Katılımcı (GGA Mimarlık), Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası Yarışması

MİMARİ RAPOR

TASARIM ALANIYLA İLGİLİ KARARLAR;
Tasarım alanı; mevcut kent merkezinin kuzeyinde, henüz yapılaşmamış bir bölgede yer almaktadır.
Büyükşehir belediyesi olmasıyla kırsal alan kentsel alan karmaşası Balıkesir kentini de bekleyen sorunlardandır. Tarım alanlarının yok olma tehlikesi, kontrolsüz kentleşme sorunu, bölgenin yaşanılabilir alan olma özelliğini kaybetmesi gibi problemlerin önüne geçebilmek için öngörülmüş imar planı kararlarıyla birlikte bazı önerilerimiz olacaktı.

Mevcut kent merkezinde yapılan analizler sonucu fark edilen sorunlar başlıca;

• Kentin parçalı büyümesi
• Yetersiz yeşil doku
• Kültürel tesis alanının eksikliği
• Toplu taşımanın az kullanılması sonucu bölgesel trafik problemleri

Kentsel gelişim alanında bulunan proje alanında uygulamayı düşündüğümüz bazı kararlar uzun vadede kent bütününe örnek olabilecek niteliktedir.

Tasarımımıza başlarken;
Öncelikle mevcut kent merkezinin tanımını yapıp, mevcut kent özelliklerini, kullanımlarını ve kabul edilen plan kararlarını dikkate aldık.

Balıkesir, özellikle şehrin çekirdeğindeki plansız yapılaşma sonucunda yeşil alandan, parklardan yoksun bir şehirdir.

Kentli için yetersiz olduğunu düşündüğümüz yeşil alanlarla ilgili önlem almak, bunu yaparken şehrin artan nüfusunu da göz önünde bulundurmak birincil hedeflerimizden oldu.

İmar planında da gördüğümüz gibi tasarım alanının güneyinde yer alan park alanıyla aralarında yol olmaması iki alanı birlikte ele almayı gerektirmiştir. Bir kent parkı olma potansiyeline sahip olan park alanı proje alanındaki kültürel tesislerle birleşince, alanımız yeni bir odak olma yolunda ilerlemektedir.

Kent merkezindeki bazı alanları rekreatif alan olarak değerlendirip, kentin büyümesiyle mevcut merkezin merkez özelliğini kaybetmeden şehrin gelişmesine olanak sağlaması hedeflenmiştir. Örneğin tren garı karşısındaki şehir içi hatlar terminalinin, şehir girişindeki ana terminal binasına taşınması önerilmiştir. Böylelikle tam merkezdeki bu alan rekreatif alan olarak kullanılmalı ve kentliyi merkezden koparmamalıdır. Bu öneri ile hem trafiğin rahatlatılacağı hem de merkezin daha aktif bir şekilde kullanılacağı öngörülmüştür. Bu uzun vadede düşünülmesi gereken ayrı bir yarışma konusudur.

Balıkesir şehrinin dağınık bir şehir merkezi var, kontrolsüz yapılaşma sonucu kontrolsüz büyüme ile şehrin kimliği ve dokusu zedelenmiş. Aynı zamanda alınan göç ve plansız yapılaşma sonucu kent parçalar halinde, bütüncül olmayan bir şekilde gelişmiştir.

Mevcut şehir merkezi Milli Kuvvetler ve Anafartalar caddesindedir. Proje alanından bu iki caddeye kadar uzanan ve imar planında ticari aks olarak görünen Bağlar Sokak bizim tarafımızdan önemli bir referans noktası olarak görülmüştür. Kent merkezine, Milli Kuvvetler ve Anafartalar Caddesinin kesişimine kadar inen bu yolu özelleştirmek ve proje alanı ile ticari bir bağ kurmasına izin vermek hem eskiyle olan bir bağlantı, eskiye karşı bir duruş sergiler, hem de proje alanının canlılığını artıracak bir karardır.

Donatı alanları içinde eksikliği en fazla hissedilen kültürel tesis alanlarıdır. Kentte fazla sayıda emekli ve öğrenci nüfusunun varlığı bu tesis alanlarını daha da önemli kılmaktadır. Proje alanı güneyindeki kentsel park alanıyla birlikte düşünüldüğünde, gelişen Balıkesir ili için bir sosyal ve kültürel merkez olma özelliği kazanacaktır. Kentsel kullanım alanı genişledikçe şehir merkezi proje alanına doğru kayacak, bu noktada da mevcut kent merkezi ile proje alanı arasında bağ kurabilmek, mevcut kullanıma saygı göstermek bizim önemli bulduğumuz konulardan biri olmuştur.

