve erotizm merkezinde anlatmasına karşılık, Osman Hamdi Bey doğulu bir sanatçı olarak gerçek, sakin ve muhalif bir tutum sergileyerek önemli bir yer edinmiştir. Osman Hamdi Bey’in eserlerinde genelde mekanın ön planda ve en az figürler kadar baskın olduğu söyleyebiliriz; çini kaplı duvarlar, duvar halıları, tüm detayları incelikle işlenmiş mukarnaslar, kapılar, seramik eşyalar. Mekanın ayrıntıları ve tüm gerçeklikleri -bütün bu unsurlar- günlük yaşamının belgelenmesine yöneliktir.

Resimlerinde çoğunlukla büyük boy figürlü kompozisyonları tercih ettiğini gördüğümüz sanatçı, figürlerin giysileri için de ayrı bir detaycılık göstermiştir.

Osman Hamdi Bey’in Mekan ve Figür Kullanımındaki Renk Paletinin Analizi

Tüm bu bağlamlarda, Osman Hamdi Bey adına ve özelinde üretilen eserde de ilham veren; onun sağlam temeller oluşturan, çok yönlü, doğulu bir oryantalist olarak batıyla güçlü bağları olan, muhalif bir Osmanlı aydını olmasıdır.

Osman Hamdi Bey’in resimlerinde kullandığı mimari öğelerden; mukarnas tasarım yaklaşımının çıkış noktası olmuştur.

Görseldeki birim, bir mukarnasın tek biriminin soyutlaması olarak Osman Hamdi Bey’in oryantalizm-batı ilişkisinden ilham alarak tasarlanmıştır.

Bu birim mukarnas tekniğinde gördüğümüz fraktal büyümeden referans alarak, altı farklı boyda ölçek değiştirmektedir. Yapıtın geometrisini belirleyecek negatif kalıplar olarak tasarlanmıştır.

Farklı boyutlardaki bu birimler Osman Hamdi Bey’in temeller oluşturma,öncü olma özelliğinden ilham alarak toprak altındaki temelden büyüyen büyük bir kolonun/kaidenin izinin oyularak formunun oluşturulması için kullanılmıştır.

Tasarlanan kalıp biriminin kaideden çıkardığı parçalar, kaidenin üzerine yerleştirilmiştir. Bu yaklaşımda Osman Hamdi Bey’in farklı uzmanlık alanlarının ve o alanlara verdiği emeklerin onun başlattığı temelden, bugüne büyüyor ve gelişiyor olması tetikleyici olmuştur.

Yapıtı lineer ve ulu bir forma ulaştırmayı hedefleyen bu karar, Osman Hamdi Bey’e saygı ve teşekkür’e referans vermektedir.

Eserin üretiminde temel olmak referansından gelen beton sütun soyutlamasının sürdürülebilir betondan üretilmesi hedeflenmektedir. Eserin tamamlanmış formunun 3 boyutlu çizimi üzerinden üretilecek olan cnc kesim ahşap kalıp ile dökülecek olan sürdürülebilir beton, rüzgar yükü gibi sebepler nedeniyle tekil temel ve demir donatılarla güçlendirecektir.

Döküm sonrası Osman Hamdi Bey’in eserlerinde kullanılan renklerden direkt referans alan mavi-yeşil-sarı-turuncu-kırmızı renkleri, esere parlak bitişli-renkli-opak beton cilası ya da epoksi ile ince bir katman olarak uygulanacaktır. Eseri yerleştirmiş olduğumuz Çinili Köşk renk kararlarında ve tasarımda önemli bir girdi olmuştur.

¹ Osma, K. (2017), Doğulu Bir Ressamın,Osman Hamdi Bey’in Gözüyle Doğu