Bardo’nun yerine Zeugma Mozaik Müzesi

Zeugma Antik Kenti'nden çıkarılan mozaiklerin yanı sıra 'Doğu Roma Dönemi' koleksiyonunun da ilk defa görücüye çıkacağı Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi, Tunus'taki Bardo Müzesi'nin unvanını elinden alacak.

Bugün ziyarete açılan Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nde, 1500 metrekare mozaik sergileniyor.Rehabilite edilen mozaiklerle birlikte müzede yaklaşık 6 ay sonra 2 bin 500 metrekare mozaik sergilenecek ve Gaziantep Mozaik Müzesi, Tunus’un unvanını elinden alacak.

Müzede, Zeugma Antik Kenti’nden çıkarılan mozaiklerin yanı sıra ”Doğu Roma Dönemi” koleksiyonu da ilk defa görücüye çıktı.

7 bin metrekare kapalı sergi alanı ve 30 bin metkerake kurulum alanına sahip müzedeki eserlerin yerleştirilme şekli ve dizaynı da dikkat çekiyor. Mozaikler müzeye yerleştirilirken kronolojik sıraya ve coğrafi konumlarına göre düzenleme yapıldı.

Fırat Nehri’ne en yakın olan mozaikler bodrum katta sergileniyor. Giriş katta ise Fırat Nehri kenarında bulunan Poseidon ve Euphrates villaları mozaikleri bulunuyor. Müzenin birinci katında ise 2000 yılında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında bulunan mozaikler yer alıyor. Müzenin 2. katında ise Gaziantep çevresinde bulunarak Gaziantep Müze Müdürlüğüne getirilen ”Doğu Roma Dönemi”ne ait mozaikler yer alıyor.

3. yüzyılın hemen sonrasında erken ”Doğu Roma Dönemi” mozaikleriyle mitolojik sahneler yerini geometri ve dinsel figürlere bırakıyor. Doğu Roma mozaikleri, Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nde ilk defa sergileniyor.

Müzede, Gaziantep’in Nizip ilçesinden gelen mozaikler de bulunuyor. Bu mozaikler Zeugma’nın sürekliliğini göstermesi açısından büyük önem taşıyor.

Depolarda saklanan ya da arazide bulunarak müzeye getirilen bazı mozaiklerin rehabilitasyonu ise devam ediyor. Rehabilitasyonun tamamlanmasının ardından Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi sergilenen mozaik metrekaresi açısından ”dünyanın en büyük” mozaik müzesi olacak.

Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nde sergilenen en önemli eserlerden biri de Mars Heykeli. Heykelin, 2000 yılı kazılarında Poseidon villasında bulunan ve (M.S.) 256 yılındaki Sasani saldırısı sırasında villa içindeki kiler olarak adlandırılabilecek bir alandaki pitosların altına gizlenmiş olduğu düşünülüyor.

Ani gelişen Sasani saldırısından korumak amacıyla villanın içerisinde gizlendiği düşünülen Mars heykeli, gerçekte bir meydan heykeli. Müzede bu düşünülerek eserin bir meydan heykeli ve aynı zamanda Zeugma’nın koruyucusu olarak sergilenmesi tasarlanmış. Bu nedenle Mars heykeli bir sütun üzerinde ve müzenin her yerinden görülebilecek şekilde tasarlanmış.

DİONYSOS’UN DÜĞÜNÜ
Gaziantep Zeugma Müzesinde sergilenen diğer bir eser ise ”Dionysos’un Düğünü” mozaiği. Bu mozaiğin çalınan bölümünün fotoğrafı, eksik olan kısma yansıtılarak sergileniyor. Böylelikle mozaiğin çalındığı ve parçalarının bugüne kadar bulunamadığı vurgulanıyor.

İkinci katın birinci bölümünde ise halk tarafından ”Çingene Kızı” olarak adlandırılan ”Mainad Mozaiği” için yapılmış özel bir oda bulunuyor.

Labirent şeklinde dizayn edilmiş gizemli oda, Çingene Kızı’nın buğulu bakışlarını ön plana çıkarıyor. Aynı bölümde duvarında Mainad mozaiğinin bulunduğu ve kaçakçılar tarafından büyük oranda tahrip edilen mozaik de yer alıyor. Mozaik içinde Mainad’ın yeri gösterilerek eski eser kaçakçılarının eserler üzerinde nasıl tahribatlar yaptığına dikkat çekiliyor.

Ayrıca müzede Zeugma Antik Kenti’nin Fırat Nehri kıyısında olduğunu anlatmak için giriş kattaki duvarda kentin konumuyla orantılı olarak bir manzara yer alıyor.

Ziyaretçiler, müzede yer alan eserlere ilişkin olarak 3 boyutlu sinevizyon gösterisiyle bilgi alabiliyor. Eserlerin arasından ise yapılan cam bölümlerle geçiliyor. Üst kattan bakıldığında Antik Kenti’nin konumu çok daha iyi bir şekilde gözleniyor.

Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nin resmi açılışının, seçim sonrasında Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılması planlanıyor.

MÜZENİN YAPIMI VE ZEUGMA
Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi’nin temeli 2008 yılında atıldı. İnşaatı Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan müze, daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığına teslim edildi. Müzenin yatırım bedeli 40 milyon liranın üzerinde.

Müze kapsamında ayrıca konferans ve gösteri merkezleri, kafeterya, hediyelik eşya satış yerleri de bulunuyor.

İlk yüzey araştırmalarının 1931 yılında başladığı Zeugma arkeolojik alanında 1971 yılından bu yana Gaziantep Müze Müdürlüğü ve çeşitli ekipler tarafından kazılar yapılıyor.

Uzun yıllar Müze Müdürlüğü tarafından Gaziantep Valiliğinin desteğiyle sürdürülen kazı çalışmaları 2000 yılında çıkan eserler nedeniyle dünyanın ilgi odağı haline geldi. Yapılan kazılar neticesinde ikiz villalar ortaya çıkarıldı. Bu villalarda yüzlerce metrekare taban mozaiği, duvar resmi, Mars heykeli ve pek çok küçük eser bulundu.

2000 yılında Birecik Barajı’nın yapımı tamamlandığı için su tutulmaya başlanmış ve ortaya çıkan eserler suların altında kalma riskiyle karşı karşıya kalmıştı. 2000 yılı 26 Haziran tarihine kadar geçen süreçte Gaziantep Müze Müdürlüğü uzmanları ve Art Restorasyon uzmanları tarafından A bölgesinde yapılan hummalı çalışmalar sonucunda yüzlerce metrekare mozaik, sütunlar, çeşmeler ve küçük eserler suların altında kalmaktan kurtarıldı. Bu eserlerin bir bölümü Gaziantep Müze Müdürlüğü depolarına, bazı yapı taşları, sütunlar, çeşme parçaları ve sütun başlıkları gibi mimari elemanlar ise Zeugma’da sulardan etkilenmeyecek alanlarda oluşturulan koruma bölgelerine taşınmıştı.