3. Ödül, “İzmir Elektrik Fabrikası Ne Olmak İster?” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

PROJE RAPORU

Tekno-Sentez Fabrikası “Yeni Nesil Zanaatkarlık”

Projede öncelikli amaç; işlevi ve mimarisiyle kent belleğinde önemli bir yere sahip olan yapının, orijinal haliyle yeniden yorumlanmış kısmını aynı anda kullanıcıya sunabilmektir. Fabrika; yapıldığı tarihten itibaren kullanımda kaldığı süre kadar, atıl vaziyetiyle de kentteki varlığını sürdürmüştür. Bir kısım kentli, yapının üretimdeki halini deneyimleyebilmişken; yeni kuşak bu yapıyı sadece bir harabe olarak görüp deneyimleme fırsatı bulamamışlardır. Tekno sentez fabrikası ise gelecek kuşaklara yapının bellekteki bu iki şeklinin de düzgünce aktarılmasını hedefler.

Mimari olarak genel hedef, yapının eski izlerini ve mekansal deneyimini mümkün olduğunca koruyabilmektir. Bunun için yapılan onarımlarda, orijinalinden ayırt edilebilir bir malzeme kullanılarak yapıyı restore ederken aynı zamanda yıkımın izi okutulur. İç mekanda, kullanılır ve işlevsel durumdaki öğeler korunur. Demontaj sırasında tamamen çökmüş 27 metrelik kısımda yine orijinal siluette bir strüktür inşa edilip; bu kısımda elektrik üretimi sırasında kullanılan makine ve malzemelerin farklı şekillerde bir araya getirilmesiyle yeniden oluşturulmuş bir enstalasyon sergilenir. Bu strüktür ve enstalasyon etrafında önerilen sirkülasyon hattının ziyaretçiler için çekim noktası oluşturması beklenmektedir.

Yapı işlevlendirilirken yapım amacı olan “üretim” korunmak istenmiştir. Yapıldığı dönemin en çağdaş teknolojilerine sahip olan yapı, kentin şekillenmesinde büyük rol oynamıştır. Bu yüzden günümüzde de teknolojik yeniliklerin takip edildiği bir işlevle yorumlanıp aynı zamanda üretiminin yapıldığı bir merkez haline getirilmiştir.

Tekno-sentez fabrikası fiziksel olduğu kadar işlevi itibariyle de eski ve yeni kuşakları bir araya getirir. Günümüzde X, Y ve Z olarak tanımlanmış 3 kuşak da bu yapı içerisinde üretime katılır. Her kuşağın karakteristik özellikleri ve üretim biçimi farklı olduğundan bu 3 kullanıcı tipinin de kolektif bir biçimde çalışması sağlanır. Teknolojiyi kullanarak yeni nesil zanaatkarlık denilen “kendin yap” ve “maker” hareketlerinin üretimlerine mekan sağlar. Aynı zamanda 4. kullanıcı tipi olan ‘ziyaretçi’ler eski üretim biçimini görerek girdiği mekanda, yeni üretim pratiğini izleyerek dolaşmaya devam eder. Burada asıl sergi öğesi üretimin kendisidir. Serginin sonunda isterse kendisi de üretime dahil olabilir, etkinliklere katılabilir.

Yapı mevcut haliyle kent merkezine yakın olduğu halde ulaşılabilir değildir. Yapıya ulaşım kentsel ölçekte yapılacak yayalaştırma önerileriyle sağlanır. Bunlardan birkaçı kentin gelecek vizyonları için de önerilmiş; mevcut limanın taşınması ve Meles deresinin temizlenmesiyle öngörülen rekreatif alanlardır. Bu öneriler gerçekleştiğinde yapı Tarihi Havagazı Fabrikası da dahil olmak üzere bu etkinlik alanlarına bağlantılar sağlayarak daha kolay ulaşılabilir hale getirilmiş olur.