Ertuğrulgazi caddesi ile Bağlar Sokak kesişiminde bir odak bir de Bağlar sokağın tarihi kent merkezi ile kesişiminde bir odak oluşturduk. Bu iki odak arasında kalan 2km’lik yolu ticari bir aks olarak değerlendirip araç trafiğinde azalmaya gidip yaya trafiğini rahatlatmak için geniş kaldırımlar yaptık. Araç yolunun her iki tarafında bisiklet yolları önerdik bunları yeşil bant ile araç yolundan ayırdık. Aynı zamanda bu yeşil bant içerisinde, çakıl taşı dokusu ile doğal bir drenaj sağlanarak şehir içindeki yağmur sularının toplanması ve yeşil alan sulamasında yeniden kullanılması önerilmiştir.

Bu yol üzerinde ve proje alanında kullandığımız oturma birimleri kendi aydınlatma elemanları ile birlikte tasarlanmıştır. Gündüz güneş enerjisini depolayarak akşamları kendi enerjisini karşılayabilen aydınlatma elemanları düşünülmüştür. Balıkesir’de bulunan tüm ilçelerin global radyasyon değerleri Almanya’da tespit edilen maksimum radyasyon değerinden büyüktür.

Güneşlenme süresi olarak güneş enerjisini kullanmaya çok müsait olan Balıkesir’de yapılan büyükşehir belediye binası için kendi enerjisini maksimumda üretebilen bir bina hedefledik. Proje alanı ve kent parkında da bu aydınlatma elemanlarından kullanılmasını öngördük. Kendi enerjisini üreten bir belediye binası ve bundan örnek alan bir şehir olmasını hedefledik.

PROJENİN KURGUSU

Projenin kurgusu Balıkesir’de yaşayan insanların mekansal kullanım alışkanlıklarını kamusal alanda yeniden üretmek üzerine oluşturulmuştur. Bunun nedeni yapının yer ile olan ilişkisini güçlendirmek ve kullanıcıların yadırgamadan var olabilecekleri bir kamu yapısı meydana getirmektir. Amacımız yapının kentle kurduğu ilişkiyi artırarak bir gün değil her gün kullanılan bir yapı tasarlamaktı.

İnsan odaklı tasarım ve uzun vadede kente katkı sağlamak önceliklerimizdendi.

Oluşturacağımız belediye yapısının tasarım sürecinde; çevresiyle olan ilişkisi, Balıkesir’in gelişmekte olan kuzey aksı, doğru alınan kararlarla şekillenmesi gereken kırsal alan kentsel alan dengesi, mevcut şehir merkezi ile olan ilişkisi bizlerin referans aldığı önemli kriterler oldu.

Oluşturulacak yeni kent odağı için öncelikli olarak önerilen ulaşım şekli toplu taşıma araçları ile olacaktır. Balıkesir gelişen bir kent olduğu için nüfus artışı ön görülmeli ve kentli daha çok toplu taşımaya yönlendirilmelidir. Otobüs duraklarının bulunduğu aynı zamanda da proje alanına ulaşımın sağlandığı en yoğun yoldan olan yaklaşım bizim için ana yaklaşım olarak kabul edilmiştir.

Böylelikle ‘kentsel meydan’ dediğimiz alan halkı karşılayan, belediye hizmet binası da dahil olmak üzere tüm alana hakim bir konumdadır. Doğru ölçekte kentsel boşluk yaratma çabası ile proje alanı ‘kentsel meydan’, ‘kentsel yaşam avlusu’ ve ‘kültürelmeydan’ olmak üzere 3 ana bölümde ele alınmıştır.

Önerilen yapı geometrisi ve saçak kendi içinde bir açık alanı tanımlamaktadır. ‘Kentsel yaşam avlusu’ adı verilen bu alan, her yönden ulaşılabilen kent meydanından sonra ikincil bir kamusal alandır. Hakim kuzey sektörlü rüzgarlardan korunaklı bir alan olarak tasarlanmıştır.

Diğer bir kamusal alan olan kültürelmeydan, yapısal bir öğe olan saçak ile tanımlanarak, tasarım alanı bütüncül bir yaklaşımla tamamlanmıştır.

