Tepeköy Evi

Buda Mimarlık'ın tasarladığı Tepeköy Evi, Gökçeada'da yer alıyor.

Konum:

Çanakkale İli, Gökçeada İlçesi, Tepeköy Köyünde; H15C pafta, 148 Ada, 7 Parsel üzerinde bulunan taşınmaz, eski köy dokusunun yamaca bakan son evlerinden biri olup, köyün geleneksel dokusunun devamı olarak genellikle iki katlı taş evlerle ulaşılan, güneydoğu cephesi ile ise manzaraya yönelecek şekilde konumlanmıştır.

1964 senesinden önce nüfusu 1200 olan, merkeze uzaklığı 11km olan, volkanik Aya Dimitri tepesine kurulmuş; eski adı Agridia olan Tepeköy, Gökçeada’nın en yüksekte konumlanmış köyüdür.

Köy içinden yapıya doğru inen bölümde geleneksel köy dokusundaki evlerin büyük bir kısmı kullanılmakla birlikte genel olarak doğu yamacında büyük oranda yıkılmış harabeler yer almaktadır. Konu taşınmazın ise çatı, döşeme, iç duvar, merdiven gibi iç bileşenleri tamamen yıkılarak büyük oranda beden duvarları ayakta kalabilmiştir.

Tepeköy’de hakim olan rüzgar yönü kuzeydoğu güneybatı aksındadır. Tepeköy’de mevcut olan güneşlenme yönü doğu kuzeydoğu-batı güneybatı doğrultusudur. Konu taşınmaz da köyde hakim olan rüzgar ve güneşlenme yönü olan güneybatı yamacı altında, ön cephesi Gökçeada Barajı’nı da görecek şekilde manzaraya yönelerek, güneydoğuya dönük şekilde konumlanmıştır.

Tarihçe:

Taşınmaz alımı için tapu sahibi olan Ekaterini Kufudi ile görüşülmüş, kendisinden alınan bilgiye göre daha önce köyün daha iç kısımlarında yaşarlarken, ikinci çocuklarının doğumu ile tahmini olarak 1945-1949 yılları arasında yapı aile tarafından inşa edilmiştir.

Sahipleri iki çocukları ile beraber yapıda 1965 yılına kadar yaşamış ve sonrasında Atina’ya göç etmiştir. Uzunca yıllar her yıl ziyarete gelmiş, yapıyı kullanmış fakat sağlık sebepleri nedeni ile uzun yıllardır gelememişlerdir. Sonrasında kendi halinde boş şekilde bırakılması ile dış etmenler yüzünden fazlaca hasar görmüştür.

İlk sahiplerinden alınan bilgiye göre evin planlaması 2 katlıdır. Yapıya girildiğinde içerisinde yüz yıkamak için kullanmakta olan lavabo nişi bulunan hol alanı bulunmakta ve bu holde bulunan merdiven ile üst kata çıkılmaktadır. Giriş katında soldaki oda misafir odası; sağda bulunan oda ise yağ ve şarap deposu olarak kullanılmıştır. Yapının üst katında 2 adet yatak odası bulunmakta ve orta holden balkona çıkılabilmektedir.

Yapının girişince sağda bulunan ek olarak gözlemlenen alan ise yapı inşaatı ile aynı dönemde yapılmış ve çamaşırların yıkandığı alan ve depo olarak kullanılmıştır. Arazinin girişinde, bahçe kapısı yanında ise bahçe duvarları ile bütünleşik olarak hela bölümü bulunmaktadır.

Mevcut Durum:

Yapının beden duvarları büyük oranda ayakta olmakla beraber, iç döşemeleri, merdiven, çatı ve bacaları yıkılmıştır. Arazinin güneydoğu cephesi olan giriş yönünden girildiğinde ön cephesi, kuzeybatı yönündeki arka cephesi ve güneybatı yönündeki sol yan cephesi büyük oranda ayakta, kuzeydoğu yönündeki sağ yan cephesi ise büyük oranda yıkılmıştır.

Yapının güneydoğu, giriş cephesi balkon saçağının altında büyükçe bir giriş kapısı boşluğu, kapının yanında bir adet pencere boşluğu gözlemlenmektedir. Oldukça parçalanmış ve çürümüş olarak kısmi ahşap doğramalar mevcuttur. Sol tarafa ek yapı geldiğinden birleşim noktasında pencere görünmemektedir.

