Sergilemeye Hak Kazanan Proje, Acıpayam Otobüs Durakları Uygulamalı Tasarım Yarışması

PROJE RAPORU

-DOĞAYA DURAK-

Kentler sürekli bir dönüşüm içindedir. Bu dönüşüm kent ve kentlinin ihtiyaçlarının fazlalaşması ile daha çok kaynak tüketimine yol açmış, kullanıcısı ile tamamıyla tüketime dayalı ilişki kuran mega yapılarla günümüz kentleri oluşmuştur. Fakat kaynakların verimli kullanılmasıyla bu dönüşümü pozitif bir yöne çekmek de mümkün olabilir. Sürdürülebilirlik kavramının giderek daha da önem kazandığı bugünlerde, doğal yapı malzemelerinin tasarım ve yapı sektörünün içerisine girmesi bu dönüşüm için oldukça önemli bir adımdır.

Yukarıda belirtilen adımların dışında içinde yaşadığımız çevre için toplu taşımayı kullanmak sürdürülebilir yaşam için kaçınılmaz hale gelmiştir. Kent içi nüfus artışı ve ona bağlı olarak kişi başına düşen araç sayısının artmasından dolayı etkin ve verimli bir toplu taşıma ihtiyacı artmaktadır. Ulaşım sektörünün sera gazı yayılımının ana nedenlerinden biri olduğu yapılan araştırmalarda açıkça ortaya konmuştur. Bu yüzden toplu taşıma ve ulaşım altyapı ağının iyi planlanması, kentlinin toplu taşıma kullanımına teşvik edilmesi için adımlar atılması kentlerin geleceği açısından oldukça önemlidir.

Ulaşım altyapısının önemli parçalarından biri olan duraklar da bu adımlardan biridir. Durakları yalnızca kısa süreli bekleme alanı olarak tanımlamak pek de doğru bir yaklaşım değildir. İnsanların buluşma mekanı olabilen, ortak hareketin gerçekleştiği çok yönlü mekanlar olan duraklar, kullanıcılarına toplu taşımadaki yolculuk konforuna katkıda bulunan mekânsal ögelerdir. Ayrıca günlük yaşamda sürekli kullanılan bu mekanlar, şehir kimliğinin yansıtılmasında da önemli bir rol oynamaktadır.

– KANYON DURAĞI –

Acıpayam kanyonu, şehir merkezine yaklaşık 40 km uzaklıkta bulunan eşsiz doğası ve atmosferi ile dikkat çeken bir yerdir. Kanyondaki düzenleme çalışmaları ile ziyaretçilerin uğrak noktalarından biri olmaya başlayan Acıpayam kanyonuna yalnızca özel araçla ulaşım sağlanabilmektedir. Bu yüzden bu alana yapılması düşünülen durak tasarımı kanyona gelen ziyaretçilerin artması ve kanyonun görünürlüğü açısından oldukça önemli bir adım olmuştur.

Bu alanda yapılması düşünülen durak alanı, kanyonun doğal oluşumu esnasında çeperlerde meydana gelen doğal yapılaşmalardan esinlenilerek tasarlanmıştır. Kayalıkların altında oluşan bu oyuklar mevcut durumda kafe ve hediyelik eşya satışı yapılan dükkanlar için bir üst örtü niteliğindedir. Bu durak yapısı da özellikle kanyon girişinin çeperine yerleştirilmiş ve kayalıkların içinde oluşan oyukların altındaki mekan kurgusuna öykünmüş, ana elemanı üst örtü olan bir strüktürden oluşmuştur. Etrafındaki dokuya uyumlu ve mümkün olduğunca az müdahale eden, nazikçe yerleştirilmiş lamine ahşap(glulam) taşıyıcı ve kirişlerden oluşturulan ahşap strüktürün tamamlayıcı elemanı ise sıkıştırılmış toprak duvardır. Birkaç yıl evvel yapılan kanyon giriş yapısının ana malzemesi olan sıkıştırılmış toprak, buradaki durak tasarımda yönlendirici bir duvar elamanı, aynı zamanda da durak alanındaki oturma alanları için taşıyıcı görevi görmektedir.

Öncelikli amacı şehir merkezinden kanyona gelen otobüslerin kullanımına hizmet etmek olan bu durak tasarımında, bisikletle ulaşım sağlayan kullanıcılar için de bir durak ve park alanı düşünülmüştür. Bu sayede merkezden kanyona bağlanan tek bir motorlu araç yolu olmasının dışında, bir bisiklet yolu da tasarlanacak ve kent merkezinden kanyona bağlanan bu iki durak arasında fiziksel bir bağlantı da kurulabilecektir. Böylece şehirde bisiklet kullanımına olan talebin artması ihtimali doğacak ve bu da geleceğin kentleri için önemli bir adım olacaktır.

– BULUŞMA DURAĞI –

Acıpayam şehir merkezinde, İnönü Bulvarı üzerinde bulunan, Acıpayam belediyesi ve Atatürk Parkına yakınlığı ile dikkat çeken durak alanı, şehir merkezinde en çok kullanılan alanlardan biridir. Bu yoğunluk burada tasarlanması düşünülen durak alanının yalnızca bekleme alanı özelliği taşımaması, hem kullanıcıların buluşma mekanı, hem de Acıpayam kanyonuna gidecek olan yolcular için bir ön bilgilendirme noktası olması gerektiğini düşündürmüştür. Ayrıca tasarım alanı olarak verilen bölgenin hemen yanında da şehir içi toplu taşıma durağı bulunması, bu iki durağın beraber çalışması fikrini doğurmuş ve bu sayede de şehir merkezindeki sirkülasyona dahil olan kullanıcıların Acıpayam kanyonu ile ilgili bilgilerden haberdar olması sağlanabilmiştir.

4*4 metre boyutlarında bir modül tasarımı ile başlayan bu süreç, diğer durak alanı ile bu alanın birleştirilmesi ve kent içindeki kullanıcıların kanyonla ilgili bilgi sahibi olma ihtimalinin artırılması için, tasarlanan modülden iki adet daha üretip lineer biçimde birleştirme ihtiyacını doğurmuştur. Nihai halinde 4*12 metre boyutlarında olan 3 adet modülden oluşan bu tasarım, hem bir durak alanı, hem bilgilendirme noktası hem de bu alandan geçen insanların altında yürüdüğü bir geçit özelliği taşımaktadır.

Acıpayam kanyon durağının oluşturulma mantığında ilerleyen bu tasarım da, lamine ahşaptan oluşan bir üst örtü ve onun tamamlayıcısı olan duvardan oluşmaktadır. Ayrıca tasarım alanın hemen arkasında bulunan parkın başlangıç noktasına yerleştirilen ve park alanından tasarım alanına doğru yönlendirici nitelikte olan bu duvar da sıkıştırılmış topraktan üretilecek, bu sayede doğal bir alan olan kanyona yolculuğu simgeleyen bu malzemeyle kentlinin şehir merkezinde karşılaşması sağlanacaktır.

-SONUÇ-

Geleceğin çağdaş yapı malzemeleri olma potansiyeli yüksek doğal yapı malzemeleri son yıllarda ülkemizde de önem kazanmaktadır. Fakat hala uygulama konusundaki eksikler de gözle görülür konumdadır. Bu yüzden bu yarışmaya konu olan bu yapı-lar, doğaya meydan okumayan, doğal yapı malzemeleri ve basit yapım teknikleri ile de niteliği yüksek mekanlar ortaya çıkarılabileceğinin kanıtı olacaktır.