Sosyal kütlelerin şehir manzarası ve park dokusuna hakim olmaları aynı zamanda da belediye kütlesinin önünü kesmemeleri bizim için önemliydi. Bu kütleleri konumlandırırken önemsediğimiz konulardan biri de mevcut tarihi şehir merkezine referans vermeleri ve şehrin eksik olan kültürel dokusuyla bağ kurmasıydı. Bu kütlelerin açılarını şehir merkezinden aldığımız aks ile belirledik.

Açılı konumlanmaları sayesinde kültürel meydandan ve ticaret aksından gelen yaklaşımı restoran kütlesi karşılamaktadır. Böylelikle proje alanı kentlinin uğrak yeri haline dönüşmeye çok müsait bir hale gelmiştir.

Aynı zamanda kütlelerin aralarından verdiğimiz geçişlerle park alanıyla proje alanı arasında kurulan bağ kentlinin sıklıkla kullanacağı serbest bir dolaşıma olanak tanımıştır. Tasarlanmış peyzaj alanları içerisindeki alternatif mekanlar ile de kentlinin aktif vakit geçirebileceği alanlar oluşturulmuştur. Bu noktada kentsel park alanıyla bir bütün olarak değerlendirilen proje alanı kentlinin uğrak yeri haline gelmeye çok müsaittir.

Kentsel park alanından sızan geçişler sosyal kütlelerimizin aralarından geçerek kentsel yaşam avlusuna ve belediye girişine ulaşmaktadır. Parkın proje alanına sızması ve kuzey-güney aksında yeşil alan sürekliliği sağlaması, yeni yapılaşacak alanlara referans verecek şekilde olması düşünülmüştür.

Sosyal-ticari birimlerle hem mevcut kent merkezinden proje alanına ulaşan ticaret aksının devamlılığının sağlanması düşünülmüş, hem de alanın gece-gündüz aktif kullanımının artırılması hedeflenmiştir. Kentsel park alanı içerisinde de küçük ticari birimler düşünülebilir. Bu öneri uzun vadede gerçekleştirilebilecek bir öneridir.

Erişilebilirlik ve kamusallığın sürekliliğini korumak için 0.00 kotunda geçirgen ve dışa dönük bir yapı tasarlamak kararı alınmıştır. Bu karar doğrultusunda zemin katta kentlinin hizmet binasının kullanılmadığı zamanlarda da kullanabilecekleri mekanlar konumlandırılmıştır. Engelli kullanıcıların alan içerisindeki dış mekan ve hizmet binasının içindeki ulaşımları bizler için çok önemli bir konuydu. Katlar arası ulaşım ve çökertilmiş avlu ulaşımında da herkes için erişilebilir alanlar tasarlanmıştır.

Kent içinde trafiği rahatlatacak diğer önerilerimizden biri de bisiklet kullanımını artırmaktır. Bunun için başlangıçta seçili alanlarda yapılacak düzenlemeler ile kentliyi uygulamaya alıştırmak, sonrasında ise bu uygulamayı yaygınlaştırmak önerilmiştir. Üniversite öğrencilerinin ve emekli nüfusunun fazla olduğu şehirde, belirlenen meydanlarda konumlandırılan kiralanabilir bisiklet uygulaması turistlerin de kullanımına açılabilir.

MİMARİ YAKLAŞIM

Hizmet binası;
Proje alanının kuzeyinde yapılması öngörülen konut alanlarına sırtını veren, farklı kotlarda L şeklinde konumlandırılan yapı, mevcut şehir merkezini referans alan parçalı sosyal kütleler ile bir saçak aracılığıyla bir araya gelmektedir. L şeklinde tasarlanan hizmet binasının uzun kolu yükselip ana kütleyi oluştururken, kısa kolu ise 4.katta bitip üzerini belediye çalışanlara teras olarak kullandırmaktadır. Park ve şehir manzarasına hakim olan bu terasa hava almak, çay-kahve molası vermek için çıkılacağı gibi belediye çalışanlarının kendi içlerinde düzenledikleri aktiviteler için de kullanabilecekleri, sosyalleşebilecekleri boyuttadır. Balıkesir iklimi göz önüne alındığında çalışanların uğrak yeri olacağı ön görülmektedir.

Plan şeması olarak ele alındığında çalışanların gün ışığından en fazla verimi alabilmeleri için oluşturulan galeri boşluğu ile sirkülasyon alanlarında da doğal ışıktan faydalanılmıştır. Çekirdekler kuzeye yerleştirilerek hizmet binası ve kentsel yaşam avlusu arasındaki görsel bağ maksimize edilmiştir. Çalışan odaları belirli bir derinlikte bırakılarak doğal ışıktan maksimumda faydalanmaları düşünülmüştür.

