Gelecek İçin Kelimeler, Deneyimler ve Denemeler

"Evren Bilgiden Doğar: Bir Exo-Tasarımcının Farkındalığında 10^-43 Saniye, 2055" ile "Hayalimdeki Ev veya Çoban", Studio-X ev sahipliğinde gerçekleşen en yeni iki sergi.

Birkaç hafta önce, bu kamusal laboratuvarın iki katlı alanına yerleştirilen sergiler hakkında yazacağım makalenin yapı taşlarını toplamaya başladım.

“Evren Bilgiden Doğar”, soğuk, karışık ama öğretici görünümüyle ilgi çeken bir diyagramken¹, “Hayalimdeki Ev” ise samimi, anlaşılması kolay ama bir şekilde gizemli.

Ancak küratörler ve sanatçılarla, daha doğrusu bu işin merkezinde olduğunu düşündüğüm insanlarla görüşmeye başladıktan sonra, yaptığım gözlemler geçerliliğini yitirdi.

Fotoğraf: Sahir Uğur Eren

Fotoğraf: Yağmur Rüzgar

Bir keresinde bir arkadaşım, oldukça beyaz ve sade olan ev ve çalışma ortamımı gördükten sonra, dışarıdan minimal görünsen de içeriden karmaşıksın dedi.

“Evren Bilgiden Doğar”ın yaratıcısı Tom Klinkownstein böyle söylemişti Manifold’un düzenlediği panel sırasında.

Bu diyagram, üçlü serinin sonuncusu. Her bir versiyon birbirinden farklı ve aynı zamanda gelişen ifadelerden oluşuyor. Çünkü bunlar sadece Tom’un harmanlanmış düşüncelerinin birer yansıması değil; çoklu bir insan olarak katıldığı buluşma ve konferanslardan, öğrencileriyle, ailesiyle ve hatta sokakta tanıştığı insanlarla olan sohbetlerinden besleniyor.

Fotoğraf: Sahir Uğur Eren

İçten; açık, şeffaf ve paylaşımcı olmak projenin arkasındaki temel çıkış noktası. İşte bu nokta, onu mesafeli olarak nitelendirdiğim düşüncelerimi çürütüyor. Çünkü daha yakından incelendiğinde aslında tam tersini yapmaya çalıştığı ortaya çıkıyor.

Tüm evren analogdan dijitale değişirken, bilgi daha ve daha fazla iletişime ihtiyaç duyuyor. Diyagram, veriye dönüşen hikayeleri, deneyimin dışa vurulmuş halini ortaya koyuyor ve bunu sadece bugün için değil aynı zamanda, hatta özellikle geleceği temsil eden 2055 yılı için yapıyor. Bu yapı, öldükten sonra dahi dünyayı etkilemek isteyen bir exo² tasarımcıya ait. Bir tasarımcı olarak yaşadığı yılların da ötesini düşünüyor ve zihinsel faaliyetlerine dair çok küçük parçalar sunuyor.

Fotoğraf: Yağmur Rüzgar

Fotoğraf: Yağmur Rüzgar

Sanatçı Bager Akbay tarafından yaratılan “Hayalimdeki Ev veya Çoban”ın iki yüzeyi bulunuyor. Bunlardan ilki olan sonuç, oldukça net bir şekilde tüm sanatçıların işlerini sergi alanında ziyaretçilere gösterirken, diğeri olan süreç ise serginin açılış gününe kadar ana ekipten ve hatta tüm sanatçılardan bile gizlendi.

Sergi, kurgusal bir karakter olan “Sabiha Akman” tarafından yönetildi ve hiçbir zaman bir küratöre sahip olmaması sebebiyle diğerlerinden ayrılıyor.

Sabiha Akman öncelikle, kendisi ve sergi hakkında hiçbir fikri olmayan bir grup insana mail attı. Muhtemelen herkesin ilk yaptığı şey bu ismi Google’da aratmak oldu. Sonuçlar, hiçbir anlam ifade etmeyecek şekilde doktor olduğunu gösteriyordu. Ona güvenmeyip projeden ayrılanlar oldu, ancak her kayıptan sonra yerini alacak biri bulunuyordu.

Takımdaki her bir birey kendi sanatçılarını seçti, bazıları manifestoyu yazdı, bazıları sergileme alanını organize etti. Ve açılış gününde Bager Akbay’dan, bütün bunların ne olduğunu açıklayan bir mail aldılar.

Akbay, ne ekipteki bireylerle ne de sanatçılarla tanıştı, herkes birbirini ve eserleri Studio-X’te gördü.

Bazı sanatçılar bunun bir çeşit oyun olduğunu düşünüp tadını çıkarmaya çalıştı, bazıları bu sürecin işlerinin önüne geçtiğini, bazıları ise “bir küratör zaten benim işimi seçmezdi.” diye düşündü.

Doğru dürüst bir sergi hazırlamanın gerekli adımlarını nasıl tanımlayabiliriz? Sistemin düzgün ilerlemesi için izlenecek belirli bir yol var mıdır? Yetkili birinin, bu durumda bir küratörün, tüm aşamaları yönetip öncülük etmesi mi gerekiyor? Neden son zamanlarda küratörler, sanatçıymış gibi kabul görmeye başladı? İşlerimiz seçilirken ya da elenirken ne gibi kriterlerden geçiyorlar?

Bager Akbay, bir sanatçı olarak sergiden önce ve hatta sonra da bunları sorguladı, ve sonuçları umursamadan sadece düşündürmek için, kışkırtmak için taze ve alternatif bir yol denedi.

Fotoğraf: Yağmur Rüzgar

“Evren Bilgiden Doğar” ve “Hayalimdeki Ev”, farklı alanlarda, farklı insan ve yöntemlerle hazırlandı.

Ancak aynı mekanı ve aynı vizyonu paylaşıyorlar: her ikisi de şimdi yerine geleceğe odaklanıyor. Bu fütüristik yaklaşım, bugünün değer ve geleneklerini reddediyor ve deneysel yeni teknikler üzerine yoğunlaşıyor.

¹ Diyagram kelimesi, serginin içerik ve işleyişini gösteren grafiksel tablo olarak tanımlanabilir.
² Exo: Artık yaşamadığı zamanlarda dahi dünyayı etkileyebilmek, etkilemek istemek.