İstanbul’un El Yapımı Tabelaları Kitaplaştı

Sanatçı ve araştırmacı C. M. Kosemen, Libra Yayınları’ndan basılacak olan yeni kitabı “Kaybolan Şehir”de İstanbul’un 18 ayrı semtinden 3.000’i aşkın eski apartman tabelasını, ve sayısız mimari detayı bir araya getiriyor.

C. M. Kösemen, Libra Yayınları’ndan İngilizce basılacak olan iki ciltlik kitabı “Kaybolan Şehir” – The Disappearing City: Hand-Painted Apartment Signs and Architectural Details from Istanbul ile İstanbul’un el yapımı apartman tabelalarını ve şehrin her semtine özgü ilginç mimari detayları kayda geçirdi.

1100 sayfalık kitap, kentsel dönüşüm sürecinden önce; 1920’li yıllar ve 1970’ler arasındaki İstanbul’un görsel bir arşivi olarak kütüphanelerin, enstitülerin, müzelerin ve koleksiyoncuların ilgisine sunuyor. Kösemen kitabın yaratım sürecini şu şekilde tarif ediyor:

Önce eski apartmanların üzerinde yer alan etkileyici tabelaları fotoğraflamaya başladım – ancak tabelaların altlarındaki imzaları da kaydetmeye başlayınca kitap farklı bir boyuta geçti; başta bir grafik tasarım ve fotoğraf kitabı iken şehir tarihine ışık tutan bir çalışmaya dönüştü. Özellikle Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında yaşamış M. Haytayan, A. Levi, Hacopulo, G. Vrioni gibi pek çok azınlık mensubu sanatçı, belki de işleri kentsel dönüşüme kurban gitmeden önce ilk kez bu kitap sayesinde kayda geçti.

3.000’i aşkın tabelayı kayda geçiren Kösemen, bir süre sonra bununla yetinmeyip binaların özgün mimari detaylarını da belgelemeye başlamış. Bu sayede; 19. 20. yüzyıllara ait, kayda geçmemiş kapı, pencere, balkon, mimari detay tipolojileri de kitapta yerini almış.

Sadece tabelaları görmek, şehrimizin kentsel dönüşüm tehdidi altında olan dokusunu arşivlemek için yeterli değildi. Örneğin Şişli’de yüzyılın başından kalan iki, üç katlı evler; Cihangir’in Art Deco kapı, pencere detayları; Fatih’te duvarlarla örülerek evlere katılmış balkonlar; Beşiktaş ve Ortaköy’den el yapımı yer karoları; Beyoğlu bölgesindeki Levanten mimarların isim kabartmaları gibi düzinelerce – yüzlerce detay da bu çalışma içinde yer aldı.” diyerek çalışmasını anlatıyor. “Sırf böyle tarihi detayların yanısıra, düzenli bir şekilde kayda geçmeyen garip kapılar; göz alıcı mozaiklerle kaplı duvarlar; plansız ve büyüleyici inşaat hataları; daracık alanlara sıkışmış garip şekilli binalar gibi pek çok ‘eksantrik’ detay da bu çalışmada yer aldı.

Kitap, Libra Kitap ve Yayıncılık’an sipariş edilebiliyor (bkz).