1. Ödül, Lisansüstü Kategorisi, EkoKent Tasarım Ulusal Proje Fikir Yarışması

EkoModül’ün Tanımı

Proje senaryosunda ileride ekolojik yaşamın bir gereklilik olacağı düşünülerek mevcut durumun dönüşümünden bahsedilmektedir. Çünkü mevcut yapıları yıkmak ve yenilerini inşaa etmek çok büyük bir enerji kaybına neden olacaktır ve bu durum pek de ekolojik bir yaklaşım olmamaktadır. Bu nedenle mevcut durumun adaptasyon süreci incelenmiştir. Günümüzde kullanılan sertifika sistemlerinden ve ekolojik tasarım ilkelerinden, yola çıkılarak proje ürünü olan EkoModül üretilmiştir.

Proje kapsamında önerilen EkoModül, günümüz ekolojik sistemlerini bütüncül olarak ele alan bir sistem tanımıdır. Kullanıcıların isteğine ve ihtiyaçlarına bağlı olarak elemanların (güneş paneli, yeşil cephe, yeşil çatı, akümülatör, yağmur suyu toplama sistemi, su deposu vb.) eklenip çıkarılabildiği modüler bir sistemdir. EkoModül sistemi bina ölçeğinde (Bina EkoModülü) çatı ve cephelere, bölge ölçeğinde (Bölge EkoModülü) ise uygun boş alanlara yerleşebilmektedir.                                         

Günümüzde kullanılan sertifika sistemlerinden ve ekolojik tasarım ilkelerinden, EkoModül için bir kontrol listesi oluşturulmuştur. Kontrol listesinde tanımlanmış olan ekolojik sistemler mevcut dokuya eklenebilir ve yeni üretilecek dokuya uygulanabilmektedir.  Proje kapsamında EkoModüller Bakırköy’ün bölgesel ve yapısal ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde uygulanmıştır.

Bakırköy Bölgesel Analizleri

Çevresel İlişkiler

İkitelli  OSB’sinin Desantralizasyonu:

İkitelli sanayi bölgesinin CO ve SO4 salınımı açısından çevreye zarar vermektedir.  Tam kapasitesini kullanmayan ve nitelikli üretim sağlayamayan sanayi bölgelerinin yer seçiminin tekrar gündeme gelmesiyle birlikte İstanbul Çevre Düzeni Planında İki telli OSB hizmet sektörüne dönüştürülerek yeni bir alt merkez oluşturulması düşünülmüştür.

Avrupa yakasını tek merkezden kurtaracak  “alt merkezler oluşturma”  kararı ile İkitelli bölgesinde hizmet öncelikli bir merkez oluşturulması önerisi üst düzey merkez olan Bakırköy’ün yükünün paylaştırılmasını sağlayacaktır.

Lojistik  Düğüm Üzerinde Olması

Atatürk havalimanı, Deniz Otobüsü İşletmeleri, TCDD ve E-5 karayolu gibi ulaşım ağlarının birleşiminde yer alması ile bölgedeki insan hareketliliği artmaktadır

Alt merkezlerin Halkalı – Küçükçekmece – Bakırköy – Kazlıçeşme raylı sistemi ile entegrasyonu

Doğu-batı yönündeki demiryolu hattı  tüm metropol hitap eden alt-merkezlerin gelişmesine hizmet ederken doğu-batı hareketliliğini sağlamaktadır. Bakırköy, konumu itibariyle metropolün merkez faaliyetlerinin güneyden batıya aktarılmasına imkan verecek ulaşım ağının düğüm ve aktarma noktası olma özelliği taşımaktadır.

Tarihi Yarımada’yla Olan Bağlantısı

Üzerinde bulunduğu ulaşım ağı aracılığıyla Bakırköy’ ün mevcut MİA ile ilişkisi kurulmakta olup havaalanı ve sahil üzerinden metropolün tümüyle işlevsel entegrasyonu sağlanmaktadır.

Çalışma Alanına İlişkin Tespitler

Potansiyeller

Bakırköy’ e komşu yüksek yoğunluklu yerleşmelerde mekansal rehabilitasyon sürecinin başlaması.

Nüfusun yüksek olduğu Bakırköy’ de kaynakların etkin kullanılmasını sağlayacak optimum iklimsel durum gözlenmektedir.

Alt kent niteliği taşıyan Zeytinburnu bölgesinin gelişmesi ile Bakırköy’ün merkezi yükünün hafiflemesi.

Sorunlar

İkitelli OSB’sindeki sanayiden kaynaklanan kirletici konsantrasyonlar ve diğer zararlı kimyasallar Bakırköy’e zarar vermektedir.

Endüstriyel kirletici konsantrasyonların dışında evsel ısınma ve trafikten kaynaklanan kirleticiler Bakırköy ve çevresinin hava kalitesini düşürmektedir.

Atatürk Havalimanı, Yenibosna yolu, İkitelli sanayi bölgesi ve Bayrampaşa sanayi alanı arasında bulunan yüksek yoğunluklu yapı stoğunun oluşturduğu tüketim artışı Bakırköy için risk oluşturmaktadır.

Rüzgar Analizi

Bakırköy hakim rüzgar açısından güney-güneybatı yönünden gelen lodos rüzgarı etkisi altında kalmaktadır. 

Güneşlenme Analizi

Güney-güney batı yönlenmesi görülen meydan-sahil aksında 1.derece, 2.derece ve 3. Derece güneşlenme görülmektedir.

Ulaşım Koordinasyonu

Yaya ve yaya öncelikli taşıt yollarının bulunduğu caddede yayalaştırma esas alınmıştır. Carousel alışveriş merkezinin arka girişindeki  araç yolunun Ebuziya Caddesi’ndeki  devamlılığı engellenilmiş olup, caddenin sahil yolu ile olan bağlantısı tamamen yayalaştırılmıştır.

