Jüri Seçkisi, Acıpayam Otobüs Durakları Uygulamalı Tasarım Yarışması

PROJE RAPORU

Acıpayam merkezdeki çarşı durağı bulunduğu nokta, sahip olduğu akışlar ve kurduğu ilişkiler ile önemli bir kesişim noktasıdır. Hemen yanında bulunan park alanı, İnönü Bulvarı ve caddenin karşısında bulunan belediye binası ile ortak bir aks üzerindedir. Acıpayam merkezin bir geçiş rotası konumunda olması, çevre dağ köylerine kadar uzanan bir ulaşım ağına ev sahipliği yapması da önemlidir. Kamusal alanın farklı kullanıcılarına imkanlar sunan bu merkez farklı kullanıcı profilleri üzerinden tekrar düşünülmelidir. Kanyon bölgesine ziyarete giden ziyaretçi ile Acıpayamlı bir çiftçi bu yeniden tariflenecek kamusal alanda etkileşime girebilecektir.

Önemli akışların geçiş noktasında olan çarşı durağı için sadece bir otobüs bekleme alanı değil aynı zamanda çevresi ile ilişki kurabilecek akışlara ortak olabilecek bir tasarım çıktısı yaratılmaya çalışılmıştır. Sınırındaki park ile geçişkenliği, donatılarının yerleşimiyle bir ara geçiş-vakit geçirme noktası yaratılmıştır. Yol ile park arasında bir kamusal geçiş ve bekleme oluşturabilecek olan alanın sınırları, yerleşmesi belirlenir.

Doğal malzemelerin birlikteliklerini yeniden tarifleyerek oluşturacak olan bu geçiş ve bekleme noktaları çevre topoğrafyasından faunasına kadar bir takım noktaları bünyesinde bulunduracaktır. Mevsimsel değişimler ile farklı senaryoları da görebileceğimiz bu sistemde amacımız malzemeler ve onların birlikteliklerine yeni bir bakış getirmektir.

Kullanılan malzeme ve uygulama dili ile çevrenin dinamik ve hızlı akışlarına karşılık verecek hareketli bir konstrüksiyon yaratılmak istenmiştir. Kullanılan malzemeler doğadan rahat bulunabilen malzemeler olmak ile birlikte işlenmesi ve farklı işlenme durumlarına farklı tepkiler verebilmesiyle birçok alternatifi de gerçekleştirmeye olanak tanıyacaktır.

Merkez durağında toprak ve ahşap elemanlar kamusal alanı yeniden tariflemeye çalışmaktadır. Toprağın daha çok düzlemleri oluşturduğu, ahşap donatıların ise adeta dikme görevi gördükleri geçirgen bir yapı kurgulamak asıl amaçtır. Sıkıştırılmış toprak elemanlar ve ahşap donatılar için betonarme temel hazırlanır. Sıkıştırılmış topraktan oluşan kamusal elemanlar bir aradalık durumu oluşturur. Değişken açıların zemin ile kurduğu ilişki ile bu görünüm kuvvetlendirilmek istenmiştir. Çatıda yaratılan kesit detayı ile yeşillendirilebilir yüzey alanı yaratılmıştır. Yapıda ahşap ve toprak ana malzeme kurgusuyla doğal olan güncel uygulama çözümleriyle bir araya getirilmiştir. Ahşap donatılar bir akış oluşturacak şekilde toprak elemanların arasına yerleşir. Ahşap kiriş sistemindeki açılı geçişler ,kirişlere bağlanan ahşap plaka birimleriyle birlikte çalışarak bitki ekimi için gereken kesit detayını oluşturmuştur. Her bir plaka eğimli yüzeyi ile drenaj hattına bağlanmaktadır. Çatı ile birlikte çalışan ana kirişler arasında gizlenen yağmur suyu boşaltım hattı , zincir bir bağlantı elamanı ile zemine bağlanmıştır. Kamusal alanda bir akışı temsil eden çatı, park ile durak arasındaki kamusal birlikteliği güçlendirirken bekleme durağını yeniden tarifler.

Merkez durağında malzemelerin olabildiğince gözenekli kullanılması amaçlanmıştır. Bu kullanım ile gözün kamusal alandaki aradalıkları daha iyi keşfetmesi amaçlanmaktadır. Ahşap çatı yol ile park arasında geçiş sağlanırken yarı açık kamusal bir alan tariflemesine zemin hazırlar.

