Katılımcı (OfficePAN), Kamu Binaları Tasarımı Fikir Yarışması

Mimari Açıklama Raporu

“YER”

Konya Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ve Kültür Merkezi yapısı, Konya kent merkezinin kuzey-doğusunda yer almaktadır. Tasarım alanı sınırlarını, doğu yönünde Konya-Ankara Yolu, batı yönünde Artvin Sokak, güney yönünde Abdül Basri Sokak ve kuzeyde de Dsi 4. Bölge Müdürlüğü Makine İkmal ve Sondaj Tesisleri teşkil etmektedir. Halihazırda alanda il müdürlüğü yapıları ve yoğun bir yeşil doku hakim durumdadır.

Konya, tarihçesi M.Ö. 7000’li yıllara dayanan, varoluşundan itibaren birçok önemli medeniyete ev sahipliği yapmış, tarihi ipek yolunun ticaret ve konaklama merkezi olarak işlevlendirilmiş, Selçuklu Devleti başkentliğini de yapmış önemli şehirdir. Türk tarihinin en eski ve önemli eserlerinin de yer aldığı Konya, Anadolu’nun merkez noktalarından birisidir.

Tasarım kurgusu oluşturulurken, “Yer” ile ilgili tarihsel ve kültürel referanslar incelenmiş, yerin sahip olduğu iklimsel ve sosyal bulgular değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu noktada, geçmiş referans taraması yapılarak, Selçuklu Yapı örnekleri simgesel ve işlevsel olarak irdelenmiştir. İncelenen önemli yapılardan birisi Zazadin Han’dır.

Zazadin Han, Konya-Aksaray yolunun 25. km’sinde Tömek Bucağı’nda bulunmaktadır. Vezir ve Mimar Sadeddin Köpek tarafından 1235-1237 yılları arasında inşa ettirilen yapı, yazlık ve kışlık iki ana avlunun bir araya gelmesi ile oluşmaktadır. Farklı renkteki taşların örülmesi ile meydana gelmiş portelinden önce yazlık kısım avlusuna girilmektedir. Avlu kurgusu alışılagelmişin dışında yana alınmıştır. Kapı holü üzerinde mescid yer alırken, avlunun uzun kapısından avluya çıkıldığında kışlık kısmın taç kapısı görülmektedir. Uzun bir kapalı avlu planlı ikinci kısım, taşlarla örülmüş taç kapısından başka bezemesi bulunmayan sade bir yapıdır. Yapı genel kurgusu incelendiğinde iki avlulu yapı, taç kapı kurgusu ve yalın-sade dil öne çıkmaktadır.

“Yer” ile ilgili tarihsel referanslar değerlendirilirken öne çıkan bir diğer yapı da İnce Minareli Medrese’dir. Konya Alaeddin Tepesi’nin batı eteğinde bulunan yapı, Selçuklu Veziri Sahib Ata Fahreddin Ali tarafından 1260 yılında inşa ettirilmiştir. İnce Minareli Medrese’de, taç kapıdaki sivri kemerli giriş ile medrese avlusu arasında, üzeri bir çapraz tonozla örtülü giriş mekânı vardır. Kubbenin altında kare havuz medrese avlusunu örten kubbeye yelpaze pandantiflerle geçilmiştir. Üst kesimi açık bırakılan kubbenin altında, avlunun ortasında kare şekilli havuz bulunmaktadır. Yapıda kubbe ile taşıyıcı sistem arasında geçiş elemanı olarak kullanılan “Türk Üçgeni”, öne çıkan bir diğer yapı elemanıdır.

Konya’da iklimsel olarak karasal iklim hakim durumdadır. Kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Türkiye’de sis yoğunluğu ve sisli gün sayısı en fazla olan il de Konya’dır. Nedeni ise Konya ovasının bir çanak şeklinde bulunmasıdır. Ek olarak Türkiye’nin en az yağış alan ili Konya’dır.

“MİMARİ YAKLAŞIM”

Mimari çatkı oluşturulurken, ihtiyaç programı, kent belleği / kültürel kimlik / yapım biçimi, sürdürülebilirlik kavramları, “Yer” in sahip olduğu potansiyeller göz önünde bulundurularak şekillendirilmiştir. Bu doğrultuda;

İhtiyaç Programı: Konya Çevre ve Şehirclik İl Müdürlüğü ve Kültür Merkezi Yapısı, farklı zaman dilimlerinde, farklı kullanıcı tiplerinin ziyaretine açık, potansiyel bir kentsel çekim merkezidir. Bu doğrultuda, ihtiyaç programı işlevleri yorumlanırken, günün farklı zaman dilimlerinde kullanılabilir olma durumuna cevap aranmıştır. Zemin katta konumlandırılan, konferans salonu, kent atölyeleri, restoran, kent kütüphanesi gibi birimler yapının 7/24 kullanılan bir merkez olmasına destek olmaktadır. Bu işlevler farklı bahçe ve avlular ile dış mekan ilişkilerini zenginleştirmektedir. Oluşturulan revak sistemi tüm kamusal işlevleri birbirine bağlamanın yanı sıra, mimari biçim kurgusunun temel yapı taşını oluşturmaktadır. Bünyesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın işlevlerini barındıran ofis yapısında, zemin katta kamu kullanımı daha yoğun olan birimler, birinci ve ikinci katlarda ise daha az kamu kullanımını içeren müdürlükler yer almaktadır.

Kent Belleği / Kültürel Kimlik / Yapım Biçimi: Karma kullanımlı kamu yapısı mimari kimliği tasarlanırken, “Yer” in sahip olduğu kültürel birikim, yaklaşımı şekillendiren ana öğelerden birisidir. Farklı avlu ve bahçeler ile zenginleştirilen yapı, az katlı doğa ve insan ölçeği ile uyumlu şekilde biçimlendirilmiştir. Yapının kentsel bellekte oluşturacağı imge, kentin kültürel kimliği ile entegre biçimde ele alınmıştır. Bu amaçla yeniden yorumlanan revak sisteminin, Türk Üçgeni biçimlenişi ile kentsel simge oluşturma potansiyeli sorgulanmıştır. Yapıyı çepeçevre saran revak, oluşturduğu imgenin yanı sıra, alanın iklimsel verileri göz önünde bulundurularak, ihtiyaç programında yer alan kamusal işlevlerin ihtiyacı olan yarı açık mekanları da örgütlemektedir.

Sürdürülebilirlik: Yapı, mevcut arazi potansiyelleri değerlendirilerek, alanda yer alan yapı izleri doğrultusunda konumlandırılmıştır. Bu amaçla yapı tasarım alanının güney sınırına konumlandırılmıştır. Kuzeyde kalan alan kent parkı olarak değerlendirilmiş, mevcut ağaçlar korunmuştur. İl müdürlüğü, arazinin güney çeperinde konumlandırılarak gün ışığından maksimum yarar sağlanmış,ek olarak yapının gölgesinin hayat ve avluları minimum etkilemesi sağlanmıştır. “Hayat” tüm işlevlerin merkezinde yer alan sosyal bir paylaşım noktası durumundadır. Bu paylaşım noktası, merkezine Hayat Ağacını alarak, simgesel bir ifade ile de işlevsel kullanımını desteklemektedir.

Özetle, mimari dil, “Yer” in sahip olduğu potansiyellerin, günümüz mimari yaklaşımları ile birlikte var olabilme sorgulaması üzerine kurulmuştur.