Mansiyon (1. Kategori), Cami Tasarımı Fikir Yarışması

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

PROJE KONUMU:

Proje alanı Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunmaktadır. 

 PROJE ALANI YAKIN ÇEVRESİ 

 Proje alanı ve yakın çevresine ait imar verileri incelendiğinde, proje konusu olan caminin mahalle merkezinde yer aldığı ayrıca mahalle alt merkezlerini oluşturan küçük mescitlerin de yaklaşık 200 metre mesafede bir konumlandığı, bu yaklaşım ile mescitlerin yerleşimin odağını oluşturduğu anlaşılmaktadır. Mahalle, ağırlıklı olarak konut alanlarından oluşmakta olup, cami yakın çevresinde ticaret, eğitim alanları, kültürel tesisler ve park alanları yer almaktadır.

  Şekil 1. mahalle dokusu cami mescit konumu                                            Şekil 2. proje alanı ve çevre fonksiyonları

Proje alanının topoğrafyası incelendiğinde, alanın kuzeyi ile güneyi arasında beş metrelik kot farkı bulunmakta ve manzara kuzeye doğru oluşmaktadır. 

 TASARIM YAKLAŞIMI:

 Proje alanının mahalle merkezinde yer alması ve çevre fonksiyonları dikkate alındığında kullanıcıların alana yoğunlukla üç akstan yönelimi söz konusudur. Bu nedenle cami tasarımında farklı kotlardan üç ayrı giriş düşünülmüştür. Bu giriş aksları cami avlusunda toplanmış ve tasarımın odak noktasını oluşturmuştur.

 İhtiyaç programında istenilen fonksiyonlara göre güney – kuzey aksında cami, avlu ve kurs tasarlanmış, doğu yönünde konut, batı yönünde şadırvan ve servis bölümleri konumlandırılmıştır. Alanın kuzeyinde yer alan ana arter mahallenin de toplayıcı yaya ve araç yolu niteliğinde olup, bisiklet ulaşımını da sağlamaktadır. Kuzey yön aynı zamanda proje alanının manzaraya açılan yüzü niteliğindedir. Dolayısı ile cami avlusu yoldan biraz koparılarak alanın ortalama kotunda tutulmuş, açık alanlar, kurs fonksiyonları ve konut yapısı manzaraya yönlendirilmiştir. Mahalle merkezlerinde konumlanan camiler aynı zamanda mahalle sakinlerinin vakit geçirdikleri sosyal mekânlardır. Dolayısı ile şadırvan aynı zamanda köşk niteliğinde dinlenme mekânı olarak tasarlanmış ve ticaret fonksiyonları ile ilişkilendirilerek caminin canlı kalması hedeflenmiştir.

     Şekil 3. yaya aksları ve alanın fonksiyon dağılımı                                     Şekil 4. yaya aksları ve avlunun biçimlenişi

Caminin plan şeması avluyu saran revaklara takılı biçimde dikdörtgen formda olup, orta mekân biraz öne çıkarılmıştır. Orta mekân yüksek, dört yöne eğimli ortadan ışık alan betonarme plak döşeme ile örtülmüş, yan mekânlar asma katlarla desteklenerek vakit namazlarında ve teravih namazlarında hanımlara tahsis edilmiştir. Mahfil katında mekanları birbirine bağlayan geçiş koridoru, revaklarla harim arasında sirkülasyon ve servis ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

 Kadınlara ait şadırvan ve tuvaletler, avlunun doğu girişinde ibadet mekânları ile yakın ilişkide, erkek tuvalet ve şadırvanlarına uzak noktada planlanmıştır. İmama ait konut ise müstakil, bahçeli ve otopark imkânına sahip, cami avlusu ve Kur’an kursu ile yakın ilişkide tasarlanmıştır.

 ULAŞIM VE OTOPARKLAR

Çevrede bulunan otoparkların proje alanına maksimum erişim mesafeleri (yaklaşık 200m) dikkate alındığında, cami için ekstra otopark alanına ihtiyaç duyulmamış, yalnızca araçların duraklamaları için cepler düşünülmüştür.

Proje alanına yaya ve araç yolları haricinde bisiklet ile de erişilebilirliğin sağlanabilmesi için bisikletli yolcuların duraklamalarına ve bisikletlerini park edebilmelerine imkân sağlayan bisiklet park alanları oluşturulmuştur.

    Şekil 5. imar planında yer alan park alanlarının alanla ilişkisi                  Şekil 6. imar planında bisiklet yollarının alanla ilişkisi

MALZEME ve YAPIM

 Projedeki malzeme tercihinde Güneydoğu Anadolu bölgesi iklim özellikleri ve yerel yapım teknikleri dikkate alınarak kesme taş duvar kullanımı öngörülmektedir. Yerele ait imkânlar kullanıldığında hem günümüzde alışılagelinen yalıtım, ısıtma soğutma masraflarından tasarruf edilecek hem de iç mekân konforu sağlanacaktır. Aynı zamanda günümüzde yaygın olan inşaat teknolojisinin kullanımı da yapım maliyeti ve inşa süreci açısından fayda sağlayacaktır. Bu nedenle yapım sistemi ve malzeme tercihinde çıplak beton ve doğal kesme taş tercih edilmiş, Taş duvarlar betonarme karkas sistemle entegre çalışan yapısal elemanlar olarak tasarlanmıştır.

TASARIM DİLİ

Tasarımda tercih edilen dilin, zamanı reddetmeden geçmiş tecrübe ile akrabalık kurması hedeflenmiştir. Bu bağlamda tercih edilen mimari formlar mekân hiyerarşisine uygun olarak kademelendirilmiştir. Mekânların kütlesel etkisi kullanım yoğunluklarına paralel olarak değişmektedir.

Cephelerdeki dolu boş oranlarında iklim ve bölgedeki geleneksel doku gözetilerek, kontrollü boşluklar oluşturulmuştur. İç mekânın ihtiyacı olan dengeli aydınlık yüzey duvardaki pencerelerin yanında tepe ışıklıklarıyla sağlanmıştır. Harim mekânının topografya ile ilişkisi dikkate alındığında mihrap cephesindeki kot hareketleri zemin kat düzleminde olabildiğince geçirgen yüzeylere imkân sağlamış, yansıtma havuzu ile iç mekân derinliği zenginleştirilmiştir. Üst kotlarda güneş kontrolünü sağlamak için olabildiğince sağır yüzeyler tercih edilmiştir. Kapı, pencere boşlukları ve onları çevreleyen düşey, yatay elemanlar birer yapısal unsur olarak ele alınmış aynı zamanda yüzeylerde tezyinatın bir parçası olması sağlanmıştır. Proje alanının yer aldığı bölge dikkate alındığında gölgelikli yarı açık mekânlar kullanıcı konforuna katkı sağlayacağı için planlama olabildiğince sıkışık kurgulanmıştır. Revak, saçak ve duvar gibi yapısal elemanlarla donatılarak birbirine eklemlenen kütleler, hem gölgeli alanlar hem de geçişken bir kurgu oluşturmuştur.

İşlevsel gereklilikler ve yapının hizmet ettiği fiziki çevre göz önünde bulundurularak, cami ve ona hizmet eden ek yapıların tasarımı; kontur –gabari, form ve malzeme tercihleri bakımından sade, çevresi ile uyumlu binalar oluşturmayı amaçlamıştır.