Kapsayıcı Bir Cami Tasarımı

Mısır, Sohag’da yer alan, kapsayıcı ve yenilikçi bir ibadethane olan Basuna Camii, Dar Arafa Architecture tarafından tasarlanmış.

Basuna Camii, Mısır’ın Sohag kentindeki sıcak ve kurak Basuna köyünde yer alıyor. Gürültülü, tozlu ve dağınık bir planlamaya sahip arazinin merkezinde bulunan ibadethane için iç içe geçen konutlar, mezarlık, yolda durmadan ileri geri hareket eden sığırlar ve ibadethanenin ana girişinin hemen dışında haftalık olarak kurulan derme çatma küçük pazar, tasarım açısından en büyük sorunlarmış.

Tek camlı, sakin mezarlığa bakan, hibrit çatı sistemiyle örtülmüş boş duvar ile bir çözüm üretilmiş. Beton kiriş ızgara içeren, yerinde dökülmüş, merkezdeki kareyi (6x6m) şekillendiren ana kubbe ve daha küçük 108 adet dairesel giriş (0,82×0,82m) tonozlu kubbeler kullanılarak kısmen örtülmüş.

Yüksek irtifa kuzey esintisinin camiye girmesini sağlayan sabit, yatay ve çalıştırılabilir dikey cam paneller sayesinde iç mekan aydınlatması sağlanmış. Temizlik ve sulama için ise yağmur suyu toplama sistemi geliştirilmiş.

Ana kubbe, Mısır’da üretilmiş; kum, kireç ve havadan yapılmış hafif bloklardan oluşturulmuş. Blokların yoğunluğu 0,5 ton/m3, ısı iletkenliği 0,136-0,132 W/m2.°K, yangın dayanımı (kalınlığa göre) 4-7 saat, ses yalıtımı ise (dB) 37-48. Blokların dikkat çekici hafifliği sayesinde hem binanın ağırlığı azalmış hem de gerekli beton bileşenlerin boyutu küçülmüş.

Özel bir kesim listesi ve basit bir kademeli mozaikleme kullanılarak oluşturulan boyutları (100x200x600 mm), caminin kavramsal şemasına hizmet eden özgün bir estetik sunuyor.

Tasarımcılar, işçilik sırasındaki yetenek ve doğruluk gözetilmeksizin, her bir bloğun doğru konuma yerleştiğinden emin olabilmek için özel bir çelik pusula tasarlamak zorunda kalmış.

Tonozlu kubbeler, geleneksel olarak kare planlardan sekizgen planlara geçişi kolaylaştırmak ve dairesel bir kubbe planı elde etmek için kullanılan yapı elemanları olarak biliniyor.

Basuna Camii’nde bu yapı elemanı; yeni fonksiyonlar yüklenmiş, bağımsız bir bileşen olarak hayal edilmiş. Yapısal olarak bir çatı sistemi, çevresel olarak rüzgar gülü ve çatı penceresi, estetik olarak ise bağımsız bir geometrik obje niteliği taşıyor ve hem iç mekan hem dış mekandan deneyimlenebiliyor.

Giriş kubbesi, tarihsel olarak Kurtuba Camii’nin kubbesine referans veriyor.

Yapı, hem mimari söylem hem de inşaat yenilikleri açısından tarihi mimarinin zengin potansiyelinin bir hatırlatıcısı olarak hizmet ediyor.

Binaya dört adet giriş bulunuyor. İki tanesi, köyün yolları ve altyapısı, özel ihtiyaçları olan insanların serbest ve bağımsız hareket edebilmesine olanak tanıdığı zaman bu ibadet edenlerin kullanabilmesine yönelik tasarlanmış.

Çok işlevli salon ise dönemsel olarak olarak -Cuma günleri, Ramazan ayı gibi dönemlerde- ibadet edenlerin sayısının artması durumunda konaklayabilmelerine ve revir, okuma- yazma dersleri gibi işlevlere yönelik tasarlanmış.

Basuna Camii, caminin asıl işlevini yeniden yaşatmak üzere tasarlanmış. Tasarımcılar sadece ibadet etme amaçlı değil aynı zamanda Müslüman olan ve olmayan herkes için bir hizmet merkezi oluşturmak istemiş.