4. Mansiyon, Kırşehir Gezegenevi ve Kültürparkı Mimari Proje Yarışması

MİMARİ RAPOR

“Hak ile sabır dileyip bize gelen bizdendir.
Akıl ve ahlak ile çalışıp bizi geçen bizdendir”

Ahi Evran

800 Yıllık Bir Gelenek Ahilik…

‘Allah insanı, medeni tabiatlı yaratmıştır. Bunun açıklaması şudur: Allah insanları yemek, içmek, giymek, evlenmek, mesken edinmek gibi birçok şeye muhtaç olarak yaratmıştır. Hiç kimse kendi başına bu ihtiyaçlarını karşılayamaz. Bu yüzden demircilik, marangozluk, dericilik gibi çeşitli meslekleri yürütmek için de birçok insan gücüne ihtiyaç vardır. Bu yüzden toplumun ihtiyaç duyduğu ürünlerin üretimi için gerekli olan bütün sanat kollarının yaşatılması şarttır. Bununla kalmayıp insanların sonradan doğacak ihtiyaçlarını karşılamak için yeni sanat dallarının meydana getirilmesi gerekmektedir. O halde toplumun büyük bir kesiminin sanata yönlendirilmesi ve her birinin belli bir sanat dalıyla meşgul olması gerekir ki toplumun ihtiyacı görülsün. Ahilik Teşkilatı’nın eğitim anlayışı bu temel görüşe dayanmaktadır.

Kendi çağının çok ötesinde olan bu fikir mirasına sahip çıkılması ve gelecek nesillere kavratılması yaklaşımı ile tasarlanan “kültür park” kapsamında bir “Ahi Evran Müzesi” ve bir “sosyal merkez” düşünülmüştür. Müze ve sosyal merkez arasında, üst meydan kotundan eğimli bir şekilde alt meydan kotuna ulaşan üzerinde seyir teraslarının yer aldığı büyük, yeşil-eğimli bir platform bulunur.

Tasarlanan kent parkı alt meydan ve üst meydan olmak üzere iki kottan oluşmaktadır. Üst meydan kotu Neşet Ertaş Kültür Merkezi ve yapılması planlanan Kırşehir ulu cami ile Gezegenevi’ni birbirine bağlamamaktadır. Alt meydan ise yine Gezegenevi’nin alt kot yerleşimi ile Ahi Evran müzesi, sosyal merkez ve Kırşehir Ulu Cami altında yapılacak olan yeraltı otoparkını bütünleştirmektedir.

Tarihte Kırşehir Cacabey Medresesi’nde, suyun göğü yansıtma ilkesine göre yapılan gök izlem çalışmalarının yapıldığı bilinmektedir. Hem mikroklima etkisi olan hem de tarihte böylesine önemli çalışmara yardımcı olan su öğesi, dış çevredeki yeşil dokunun yanı sıra Gezegenevi’nin hem dış hem de iç mekanında kullanılmıştır. Gezegenevi’nde yeşil çatı kullanımıyla makro ölçekte ısı adası etkisi azaltılmakla birlikte mikro ölçekte yapının ısıtma ve soğutma yükünün azaltılarak iklimle dengeli tasarım hedeflenmiştir.

İnşaat Mühendisliği Raporu

Bu taslak öneri rapor kapsamında, Kırşehir ilinde yapılacak olan “Kırşehir Gezegen evi ve Kültür Parkı Mimari Proje Yarışması” mimari projesi ile ilgili statik yorumlar bulunmaktadır.

1. Yapının Tanımı

Planetaryum yapısı toplam 2 betonarme tabliye ve çatı tabliyesinden oluşmaktadır. Gezegenevi girişi -4.20 kotunda konumlanmaktadır. Bu bölüm taşıyıcı sisteminde çelik konstrüksiyon kullanılmıştır. Eğik çelik kolonlar mevcuttur. Ayrıca gezegen evi içerisinde bulunan kubbe çelik taşıyıcı ile oluşturulacaktır. Yapının bu bölgesi hariç statik açıdan betonarme sistem ile çözülmesinde sorun olmayacağı öngörülmektedir. Betonarme taşıyıcı kolon perde sistemi bodrum katlara kadar aktarılabilmekte kullanım alanına engel olmayacak şekilde düzenlenmiştir. Alt katlara kadar devam ettirilecek kolon-perde elemanlar mimari olarak herhangi bir alan kaybına yol açmayacaktır. Tasarımda betonarme taşıyıcı sistem kullanmak yapılacak işin daha hızlı ve ekonomik yapılmasını sağlayacaktır. Plak yüksekliği 25 cm olacağı öngörülmektedir. Kiriş derinliğinin 80 cm olacağı düşünülmüştür.

