Katılımcı (2. Kategori), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

MİMARİ RAPOR

Kent dokusundan bir parça

Yarışmaya sunulan 1000 kişilik şehir merkez camisi tasarımı kentsel dokudan bir parçayı temsil eder. Geleneksel Güneydoğu kenti mekansal örüntüsüne uygun olarak içinde duvarlar, avlular, geçitler, gölgeli boşluklar barındırır. Merkezde yükselen ibadet yapısı saflar yönünde uzamış yatay bir plana sahiptir. Bölgenin kültürüne uygun bir geometrisi vardır.

Cami, kent dokusuna boşlukları, ölçeği ve geçişleri ile entegre olur. Geleneksel mimariden aktarılan mekansal ve yapısal öğeler doku uyumuna katkıda bulunur.

Yer: Urfa

Önerilen çalışma yeri Urfa’dır. İl merkezi çevresinde yeni oluşan ya da yenilenen yerleşim merkezlerinde yer alabilir. Güneydoğu Anadolu geleneksel kent dokuları ve camileri tasarıma kaynak olmuştur.

Veriler ve Kurgu

Yarışma şartnamesinde verilen mekan programı kentsel dokuya direkt entegre ve onun bir parçası olarak tanımlı ve yalıtılmamış bir bütün içerisinde çözülmüştür. Camiyi oluşturan yapı kümesi duvarlarla çevrili, içinden geçitler veren, avlulu, yerel taş malzemeyi türlü yüzeylerinde kullanan, daralan boşluklarda suyun ve gölgenin ferahlık verdiği, tektonik ifadesi belirgin bir bütün halinde ortaya çıkmıştır.

Önerilen caminin mekansal katmanlaşması, içten dışa doğru, şöyledir:

• Merkezde ibadet mekanı kütlesi vardır. Basit geometriye sahip, yatay planlı ve sıra kubbeli yapı ön avluya derin revaklı bir son cemaat mahaliyle birleşir.
• Yapıyı çevreleyen avlu ve geçitler küçük ölçekli hizmet yapıları ile bağlantıyı sağlar. Ön avlu şadırvan ile ibadet mekanını bağlar, kalabalık günler için taşma alanı oluşturur.
• Avluyu ve geçitleri destek yapıları sınırlar. Bu yapılar dar ancak tanımlanmış boşluklarla çevre duvarı ile bütünleşir. Ara hacimler sosyal mekanlar, Kuran kursu ve hatta lojman yapısı için ferahlama boşlukları olarak işler. Boşluklardaki sığ su hatları buharlaşma ile serinlik verir.
• Dış çeperdeki yüksek duvarlar dışarıya yalın yüzler verir, içerideki boşlukları gölgeli hale getirir, bütünü toparlar. Geçitlere açılan boşlukları ile kentsel dokuya bağlanır. Duvarlar bedenleri, ön ve arka boşlukları ile projenin mekansal karakterine katkıda bulunur. Minare duvar hattından caminin doğal bir uzantısı olarak yükselir.
• Projenin yapı kütleleri işaret edilen alanın tamamını doldurmaz, doğu ve batı yönlerinde kontrollü boşluklar bırakır. Doğu kısmındaki boşluk araç park yeri ve cenaze girişi olarak düşünülür, batı tarafındaki ön alan ise caminin ana girişlerinden birini tamamlar. Bu alanda oluşan düzen alanın çevresindeki park yüzeyleri için de kullanılabilir.

Ana İbadet Mekanı

İbadet mekanı bölgenin geleneğine uygun biçimde ortagonal düzende, kıble duvarına paralel biçimlenmiştir. Kubbe dizisi bu kuvvetli ekseni vurgular. Yapı ana mekana son cemaat yerinin eklenmesi ile bütünsel bir form bulur, ön avluya bağlanır. Son cemaat mahalinin derin revaklı düzeni ışık-gölge kompozisyonu ve nispetleri ile önerilen projenin yalın ancak karakterli bir yüzünü oluşturur.

Ana yapının uzun eksenli düzeni kadınlar mahfilinin asma kat ile mekanın tümüne katılmasına imkan verir. Yapının iki ucunda destek mekanları yer alır. Böylece bu mekanlardaki kullanıcılar ibadet ortamından kopmamış olurlar.

Ana mekanın atmosferi içe dönüktür, gün ışığı alır ve kubbelerin taşıyıcı şebekeler ile kompozisyonu ile karakteri güçlenir. Mihrap kıble duvarının doğal bir parçasıdır. Minber yalın forma sahiptir.

Cami projesinde sunulan tezyinat anlayışı yapının basit geometrisinden kopmaz, tekrarlara dayalıdır, ışığın yüzeylerdeki etkisi sayesinde algılanır.
İç mekanın alt bileşenleri katılaşmış tasarım önermeleri değildir. Kullanıcı tercihi ile bütüne katılmaya uygundur.

Yaşam

Sıcak bir cuma günü, namaz vaktinden önce cami ve çevresi kalabalıktır. Büyükler serin ara avlularda sohbetlere katılır, Kuran kursuna gelen çocukların sesleri duvarlardan yankılanır. Günışığı ibadet mekanına şebekelerin arasından sızarak ulaşır. İçerisi henüz sessizdir.