Planlama:

İmroz konut yapılarının zaman içinde evrilme süreci incelendiğinde planlaması ve dikdörtgen gabarisi ile bu yapı gelişmiş yapıların son haline uygundur.

Yapı sahibinden de alınan bilgiye göre yapı, bulunduğu şekli ve girişindeki hela bölümü ile yapıya yapışık eklentisi ile inşaa edilmiş, yapımından (1945) kullanıldığı döneme (1965) kadar başka eklenti yapılmamıştır.

Yapının zemin katı giriş holü, yağ deposu ve oda olarak kullanılmaktaydı. Üst katla bağlantı, ahşap bir merdiven ile yapı içerisinden yapılmaktaydı. Yağ deposu olarak kullanılan alan ve oda giriş holünden ahşap bir duvarla ayrılmış ve geçiş bir kapı ile sağlanmaktaydı.

Tepeköy geleneksel köy dokusu ve evleri, işlevselliği öne çıkan basit tasarımları, orantılı prizmatik kitle formları, yalın cephe düzenlemesi ve yapım teknikleriyle ada mimarisini en iyi yansıtan yapılardandır.

Bu dokunun bir parçası olan yapının uzun yıllar içerisinde maruz kaldığı büyük yıpranma sonucunda yeniden yapılması – rekonstrüksiyonu zorunlu olmaktadır.

Gökçeada ve Tepeköy geleneksel köy mimari mirasının korunmasına yönelik, toplumsal bellek açısından gerekliliği olan, zedelenmiş bir bütünün geri kazanılması, geleneksel köy dokusuna ait bilgi verecek bir model oluşturma amacı ile bu yapının ‘yeniden yapım- rekonstrüksiyonu’ özgün planlama, malzeme ve yapım teknikleri takip edilerek yeni konstrüksiyonla yitirilmiş olanı yeniden inşa etmek’ olarak kabul edilmiştir.

Restorasyon Ana Kararlar:

Planlama:

Büyük ölçüde mevcut planlamaya uyulmaya çalışılmıştır. Mevcutta olduğu gibi yapı ortasında bir merdiven ile üst katta iki odaya ulaşılan basit bir plan tipine gidilmiştir. Yaklaşık ortasından giriş yapılan ana bina giriş katında ise hiç bir bölücü mekan kullanılmamış, bu şekilde yapı gabarisinin ve malzemelerinin algısı arttırılmak istenmiştir. Bu algı yapı ortasındaki merdiven alanını saran galeri boşluğu ile iyice açılarak alt kat-üst kat ve çatıya kadar devam eden bir ilişki kurulmuştur.

Bu galeri boşluğunu köprü gibi bir döşeme sarmakta ve ahşap korkuluklar ile ana yatak odasına ulaştırmaktadır. Ana yatak odası bir duvar ile kapatılmak yerine hareketli ahşap elemanlar ile açılır-kapanır hale getirilmiştir. Sadece uyumak için kullanılan kapalı bir oda olması yerine, tüm mekanın içine dahil olabilen, yapının alt katından bile tüm ahşap çatının görülebileceği şekilde açılabilen ve bu galeri boşluğuna bir masa ile sınır tutarak ufak bir çalışma alanı oluşturmaktadır.

Sokak tarafına bakan tarafta ise bir banyo ve bir misafir odası konumlandırılmıştır. Bu banyonun doğal koşullar ile havalandırılabilmesi için yapı normlarına uygun bir adet pencere eklenmiştir.

Yapıda giriş alanını tanımlayan üst balkon döşemesi ve sağ tarafındaki ek yapı duvarı, yapının orijinal doku ve rengine uygun mozaik sıva ile kaplanmış, bu şekilde giriş alanı ve ekler algısı artırılmıştır.

Sağ cepheden gelen ana yapı ve bahçe duvarları ile bütünleşmiş yığma taş duvarlar ile mevcutta olduğu gibi (mavi badanalı) giriş alanını ayrıştıran bu sıvalı yüzeyler inceltilmiş düşey bir pencere ile bağlanmıştır.

Halihazırda büyük ölçüde yıkılmış olan arazi girişindeki hela yapısı iptal edilmiş, bu alan bahçe kullanımına bırakılmıştır.