Katılımcı, Marmara Bölgesi (Çorlu), 7 İklim 7 Bölge – Mahalle Ulusal Mimari ve Kentsel Tasarım Fikir Yarışması

Proje Raporu

“Agriculture is our wisest pursuit, because it will in the end contribute most to real wealth, good morals, and happiness.” Thomas Jefferson,1806

“Tarım biz insanoğlunun en akıllıca tutkusudur, çünkü eninde sonunda gerçek servete, iyi ahlaka ve mutluluğa katkıda bulunacaktır.”

Kavramsal Üst Kurgu
Tarım alanları ve kentsel alanlar geçmişten günümüze sürekli bir etkileşim ve iletişim içindedirler. Tarihsel süreçte değerlendirilecek olursa, tarım alanlarının eski zamanlarda işlenmek için dahi kullanılmadığı sonrasında insanların yerleşik hayata geçmesiyle beraber tarım olgusunu hayatlarına kattıkları görülmektedir. Bu noktadan sonra tarım alanları ile insanların gündelik yaşamları iç içe ilerlemiş ve tarım gündelik hayatın en önemli parçası haline gelmiştir. Bu süreç devamında kentlerin verimli arazilerin yakınına kurulmasına sebep olmuş ve tarım alanları insanların gündelik dinamiklerinin ötesinde yerleşim karakterlerini de etkileyen en önemli etmenlerden birisi haline gelmiştir. Fakat zaman içinde yerleşim alanları, üretim karakterinin değişmesi sebebiyle (tarımdan sanayiye geçiş), tarım alanlarını tehdit eden bir konuma gelmiş, insanlar mevcut kent dokusu içinde barınacak alanlar bulamadıkları için tarım alanlarına da yerleşmeye başlamıştır. Bu durum son yıllarda şehir planlama ve mimarlık gibi doğrudan kentle ve onun ilişkili alt parçalarıyla uğraşan meslek grupları için önemli bir konu haline gelmiş ve farklı çözüm alternatifleri geliştirilmeye başlanmıştır.

Bugün gelinen noktada kentin tarımla beraber var olduğu, köy-kent vb. kavramlarla desteklenen yerleşim modelleri kurgulanmaktır. Bu modellerde temelde kent-kır bütünleşmesini hedeflemektedir.

Yarışma alanı olarak belirlenen Çorlu İstanbul gibi bir metropole olan yakınlığından dolayı önemli bir kentsel ize sahip bir yerleşim yeridir. Kentin tüm ekonomik ve sosyal faaliyetleri İstanbul ile olan ilişkilerinden kaynağını almaktadır Kentin merkezinden geçen D-100 karayolu kent tarihçesi içerisinde kentim gelişimi ile paralellik göstermiştir. Üretim merkezleri kentin çeperlerinde belirlemeye başlamış, D100 karayolu ile birlikte kent çeperlere doğru genişlemeye devam etmektedir. Kentteki üretim merkezlerinin birçoğu İstanbul’a üretimlerini gerçekleştirmektedirler. Çorlu’nun bu üretim ve yerleşim deseni içerisinde kentin güneyinde, tarım alanları ile iç içe bulunan ve bu alanların kazanılmasın ve verimli şekilde kullanılması noktasında önemli bir rolü olan mahalle alanı bu hassasiyetle ele alınmış ve bu duruma yönelik stratejiler ile oluşturulmuştur.

Genel Tasarım Yaklaşımı

Projeye konu olan mahalle tasarlanırken en alt ölçekte tekil yapı birimleri, en üst düzeyde doku tipolojileri oluşturulurken birbirleri ile tutarlı çalışan bir dizi tasarım kod ve ilkeleri belirlenmiştir. Bu ilke ve kodların amacı bütünde sürdürülebilir, güvenli, yaşanabilir, kentsel canlılığı ve mekânsal kalitesi yüksek yaşam alanları üretmektir.
Burada önemli olan mahalle sakinlerinin gündelik aktivite örüntüsünün bir parçası olarak mahallenin içine yayılmış, morfolojik ve işlevsel anlamda farklı kullanımları, sosyolojik anlamda da farklı statü, grup ve cinsiyetten insanları ortak bir paydada toplayıp mahallenin “birlik” kültürüne destek olacak yapılar, mekânlar, dokular üretmektir.