Deprem yükleri rijit betonarme perdeler ile karşılanacak ve yapı bu sayede yüksek sünek olarak tasarlanacaktır.

Malzeme olarak betonarme tanıyıcılar için C30,donatı için S420 ve çelik için St37 kullanılması öngörülmektedir

2. Zemin Parametreleri

İnşaat alanına yapılacak proje kapsamındaki jeolojik ve jeoteknik çalınmaları zemin etüt sondajları ve jeoteknik değerlendirme raporunun detaylı olarak hazırlanması gerekmektedir. Yapılan arazi ve laboratuar çalışmaları sonucunda 12 t/m2 zemin emniyet gerilmesi kuvvetle muhtemel yeterli olacaktır. Yapı tasarımında kullanılacak etkin yer ivmesi, afet bölgelerinde yapılacak yapılar hakkındaki yönetmeliğe göre;

• Deprem Bölgesi 1
• Bina Önem Katsayısı (I) 1.4
• Etkin Yer İvmesi Katsayısı (A0) 0.4
• Yerel Zemin Sınıfı Z3

Zemin Karakteristik Periyotları Ta 0.15 Tb 0.60 İnceleme alanı 3.Derece deprem bölgesinde bulunduğundan dolayı “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik” hükümlerine uyacaktır. Söz konusu sahada inşa edilmesi planlanan yapı temelleri için yapılacak kazı esnasında çevre yapılaşma, mevcut yapılar dikkate alınmalıdır.
İnceleme alanı 1.derece deprem bölgesinde bulunduğundan dolayı “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik” hükümlerine uyacaktır. Söz konusu sahada inşa edilmesi planlanan yapı temelleri için yapılacak kazı esnasında çevre yapılaşma, mevcut yapılar dikkate alınmalıdır.

3. İnşaat Çukuru

2.1. İnşaat Çukurunun Derinliği
Çevresel jeolojik araştırmalara göre, önemli bir yer altı suyunun olup olmadığı belirlenmelidir. Bu verilere göre İnşaat çukuru kazı tabanı yeraltı su seviyesinin üstünde kalmalıdır. Bu nedenle İnşaat çukuru iksasının (gerekirse) su geçirimsiz bir Şekilde, örneğin kesişen kazıklarla oluşturulan iksa yapmaya gerek yoktur. Ancak alana ilişkin detaylı jeolojik veriler ışığında gerekli önlemler alınabilir

2.2. İnşaat Çukurunun Drenajı
İnşaat çukurunda birikecek su, pompalar vasıtası ile alandan tahliye edilebilir. Bu önlemlerin nasıl alınacağı, Geoteknik Mühendisi ile birlikte değerlendirilmelidir.

3. Temel

Yüzeysel Temeller
Temel sistemi olarak deprem bölgelerinde çoğunlukla kullanılan radye temel sistemi önerilmektedir. Bu sistemde tasarım depremi altında üst yapıdan gelen yükler temel vasıtasıyla zemine daha uniform bir şekilde aktarılmakta, dolayısıyla zeminde gerilme yığılmalarının oluşması büyük ölçüde engellemiş olmaktadır. Bu sistemin bir diğer avantajı da su yalıtımı, güvenliği ve uygulamanın pratikliğidir.

Yapının Su Yalıtımı
Bu bölgede temelin korunması için bohçalama ya da sıvı membran ile temelin tamamını sudan koruyan yalıtım sistemi önerilmektedir.

