Satın Alma, Şehitkamil Belediyesi Sanat Merkezi Yarışması

MİMARİ TASARIM RAPORU

Tasarım Bileşenleri: Tasarım kurgusu geliştirilirken kentsel analizler, iklim ve yapının işlevsel ve imgesel özellikleri dikkate alınmış ve çeşitli kentsel ve mimari çözümler önerilmiştir. Bu çerçevede kentte imgesel katkı sunabilen, kentsel mekan oluşturabilen, kompakt ve iklime duyarlı bir yapı tasarımı önerilmiştir.

İmge: Sanat Merkezileri bulundukları kentlerde işlevsellikleri kadar imgeleri ile özellikli yapılardır. Kentteki herhangi bir yapıdan ayırt edilmesi, güçlü bir imge ile tanımlanması beklenir. Bu beklentiyi sağlamak üzere çevre analizlerinde kentteki geometrik düzen ve yapıların üçüncü boyuttaki etkileri analiz edilmiştir. Çevredeki yapılar genellikle dikdörtgen prizmalardan oluşmaktadır ve çoğunlukla dekoratif öğelerle farklı cepheler elde edilmiştir. Ancak yapılara özgün bir nitelik sağlayacak güçlü prizmatik etkiler verilememiştir. Sanat Merkezi yapısının hacim büyüklüğü ile değil, plastik etkisiyle öne çıkması amaçlanmıştır. İşlevlerin niteliği ve mevcut otoparkın kolon sistemi ızgara bir plana zorlamaktadır. Plan tasarımında bu düzen korunmuş ancak üçüncü boyut özgünlüğü eğimli bir kabukla sağlanmaya çalışılmıştır. Bu imgesel denemeler iklimsel verilerle birlikte sonuçlandırılmıştır. Kentin içinde bulunduğu iklim kuşağı nedeniyle yaz aylarında kurak ve sıcak havalarda gölge ihtiyacı öne çıkmaktadır. Bu ihtiyacın çeşitli kotlarda yarı açık mekan tasarımı ile karşılanabileceği düşünülmektedir.

Meydan ve Yaya Sokağı: Kentsel mekana yönelik analizlerde eksikliği hissedilen en önemli konu Gaziantep kentinde meydan eksikliği olmuştur. Yapının bulunduğu çevrede bulunan Büyükşehir Belediye Hizmet Binası, alışveriş merkezleri ile birlikte Sanat Merkezi yaya yoğunluğunun en yüksek olduğu bölgelerden birini oluşturmaktadır ve bu yapılarla birlikte kentsel mekanı tamamlayabilecek en önemli mekan meydan olacaktır. Meydanın konumu için yapılan analizlerde yapının doğu kesiminde Büyükşehir Belediye Hizmet Binası ile Sanat Merkezi arasının en uygun konum olmaktadır. Diğer bir etken ise 100. Yıl Parkı gibi güçlü bir rekreasyon alanı ile Sanat Merkezi meydanının yaya erişimini sağlamaktır. Proje alanının yaklaşık 100 metre güneyinde bulunan kentin en geniş parkından alana erişim için bir yaya sokağı önerilmiş, bu yaya sokağı Sanat Meydanı’na bağlanmıştır.

Meydanın boyutları kare formuna yakın boyutlarda 43m.*60m. ölçülerindedir. Meydanda düzenlenecek bir açık hava etkinliğini aynı anda  6000 kişinin izlemesine olanak sağlayacak bir açık alan tasarlanmıştır. Meydana erişim 4 farklı bölgeden sağlanmaktadır. Güneyden 100. Yıl Parkı’ndan yaya sokağı ile batı ve doğudan taşıt yolu üzerinden, kuzeyden yaya sokağından, yer alto otoparkından ise yaya rampasından erişim sağlanmaktadır.