Mahallenin Yaşam Örüntüsü

Tüm bu bağlam içerisinde alanda tarımla doğrudan ilişkili bir kavramsal çerçeve geliştirmek en doğru yaklaşım olarak benimsenmiştir. Alanın sunduğu tarım alanları, eğim, mevcut yol ağı gibi girdiler mahalleye yönelik tasarım yaklaşımı oluşturulurken öncelikli olarak dikkate alınan parametreler olmuştur. Sonrasında oluşturulan kurgu gereği tarımla iç içe olacak ve mahallede yaşayan insanların gündelik ihtiyaçlarına da karşılık verecek olan mahallenin tüm bu yükü taşıyacak olan omurgası kurgulanmış ve bu omurga belirlenirken mahalleden omurgaya erişilebilirlik en çok dikkat edilen nokta olmuştur. Omurga üzerinde yer alan kullanımlar yukarıda da belirtildiği gibi hem gündelik ihtiyaçlara yanıt veren okul, sağlık ocağı, bakkal gibi sosyal donatı alanlarını kapsadığı gibi tarımsal aktivitelerin doğrudan mahalle içinde yapılabileceği bostanları ve atölyeleri de kapsamaktadır. Omurga kurgulandıktan sonra konut alanları mahalle ve omurga ile ilişkilendirilmiştir. Bölgenin mimari karakteri ve mevcut topografya ile uyumu göz önünde bulundurularak mahalle için iki farklı konut tipolojisi geliştirilmiştir. Konut alanları tarımsal üretimle iç içe olabilecekleri bahçeleri ve dört mevsim üretimin gerçekleşmesine olanak sağlayan modüler sera birimlerini de kapsamaktadır. Ayrıca konut alanları içerdiği “mesken” alanları ile bölgenin geçmişten günümüze süregelen sosyal mahalle olma kurgusunu da desteklemekte ve yine “mesken” alanları ile yaratılan alanlar kullanıcılara farklı aktiviteler deneyimleme fırsatı sunmaktadır.

“Bostanlı Mahallesi”

Oluşturulan mahalle, tarım kavramını farklı ölçeklerde ele alan ve en alt düzeyde evlerin bahçesinde yapılan tarımsal aktivitelerden en üst ölçekte büyük alanlarda tarımsal üretimin gerçekleştiği bir çerçevede bu kurguyu destekleyecek tasarım prensipleriyle örgütlenmiştir. Bunu en iyi karşılayacağı düşünüldüğü ve alanla uyum sağlaması açısından mahalleye Bostanlı Mahallesi adı verilmiştir.

a) Toplanma Alanları

Meskenler: Tasarlanan mahallede üretimin ve aktif yaşamın olduğu konut alanlarının içerisinde bulunan mesken adı verilen toplanma alanları aynı ada ve/ya komşu adalarla bulunan kullanıcıların sosyalleşmesine ve beraber vakit geçirmesine olanak sağlayan alanlardır.

Mahalle Meydancıkları: Mahallede ana omurga üzerinde farklı sosyal donatı alanlarının kesişim noktalarında oluşturduğu ve farklı yaş, cinsiyet, meslekten kullanıcılara hitap eden küçük ölçekli etkileşim alanlarıdır.

Parklar: Omurga üzerinde ve mahallenin çeşitli noktalarında bulunan parklar her türden kullanıcıya farklı deneyimler sunan toplanma alanlarıdır. İçerdiği farklı aktiviteler sayesinde sürekli kullanılan alanlardan olan parklar mahallenin bir arada olma fikri açısından önemli bir konumda bulunmaktadır.

b) Üretim Alanları

Bahçede Üretim: Tarımın varlığının her seviyede tasarlanması amaçlandığından organik tarım alanlarından daha küçük, butik, özellikli ürünlerin üretilmesi ve aktif olarak her gün tarımsal üretime katılmak istemeyen insanların dahi üretim yapabilmesi adına bahçeli evlerde tarımın teşvik edilmesi ve tarımsal alanların tasarlanması amaçlanmıştır.

Organik Tarım Bahçeleri-Seralar: Günümüz tarımsal gündemin önemli bir başlığı olan organik tarım gerek yüksek katma değeri gerek yüksek tüketici ilgisi gerekse de geniş alanlarda yapılan tarıma oluşturduğu alternatif sayesinde tasarlanan mahallenin önemli üretim ayaklarından biri olarak öngörülmektedir.