4. Taşıyıcı Sistem

Güvenlik ve uygulamanın pratikliği yönünden konvansiyonel betonarme perde-kolon sistemi ile çatıda ise çelik imalatı yapılması önerilmektedir. Çelik imalatı sırasında hassasiyetin milimetre, betonarme imalatı sırasında ise santimetre mertebelerinde olduğu ve ülke koşullarının betonarme imalatta daha tecrübeli ve hızlı olduğu da bilinmektedir. Bununla birlikte, zemin göz önünde bulundurulduğunda yapıdan temele aktarılacak yüklerin minimize edilmesi açısından, binalarda yapısal olmayan elemanların günümüzdeki teknolojik malzemeler kullanılarak hafifletilmesi tavsiye edilmektedir. Yapısal sistem olarak betonarme kolon-kiriş-perde sistemi uygulanması önerilmektedir.

Kolonlar
Yapıdaki kolonlar 80cm -80 cm ebatlarında kare kesitli ve 40 cm çapında yuvarlak kesitli betonarme olarak tasarlanmıştır.

Deprem Perdeleri
Asansör ve merdiven etrafı duvarları betonarme perde olarak yapılacaktır. Yapının yatay yüklere (deprem, yapısal, toleranslar, vb.) karşı rijitliği bu perdeler ile sağlanacaktır.

5. Döşemeler

Statik sistem olarak, “kirişli plak” düşünülmüştür. Plak kalınlığı 25cm olacağı öngörülmektedir. Binanın rijitliği, merdiven duvarları ve diğer perde duvarlar ile sağlanacaktır.

6. Malzeme

Yapının açıklıkları ve yükler düşünüldüğünde BS 30 betonu kullanımı düşünülmüştür.

7. Yapı Analizi

İkinci derece deprem bölgesinde yer alan binaların analizi; DBYBHY–7 (Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik), TS 500/2000 (Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları), TS 648/1980 (Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları) ve TS 498/1987 (Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri) kuralları esas alınarak gerçekleştirilecektir.

Yapıların düşey yükler ve deprem yükleri altındaki davranışı, ETABS Ver.9.6.0 SAP2000 v.12,0. ve Sta4Cad Ver.13,0 Yapısal Analiz programları ile ayrı ayrı incelenecek ve en olumsuz duruma göre çıkan kuvvet ve gerilme değerleri betonarme hesaplamalarda kullanılacaktır.

8. Sonuç

Yapılan ön inceleme sonucunda binada statik açıdan problem bulunmamaktadır.

Peyzaj Raporu

Kırşehir Gezegenevi ve Kültürparkı iki farklı kotta çözülmüştür. Alt kotta tasarlanan rampanın, sahne alanına doğru ziyaretçilerin rahatça inebilmeleri için basılabilir çim olarak düşülmüştür. Mimari kurgunun önemli bir parçası olan “Ahi Evran Avlusu”, ziyaretçilerin ve özellikle çocukların kısa süreli zaman geçirebilecekleri iç bahçelerdir. Yeşil ve su öğelerinin ağırlıklı olduğu bu bahçeler özellikle yaz aylarında konforlu açık mekanlar sunar.

Gezegen evi yapısının gezilemeyen (ekstensif) yeşil çatıya dönüştüğü noktalarda uygun katmanlaşmalar, toprak altı sulama sistemi, az bakım ve su isteyen bitki türleri önerilmiştir. Bu bitkiler succulent türlerden; Sedum acre,Sedum album, Sedum sempervoides, Sedum spectabile, Sedum spurium (Dam koruluğu), Lampranthus roseus (Acem halısı) gibi bitkiler kullanılmıştır.

Üst kotta betonarme üzeri yeşil çatıda uygun katmanlaşmalar, toprak altı sulama sistemi ve gölge değeri yüksek geniş tepe tacı yapan ağaçlar kullanılmalıdır. Bunlar; Tilia tomentosa (Ihlamur Ağacı), Doğu Çınarı (Platanus orientalis), Quercus spp. (Meşe Ağaçları)dır.

Alt kottaki avluda ise mevsimsel renk geçişleri ile giriş algısını güçlendirecek Kırmızı Akçaağaç (Acer rubrum), Lagerstroemia indica (Oya Ağacı) ve ilkbaharda çiçeklenen Süs Kirazı (Prunus serrulata) türleri önerilmiştir.