Kompakt Yapı: Kentsel bir meydan oluşturma çabası nedeniyle kompakt bir yapı formu önerilmiştir. Yapı zemin alanı mevcut kolon sistemi esas alınarak 40m.x 46m. boyutlarında belirlenmiştir. Yapının zeminde yayılımı yerine düşeyde yükselmesi ile imgesel etkisi artmakta ve zeminde kentsel alan kazandırmaktadır. Bunun için arazinin doğu sınırında çekme mesafesi 28 metre olarak alınmıştır. Arazinin doğusundaki 15 metre genişliğindeki yol alanı da dahil edildiğinde toplam 43 metre eninde ve 60 metre boyunda bir meydan elde edilmektedir. Bu nedenle yapı zemin alanında kare formuna yakın ve düşeyde yükselen kompakt bir çözüm aranmıştır. Yarışma Şartnamesinde yapının brüt alanı 5900m² olarak belirlenmiştir. Bu mekanların bir kısmı yüksek tavanlı hacimler içermektedir. Bu verilere göre yapının hacmi yaklaşık 35.000 m³  olmaktadır. Programda beklenen kapasitede büyük salonlarda en arka koltuk ile sahne arası mesafenin uzun olması gibi sorunları aşmaya yönelik çözümler aranmıştır. Diğer yandan salon hacminin maksimum düzeyde değerlendirilmesi fikri benimsenmiştir. Önerilen tasarımda yapının toplam hacmi 34.960m³  olmaktadır.

Girişler: Yapıda toplam 4 giriş planlanmıştır: Seyirci girişi güneyden rampa ile sağlanmaktadır. Kafeterya girişi doğuda meydan ile ilişkilidir. VIP ve sanatçı girişi kuzeyde sahne ile ilişkili olarak tasarlanmıştır. Servis girişi ise batıda taşıt yoluyla ilişkili tasarlanmıştır.

Yaya Rampası: Tasarlanan Sanat Meydanı’ndan +4.00 metre kotundaki Sanat Merkezi ana girişi, fuaye ve tiyatro salonuna erişim için 55 metre uzunluğunda rampa önerilmiştir. Düşük eğimli bu rampa ile yayaların üst zemin katındaki mekana erişimi kolaylaştırılmaktadır. Rampa bir yandan işlevsel diğer yandan imgesel bir katkı sağlamaktadır. Yapının plastiği etkisi yer kabuğundan çatı kabuğuna ve balkona kadar süreklilik oluşturan dış plaka ile oluşmaktadır. Bunun ilk aşaması +0,00 kotu ile +4.00 kotu arasındaki yaya rampasıdır. İkinci aşamada bu plaka düşey plakayla devam etmekte ve yapının batı sırtını tanımlamaktadır. Bu sırt, sahnenin dikey çeperini tanımlayan kapalı bir yüzeye sahiptir. Üçüncü aşamada bu plaka çatı kabuğunu oluşturmaktadır.

Bodrum kat otoparkı meydan ilişkisi: Mevcut durumda yer altı otoparkına araç girişi meydanın ortasındaki rampa ile yaya girişi ise merdiven ve asansör ile sağlanmaktadır. Bu çözüm yaya erişimini zorlaştırmaktadır. Sorunun çözümü ve yaya erişimini kolaylaştırmak için meydandan yeraltı otoparkına erişim sağlayan taşıt rampası yaya rampasına dönüştürülmüş ve taşıtlar için güneybatıda yeni bir rampa önerilmiştir.

İşlevsel Çözümler

Verilen program çerçevesinde teknik mekanlar, depolar ve ıslak hacimlerin alansal büyüklüğü nedeniyle bu mekanlar +0.00 kotunda konumlandığından yapının ana girişi, fuayesi, kulisler ve VIP salonu +5.00 kotunda konumlandırılmıştır. Meydan kotunda kafeteryaya giriş bölümünde saçak altında 9 metre*46 metre boyutlarında yarı açık mekan, +4.00 kotunda rampanın ulaştığı yarı açık giriş bölümü, +5.00 kotunda fuaye ile bağlantılı balkon-teras  bölümü ve +19.00 metre kotunda çatı terasında üstü kabukla örtülü yarı açık mekan tasarlanmıştır. Bütün bu mekanlar yapının üçüncü boyuttaki kabuk hareketleri ile tanımlanmaktadır. Önerilen kabuk, işlevsel, iklimsel ve imgesel amaçlara yönelik bir tasarım kararının ürünü olmaktadır.