Durakta kullanıcısı için 4 mevsim ve günün her saati uygun ortamı yaratabilmesi hedeflenmiştir. Bir otobüs bekleme noktası olmasının yanında çevresindeki günlük akışlara da karşılık verebilmesi istenmiştir. Örneğin Atm’den maaşını çekecek bir emeklinin nefesleneceği , belediye gelmiş birinin geçiş aralığında vaktini değerlendirebileceği bir dinamik sağlanabilmesi adına caddenin hareketliliğinin arka cephesinde parka bakan bir alan oluşturulmuştur.

Acıpayam Kanyon bölgesi, Acıpayam ve çevre yerleşimler için ortak bir destinasyon olma hedefinde Doğal yapısı ve çevre tektonikleri incelendiğinde karakteristik özellikler sunmaktadır. Toprağının yapısı, yer şekilleri ve faunası bu mimari durumlar için önemli referanslar vermektedir.

Proje alanı kanyonun girişinde tam bir sınır noktada yer almaktadır. Giriş bölgesinde varolan tipolojiler incelendiğinde doğal yapım teknikleri hakkında doneler vermektedir. Sıkıştırılmış topraktan var edilmiş düzlemlerde, ahşap gibi doğal malzemeler ile taşıyıcı nitelikli unsurlarda ve çeşitli zemin düzlemlerinde kullanılan taş türevlerinde bu çeşitlenmeleri okumaktayız. Topoğrafyanın sahip olduğu çeşitlilik ve akışkanlık alana yapılan bir takım müdahaleler ile gözle görülür bir hal almıştır. Gözenekli olma hali sıkıştırılmış toprağın yapısal nitelikleriyle çalışılmış olup topraktan, geçirgen ama bir yanıyla akışkan olan durumlar yaratılmıştır. Bu gözeneklilik kanyon ile yol arasında, bekleyen ziyaretçi ile hareket halindeki ziyaretçi arasında, en önemlisi de doğa ile olan ara durumlara dikkat çekmektedir. Duvar boyunca devam eden toprak kırılıp saçak altında bekleme ve toplanmalar için kamusal elemana dönüşüyor. Devamında toprak saçağın bir kenarında üzerine oturduğu kavisli bir taşıyıcıya dönmektedir. Yapısal durumlar oluşturulurken malzemelerin birbiri ile olan ilişkileri üzerine de düşünülmüştür. Sıkıştırılmış toprak duvar oluşturulurken betonarme ile birleşimi sırasında çelik donatılarla desteklenecektir. Bu sayede yapısal olarak duvarlar daha güçlü ayakta kalabileceklerdir. Duvarın batı tarafında bulunan gözeneklilik hali yapısal olarak ahşap plakalar konulduğunda duvar inşa edildikten sonra da orada kalacak şekilde olması öngörüldü. Bu sayede yeniden duvara direnç katarken iki malzemenin birbiri ile olan uyumuna da bakmış oluyoruz. Ahşap donatıların duvar ile olan birlikteliğinde ise bir destek görevi görülüyor. Çevre tipolojilerde var olan ahşap kullanımına toprak ile beraber bir dil yaratılmaya çalışıldı. Toprak duvarın üzerine oturan girişe doğru sivrelerek uzanan ahşap çatı ve bunların bağlantılarında kullanılan ahşap taşıyıcılar doğal bir birliktelik sunmaktadır. Yine toprak duvarın devamında hem taşıyıcı hem de geçirgen ahşap donatı dizeleri kendi içlerinde dalgalı bir yüzey oluşturmaktadır. Doğaya doğru yırtılan bir izlek…

Ahşap donatılar betonarme temele 1 cmlik metal plakanın zemin olmasıyla beraber oturmaktadır. Bu ahşap taşıyıcılar bir yandan şerit halinde bir görüntü ortaya çıkarırken bir yandan yüzeyde kavisli olma hali oluşturur. Bunu oluştururken betonarme temele sıralı bir dil oluşturacak şekilde dizilirler. Donatılar temele vida atılarak tutturulur. Betona sabitlenen metal plakalar tek bir ahşap elemanı tutar. Bu ahşap eleman da iki ahşap uzantı arasına geçirilerek çift taraflı vida atılır. Atılan vidalar sayesinde ekstra salınım engellenmiş olur. Ahşap donatılar devamında çatı saçağına doğru kavisli bir hareket yaparak eklemlenir. Oluşturulan donatıların üzerine bir saçak görevi de gören çatı oluşturulur. Çatı çift taraflı kiriş sistemi ile tek tarafa doğru uzanarak sivrilen bir görüntü oluşturur. Yağmur suyu salınımı yağmur suyu iniş kanalından sonra zincir ile çakıla doğru olması sağlanır. Durak ziyaretçiler için bir toplanma ve kolektif bir ortam sunma amacı da taşımaktadır.