Sahil yolundaki bisiklet yolu geliştirilerek bisiklet kullanımına teşvik edilmesi sağlanacaktır. Ayrıca yayalaştırılmış aks üzerinde bisiklet parkları düşünülmüştür.

Yeşil Organizasyonu

Bakırköy Özgürlük Meydanı ve sahil güzergahı arasında kalan tasarım alanındaki mevcut yeşiller korunmuş olmakla birlikte belirlenen bölgelerde EkoModül uygulaması ile kentsel yeşil organizasyonu sağlanmıştır.

Yapay Çevre Analizi

Bakırköy Ebuziya Caddesi boyunca devam eden ticaret aksının mevcut kentsel yeşil ve ulaşım ağları ile olan ilişkisi analiz edilmiştir.

Sentez Çalışması

Eko-Kent olması düşünülen Bakırköy Ebuziya Caddesi çalışma alanı büyüklüğü 48 Ha olmakla birlikte bu bölgede yaşayan nüfus ise 9000 kişi civarındadır. Özellikle bu alanın seçilmesinin sebebi yoğun ticaret ve eğlence mekanlarının varlığı ile gündüz nüfusunun yüksek olmasının beraberinde  taşıma kapasitesini aşmasının yaratacağı tehditleri görerek ekolojik planlama ile riskleri minimize etmektir. Özgürlük meydanından başlayarak sahil yoluna bağlanan hizmet aksının bir bütün olması açısından 48 Ha büyüklüğüne karar verilmiştir.

EkoModül’ün Bakırköy’e Uygulanması

EkoModüllere erişim iki şekilde sağlanmaktadır. Birincisi; modülün konumlandığı yer, bina içerisinden erişime olanak veriyorsa strüktüre sirkülasyon sistemi takılmadan, binanın uygun yerlerinden açılan boşluklarla erişim sağlanmaktadır. İkinci seçenek ise; modülün konumlandığı yere, bina içerisinden ulaşılamıyorsa veya modül insanların kullanımına açık yeşil bahçeleri de içeriyorsa, sokaktan modülün üst kotlarına sirkülasyonu sağlayan merdivenler strüktüre eklenir. Böylelikle takılıp sökülebilen çelik strüktüre gerektiği yerde sirkülasyon elemanlarının takılıp, içerdiği sistemlerin büyüklüklerine bağlı olarak yerleşen ekolojik modüllerin de eklenmesi ile EkoModüller bina ve sokak ölçeğinde farklı kombinasyonlarla yerleşebilmektedir.

EkoModüllerin belirlenen bölgede yerleşebileceği alanlara bakılırsa, bu potansiyele sahip alanlardan biri binaların ön cephelerindeki, pencere açıklıkları arasında kalan boşluklar olarak belirlenmiştir. Bu bölgelere takılmak istenen modüller dikey olarak yerleştirilir. EkoModül, takıldığı konuma katlardan açılacak bir kapı ile modüle erişilebilirliğinin sağlanabileceği durumunda sirkülasyon elemanına ihtiyaç duyulmaksızın, bina katları seviyesince yerleştirilen modüllerden oluşur. EkoModülün bina içinden ulaşılamayacak bir konuma yerleştirilmesi durumunda ise bina konumu uygunsa, ekolojik modüllere ait sirkülasyon sistemi üretilir.

Seçilen silüette belirlenen diğer bir yerleşilebilir alan ise binaların sağır cepheleridir. Bina sağır cephelerinin büyüklük açısından elverişli olması durumunda yatayda ve düşeyde daha geniş alana yayılan bir ekolojik modül uygulanabilmektedir. Bu ekolojik modül, sokağa ulaşan sirkülasyonu ve sahip olduğu yeşil bahçeler sayesinde insanların kullanımına olanak vermektedir. Bu konumdaki ikinci bir alternatif ise bina sağır cephesinin sirkülasyon elemanlarıyla modüllere erişime olanak verememesi durumunda, EkoModülün binanın içinden erişilebilecek bir konuma yerleştirilmesidir.      

Diğer bir yerleşim şekli ise EkoModülün bina çatılarında çözülmesidir. Mevcut dokudaki binaların eski binalar olması nedeniyle çatılarının bakıma ihtiyacı olduğu da düşünülerek, binalara yeni bir çatı sistemi takılır. Bu çatı sistemi genişliği sayesinde güneş panellerine yüzey sağlar. Panellerin alt kısmında ise ekolojik ihtiyaç modülleri içerdikleri sistemin teknik çalışma prensiplerine uygun olarak yerleştirilir. Kullanıcıların isteği doğrultusunda çatıya yeşil bahçe de eklenebilir. Hatta istenilirse bir çok binanın kullanımına yönelik, iki bina arasına da modüller yerleştirilebilir.

Önerilen diğer bir yerleşim politikası ise cephelerine EkoModül yerleştirilemeyen binaların ekolojik ihtiyaçlarını karşılamak için sokakta yer alan boşlukların kullanılmasıdır. EkoModüller boşluğa yerleşir ve sahip olduğu sosyal alanlar ile insanların kullanımına da olanak verir.

Belirlenen bir diğer yerleşebilir alan iki binanın kesişiminde oluşan bölgelerdir. Bu bölgelere yerleştirilen modüller, bina içinden erişilebilecek şekil şekilde konumlanır.

Bina cephelerindeki yatay boşluklar modülün kullanılabileceği alanlardan biridir. Bu boşluklara monte edilen strüktüre yerleştirilen ekolojik ihtiyaç modüllerine bina içinden erişim sağlanmaktadır.