Sosyal kütleler;
Çift katlı veya çift kat yüksekliğinde düşünülmüş, yerleşimi yapılırken mevcut şehir merkezi referans alınmış, aralarında bırakılan boşluklarla kentsel park alanının proje alanına sızmasına izin verilmiştir. Hizmet binasından ayrı konumlandırılan sosyal kütleler belediyenin açık olmadığı günlerde de çalışabilecek şekilde düşünülmüştür. Ayrıca bu kütleleri olabildiğince şeffaf düşünüp park manzarasından faydalanmaları da istenmiştir.

Saçak;
Ticari akstan veya kentsel park alanından proje alanına ulaşan kentlileri içeri çağıran, kütleleri birleştiren bütünleştiren bir elemandır. Parçalı halde yerleşen sosyal kütleler ile hizmet binasını birleştirirken aynı zamanda da proje alanına davet eden bir yapısı vardır. Kültürel meydana ulaşan ticari akstan bir giriş simgelemesi, alanın gece gündüz kullanılması için tasarlanmıştır.

Galeri boşluğu;
Her katta devam eden galeri boşluğu bina içinde görsel bir zenginlik oluştururken, çatıdan aldığı ışıkla da gün ışığı kullanımını artırır.

Teraslar;
Kültür ve sosyal işler daire başkanlığının bulunduğu 4. Normal kattan kullanılan tüm çalışanların kullanımına açık olan teraslar çalışanların dinlenmeleri ve sosyalleşmeleri için düşünülmüştür. Aynı zamanda şehir manzarasına hakimdir.

Çok amaçlı salon;
Çok amaçlı salonu zemin kotunda konumlandırarak erişilebilirliğini artırdık. Farklı kullanım şekilleriyle halkla bütünleşmesi için açılabilir yüzeylerle kapladık. Aynı zamanda çökertilmiş avlu ile de görsel bir bağ kurmasını sağladık.

Çökertilmiş avlu;
Proje alanında kentli için alternatif mekanlar tasarlamak önceliklerimizdendi. Kafeterya ve konferans salonunu -4.00 kotunda çökertilmiş avluda konumlandırarak kentlinin proje alanının keyifle algılamasını, farklı alanlarda farklı deneyimler yaşamasını öngördük. Konferans salonunun fuayesiyle de birleşebilen avlunun farklı zamanlarda farklı etkinlikler için kullanılması öngörülmüştür.

Başkanlık;
İstenildiği gibi hizmet binasının en üst katında konumlandırılmıştır. Kendine özel çift kat yüksekliğinde girişi ve panoramik asansörleri bulunmaktadır.

Meclis Salonu;
Kenti etkileyen tüm kararların alındığı salonun erişilebilir, halkla iç içe ve şeffaf olması bizim için çok önemliydi. Bu sebeple meclis salonunu konumlandırırken zemin kattan algılanmasını önemsedik. 1.normal katta bulunan meclis salonunun fuayesinden alanın algılanması kentlinin proje alanıyla daha yakından bağ kurabilmesi açısından önemsediğimiz bir konuydu.

Cephe;
Cephe kurgusunda yönleri ve güneş alma sürelerini dikkate alarak dolu boş oranlarını ve güneş kırıcı kalınlıklarını tasarladık. Hizmet binasının ön cephesinde kullanılan fotovoltaik paneller ile Balıkesir şehrinin güneşlenme süresi potansiyelinden faydalandık. Kuzey cephede minimum açıklık yaparak hakim kuzey sektörlü rüzgarlardan kaçındık.

Çevre düzenlemesi;
Peyzaj tasarımında kullandığımız 4x4m’lik gridler ile kütlemizin 8m’lik akslarına referans veren, kütle ile uyumlu bir peyzaj tasarlamak istedik. Proje alanının ve park alanının büyüklüklerinden dolayı kullanılan gridler ile alana hakim olmak ve tanımlayıcı bir şekilde tasarlamak açısından avantaj sağladık.

PEYZAJ RAPORU
Balıkesir ili, 26 31′ 33″- 28 59′ 41″ doğu boylamları, 39 02′ 16″ – 40 39′ 15 “kuzey enlemleri arasında yer alır ve 14.456 km² lik bir alan kaplar.

