Bir Yas Mekanı Olarak Betonarme Çadır

DAAR’ın tasarladığı betonarme çadır, Sharjah Mimarlık Trienali’nde toplumsal bir yas mekanı olarak yer alıyor.

Fotoğraflar: Edmund Sumner

11 Kasım 2023’te başlayan Sharjah Trienali, The Beauty of Impermanence: An Architecture of Adaptability (Geçiciliğin Güzelliği: Uyarlanabilirliğin Mimarisi) teması altında düzenleniyor. 1970’lerde terk edilmiş “Al Madam”ın merkezinde, doğudaki Sharjah Çölü’nde yer alan “Concrete Tent”, Filistin-İsveç merkezli deneysel tasarım stüdyosu DAAR tarafından tasarlanmış. Mobil çadır ve betonarme konut tipolojilerini birleştiren proje, “kalıcı geçicilik” kavramını araştırıyor.

“Kalıcı geçicilik” kavramı; insanların anı deneyimlemelerini engelleyen çevre, politika ve ekonomideki değişikliklerin neden olduğu yer değiştirmeyi ifade ediyor.

DAAR’ın felsefesine göre birçok insan, ister idealize edilmiş bir geçmişle ister nostaljik şimdiki zamanla meşgul olsun, belirsizlik içerisinde yaşamını sürdürüyor. Buna bağlı olarak “Concrete Tent” mekanı korurken geçici yapı ortamlarını yeniden tanımlayan deneysel bir yeniden hayal olarak ortaya çıkmış.

Çadırın yerleştirildiği hayalet kent “Al Madam” da, inşa edildiği dönemde göçebe bir halkın yerleşmesi ve modernleşmesi planlanmış. 1970’lerde kurulan bu girişim, yeni bir ulus devletin kurulmasına karşı çıkan insanlar için yaratılmış. Günümüzde ise buradaki yapılar terk edilmiş ve çöl kumları tarafından istila edilmiş durumdalar.

Hayalet şehir Al Madam’da yer alan betonarme çadır, modernist yapıları, geleneksel bir çadır malzemesi olan yuta kumaşla kaplama yöntemi kullanılan deneysel bir koruma projesi. Bu projede, mimari korumanın amacı, kalıcılığın kendisi değil, daha ziyade bu alanı “kalıcı geçicilik” mirasının bir sembolü olarak yeniden kullanmak.

Yuta kumaşın dokusu, modernist yıkımın kalıntılarına ek olarak modern göçebe toplulukların sürekli geçicilik deneyimini yansıtıyor ve geçmiş başıboş yaşamları akla getiriyor. İlerleyen kum tepeleri nedeniyle zamanla çökecek olan yapı, “geçip giden şeylerin doğal güzelliğinin” dokunaklı bir temsilini simgeliyor.

Sharjah Trienali’nin ilk birkaç gününde betonarme çadır, Filistin’de süregelen kriz için toplumsal yas mekanı olarak kullanılmış. 2015 yılında Filistin Beytüllahim’deki Dheisheh Mülteci Kampı’ndan alınan bu çadır, insanların Filistin’e dair yasını temsil ediyor. Üstelik trienalin açılışında DAAR’ın kurucuları Sandi ve Alessandro da, beton çadırın ortak yas alanı olarak kullanılmasına öncülük etmiş.