Tiyatro Salonu alt kat ve balkon olmak üzere iki plakada tasarlanmıştır.  Balkon katı fuayesi aynı zamanda Sergi Salonu ile bütünleşmektedir. Atölyeler ise katlara yayılarak yapının etkin kullanımına olanak vermektedir.

Tiyatro Salonu: Önerilen tasarımda ana salonda balkon tasarlanarak yapı hacminde tasarruf sağlanmış, en arka koltuktan sahnenin görünürlüğünü kolaylaştırmak için salon boyu 31 metreyi, ana salon seyirci bölümü derinliğinin 16 metreyi aşmaması, görüş açısı ve kalitesi için salon eninin  26 metreyi aşmaması amaçlanmıştır.

Üst Fuaye ve Sergi Salonu: Yapının işlevlerinin diğer mekanlarla bütünleşmesi ve üçüncü boyutta yapının  daha aktif kullanımı için balkon katı fuayesi ve Sergi Salonu bütünleşik tasarlanmıştır. Yapının dikey dolaşım sistemi yapının içerisinde dolaşımı arttırarak mekanların keşfedilmesine olanak vermektedir. Bu katta aynı zamanda Görsel Sanatlar atölyelerinin bir kısmı yer almakta ve sergi salonu ile bütünleşmektedir.

Yazlık Sinema: Yapının bütün mekanlarının yıl boyunca aktif kullanımı amacıyla çatı terasında Yazlık Sinema önerilmiştir. Bütün kentler gibi Gaziantep’te de 1980 li yıllara kadar aktif kullanılan yazlık sinemalar zamanla kapanmış ve evlerde televizyon egemen olmuştur. Toplumun bir araya gelmesi için önemli bir etkinlik olan yazlık sinema kültürünün canlandırılması için sanat merkezi öncülük edebilir. Bu kapsamda ana salonun eğimli kabuğunun devamı olarak aynı eğimi tamamlayan oturma düzeni tasarlanarak 210 kişi kapasiteli açık sinema mekanı elde edilmiştir.

Atölyeler: Tiyatro atölyeleri ve çalışma mekanları +0.00 kotunda yerleştirilmiştir. Buradan personel ve sanatçı asansör ve merdivenleri ile sahne katına ulaşılmaktadır. Resim atölyeleri +10.00 kotunda sergi salonu ile ilişkili olarak konumlanmıştır. Bu atölyelerin bir kısmı ise +15.00 kotunda ve düşeyde ise aynı eksende yer almaktadır. Ses atölyeleri diğer mekanlardan daha ayrı bir konumda +15.00 kotunda düzenlenmiştir.

Dekor Taşıma: Yapıda en önemli sorunlardan biri dekorların giriş katından +4.00 kotundaki sahneye taşınmasıdır. Bu sorunun çözümü için Orkestra Çukuru çift işlevli tasarlanmıştır. Dekor deposundaki malzemeler Orkestra Çukuruna taşınmakta ve buradan iki adet 7m x 7m. boyutlarındaki hidrolik asansör platformlara yüklenerek +4.00 kotundaki sahneye taşınmaktadır. orkestra çukurunun kullanılmadığı durumlarda kapalı platform şeklini alarak ön sahnenin alanı olarak kullanılan bu iki platform aynı zamanda kapak görevi görmektedir. Orkestra ise bu iki platform üzerinde oturmaktadır.