Hem Marmara hem de Ege Denizine kıyısı olan Balıkesir İlinin nüfusu 2016 tahmini verilere göre 1.192.621dir. Nüfus yoğunluğu 83/ km²dir.

Balıkesir’de üç iklim bir arada görülür. Ege kıyılarında Akdeniz, kuzeyde Marmara ve iç bölgelerde kara iklimi hüküm sürer.

Balıkesir doğal bitki yönünden oldukça zengindir. Botanik ve ekoturizm açısından önemli bir potansiyele sahiptir.

Balıkesir ili anıtsal ve korunmaya değer ağaçlar bakımından da çok zengindir.

Balıkesir ili birçok özelliği bakımından projemizin üretiminde oldukça zengin verileri önümüze sermektedir.

Proje alanımız 32 742 m²dir.

Belediye Binaları kompleksi 7000 m² kapalı alan üzerine oturacak şekilde planlanmıştır.
25 000m² ise açık alan yani bütün kent insanının faydalanabileceği şekilde açık kamusal alan olarak tasarlanmıştır.

Açık Alan projelendirme çerçevesinde 5000m² de bina komplekslerinin giriş çıkış ve toplanma noktaları amfi tiyatro ve suyun kullanıldığı mekanlar çözülmüştür.

Üçüncü kısım olan 20 000 m2lik alanda da çocuk oyun alanları, spor ve fitness alanları, yürüyüş ve koşu parkurları ve dinlenme ve rekreasyon alanları planlanmıştır.

GENEL TASARIM KRİTERLERİ
Proje sürdürülebilir tasarım kurallarına azami dikkat ederek hazırlanacak ve kaynaklarımız yerinde kullanılacak peyzaj alanlarının sulanması ise proje alanında yağmur sularının toplanarak yeşil alanlarda tekrar geri kullanılarak sağlanmış olacaktır.

Yürüyüş yollarında şehrin kendine özgü malzemeleri öncelikle değerlendirilecek. Proje alanında yer alan pergola köprü ve çocuk oyun alanı materyalleri banklar vb. kullanılan malzemelerin geri dönüştürülebilir malzemeler göz önüne alınarak o malzemelerin kullanımına öncelik verilecektir.
Mimari yapılar modern tarzda planlandığından Peyzaj Alanları postmodern tarzda planlanarak tam bir kontrast oluşturulacak modern tasarıma zenginlik katılmış olacaktır.

Soft Alan Olarak Planlanan Yeşil Alanlarda Planlama Kriterleri

• Proje alanında 12 ay boyunca çiçekli bitkilerin görülebileceği şekilde mevsimlik çiçek, çalı ve ağaçlar seçilerek görsel ve duyusal planlamaya yer verilecektir.
• Yeşil Alanlarda yaprak döken ve dökmeyen ağaç ve çalılar orantılı olarak kullanılacaktır.
• Yaprak döken ağaçların seçiminde da ilkbahar renklenmesi sonbahar renklenmeleri göz önüne alınarak bütün renk geçişleri projemizde izlenebilecektir.
• Kullanılacak bitkilerde ilkbaharda yapraklanma zamanlarının farklılıkları ve sonbaharda yaprak dökme zamanları göz önünde bulundurularak planlama yapılacaktır.
• Projede kullanılan bitki türlerinde Balıkesir ilinin endemik türlerine de yer verilerek bu türler yerli ve yabancı halka tanıtılacaktır.
• Proje alanında çim alanların mevsimlik çiçeklerin ve ağaçların kullanımında mekan oluşumu, vurgu, derinlik, genişlik etkisi oluşturma gibi prensiplere dikkat edilerek tasarım zenginleştirilecektir.
• Proje alanı için seçilen bitkilerin mikro klimatik coğrafi ve tomografik koşullara göre, binaların kış döneminde en az soğuması yazın ise minimum ısınması sağlayacak şekilde, ayrıca yeşil alanlar kışın koruyucu yazın serinlik sağlayabilecek şekilde olacaktır.
• Proje alanında yer alan süs havuzları göletler dereler ve çağlayanlarda suyun arıtılması bitkilerle biyolojik olarak sağlanacaktır.
• Sulak alanlar ve su kenarında yetişen bitkilere de projede yer verilerektir.
• Genel tasarım kriteri olarak insanların çevre bilincinin artması, şehir stresinin azalması ve renkli bitki ve çiçekler ile de iş motivasyonlarının artması hedeflenmiştir.