Bostanlar: Mahallenin adını da aldığı Bostanlar mahallenin ana omurgası üzerinde bulunmaktadır. Aktif olarak tarımın yapıldığı bu alanlar hem mahallenin tarım kavramı üzerinde etrafı ile olan ilişkisini güçlendirmekte hem de mahallenin kendi iç yeterliliği açısından oldukça önemli bir konumda bulunmaktadır.

c) Açık – Yeşil Alanlar

Parklar: Özellikle çocuk kullanıcılar tarafından çokça deneyimlenen parklar mahallenin her noktasından yürüme mesafesinde erişilebilecek şekilde kurgulanmıştır. Mahallede altı park bulunmakta ve bu durum hem kişi başına düşen yeşil alan miktarının artmasına katkıda bulunmakta hem de tarım alanları ile mahalle dokusu arasında yumuşak geçişler olmasına katkıda bulunmaktadır.

Bahçeler: Konut alanlarının bahçeleri dört mevsim üretim yapılabilecek şekilde kurgulanmıştır. Tarımla beraber gelişmeyi ve büyümeyi ilke olarak benimsemiş olan Bostanlı Mahallesinde evlerin bahçelerinde yapılan bu tarım faaliyetleri hem üretime katkıda bulunmakta hem de kullanıcılara farklı deneyimler sunmaktadır.

Bostanlar: Mahallenin adını da aldığı Bostanlar mahallenin ana omurgası üzerinde bulunmaktadır. Aktif olarak tarımın yapıldığı bu alanlar hem mahallenin tarım kavramı üzerinde etrafı ile olan ilişkisini güçlendirmekte hem de mahallenin kendi iç yeterliliği açısından oldukça önemli bir konumda bulunmaktadır.

d) Yapı Alanları

Konut Alanları: Yapı birimleri iki tipte tasarlanmış ve Mahalle’nin konsepti içerisinde tasarlanmışlardır. A ve B tipinde ki bu bloklar, blok bazında kapalı otoparklara, bahçelere, işliklere ve atölyelere sahiptirler. Üst başlık bazında tarımın desteklendiği konut birimlerinde işlikler ve atölyelerin bahçe kullanımında önemli rol üsteleneceği düşünülmüştür. Konut birimleri ölçeğinde tarım konsepti konut birimleri içerisinde yer alan artık bir mekân ile sağlanmıştır, bu mekân ise kilerdir. Kiler birim özelinde dışarıdan hasat edilen ürünlerin depolandığı dışarısıyla içerisi arasında kapı gibi bir mekân üstlenen bir alt metne sahiptir. A blok 4 bağımsız kattan oluşmaktadır ve bu katlarda ki daire tipleri 2+1 dairelerdir, çatı gezilebilir çatı olarak düşünülmüştür. Proje bazında yaralan modüler seralarla çatılar da tarımsal faaliyetler için kullanılabilir. B bloğu, 5 bağımsız kattan oluşmakta ve daire tipleri 3+1 olarak tasarlanmıştır.

Her blokta engelliler için asansör ve yine engelli bireyler için adapte olabilen merdivenler düşünülmüştür. Her bağımsız katın yüksekliği 3 metre olarak düşünülmüştür fakat eğimli yüzeylerde binanın oturumundan dolayı kaynaklanan bir metrelik farklarda dışarıdan veya içeriden girilebilen işlik mekânları oluşturulmuş, ortaya çıkan bir metrelik fark bu mekânların 4 metre yüksekliğinde olmasını sağlamıştır. Eğimli yüzeylere oturan bloklarda işlikler ve zemine oturan 1+1 daireler eklenmiştir. Eğimin tesir etmediği yüzeylerde işlik kullanımları garaj birimlerinden sağlanmaktadır. Cephelerde yer yer ahşap malzeme kullanılmış, bölgenin sivil yerel mimarisinde yer alan yatay ahşap kaplamalardan esinlenilmiştir. Bahçeler duvarlarla çevrilmemiş, yarı geçirgen malzemeler ile özel alan ile kamusal alan arasında ki geçiş sağlanmıştır.

Ticari Alanlar: Ticari birimler tasarlanırken mahalle ölçeğinin ihtiyaçları gözetilmiş ve birimler buna uygun büyüklüklerde tasarlanmıştır. Ticari yapılar görsel bütünlük ve sürekliliği sağlayacak açık cephelere sahip olup; bulunduğu kotta ön alanlarında daralmalar, genişlemeler yapılarak yapı bazında sosyal kullanım alanları oluşturacak hareketliliklere yer verilmiştir. 45 m2 olarak tasarlanmış olan ticari birimler farklı kullanımlara göre şekillenebilecek şekilde kurgulanmış ve bu bağlamda yukarıda belirtildiği gibi mahallelinin tüm gereksinimlerine yanıt verecek teknik altyapıya sahiptir.