Kafeterya: Sanat Merkezi’nin gün içinde en uzun süre kullanılan ve her zaman kullanıma açık olan tek mekanı kafeteryadır. Bu mekanın meydanla ilişkili olması ve meydanın aktif kullanımı, Sanat Merkezi’nin çevresiyle ilişkisini güçlendirmek için yapının +0.00 kotunda tasarlanmıştır. Kafeterya  etkinliklerin olmadığı zamanlarda da açık olmakta ve meydana canlılık vermektedir. Kafeterya ile Fuaye arasında erişim merdiven ve asansör ile sağlanmaktadır. Her iki mekan arasında doğrudan ilişki en yakın mesafeden sağlanmaktadır.

Dış Mekan Düzenlemesi: Proje alanında sert zemin malzemesi olarak traverten ve washbeton kullanılacaktır. Wash Beton, yüzey dokusundan dolayı, kayganlığın sorun yaratabileceği zeminlerde (meyilli alanlarda, yürüyüş yollarında, meydanlarda, yaya kaldırımlarında) kullanmak için idealdir. Yıkanmış ürünler tamamen doğal çakıl taşından üretildiği ve çok yüksek basınç altında preslendiği için yıllara meydan okuyabilecek bir yapıya sahiptir. Kuvvetle preslendiği için mukavemeti üst düzeydedir. Yüzeyindeki çakıllar tamamen doğal olması nedeniyle aşınma ihtimali minimumdur. Traverten ise doğal dokusu ile yapının beyaz rengiyle uyumlu ve yüksek kaliteli bir malzemedir.

Yapı Kabuğu: Yapının teras katını örten, gölge sağlayan, yağmur ve kardan koruyan çatı kabuğu %12 eğim oluşturarak bir yandan ana salonun iç hacmini tanımlamakta diğer yandan kentsel siluette yapının imgesini tamamlamaktadır. Çevredeki yapıların yükseklikleri 24.00 metredir ve Sanat Merkezi’nin üçüncü boyutta ayırt edilmesini sağlayacak eğimli bir çizgi oluşturulması amaçlanmıştır. Yapının kapalı mekanlarının saçak kotu 19.00 metredir. Önerilen çatı kabuğu ise doğuda +24.00 metre, batıda ise +29.00 metre olacak şekilde eğimli bir çizgi tanımlamaktadır. Böylece siluette öne çıkan bir eğimli çizgi ile yapının imgesi desteklenmektedir. Bu kabuk doğu cephesinde fuayenin ve balkonun dikey çeperini tanımlamaktadır. Son aşamada ise yatayda plaka oluşturarak fuaye terasını oluşturmaktadır.

Konstrüktif Sistem: Yapının bodrum katları ızgara planlı betonarme kolon sisteminden oluşuğundan bu sistem üst katlarda da sürdürülmüştür. Mekanların genişliğine göre bazı kolonlar üst katlarda devam etmemektedir. Fuaye, ana salon gibi mekanlarda geniş hacim elde etmek amacıyla kolon aralıkları aynı sistem korunarak geniş bırakılmıştır. Tiyatro Salonu dış çerçevesi 26m. x 32m. boyutlarındadır ve bu çerçevenin kenarı mevcut betonarme kolonların yukarı taşınmasıyla tanımlanmaktadır. Bu mekanlarda sadece akustik duvarlar eklenmiştir. Yapının dış çeperi ise bu boşluk etrafında dizili çift sıra 50cmx50cm en kesitli betonarme kolon ile taşınmaktadır. Yapının dış kabuğu ise hafif bir yapı elde etmek ve sadece iklimsel koruma amacıyla uzay kafes sistemi ile taşınmaktadır. Salonun üst kabuğu ise betonarme kolonlara ankrajlı çelik kirişlerle taşınmaktadır. Fuaye döşemesi de 9m genişlikte olduğundan bu mekanın plakası kaset döşeme ile çözülmüştür. Diğer küçük ölçekli mekanlarda ise betonarme plak sistem kullanılmıştır.