3. Mansiyon (OfficePAN), Sivas Kızılırmak Köprüsü Yarışması

PROJE RAPORU

Konum
“Sivas Belediyesi Sivas Kızılırmak Köprüsü Ulusal Mimari Proje Yarışması” na yönelik hazırlanan öneri köprü tasarımı, lokasyon olarak Sivas Kent Merkezi ile Cumhuriyet Üniversitesi aksında, Recep Tayyip Erdoğan Bulvarı’ nın Kızılırmak Nehri’ ni geçtiği noktada yer almaktadır. Yarışma kapsamı dahilinde yer alan (ve yeni imar planı içerisinde bulunan 1 ve 2 numaralı kavşaklar arasındaki) ana ulaşım aksı; başta organik bir şekilde kent merkezinin ortaya çıkması ve olgunlaşması, sonrasında ise Cumhuriyet Üniversitesi’ nin açılış dönemi planlama esaslarına göre Kızılırmak’ ın karşı kıyı çeperinde kurulmasıyla arada kalan nitelikli fakat tanımsız alanı boylu boyunca geçmektedir. Söz konusu güzergahın yalnız taşıt trafik yoğunluğunu değil, aynı zamanda raylı ulaşım hattı, yaya geçiş hattı ve bisiklet hatlarını da kapsaması; güzergahın fonksiyonel ve niceliksel önemini bir kez daha vurgulamaktadır. Şehir imar düzenlemesine ilişkin yürütülen ve yürütülecek olan gelecek vizyon planlarında; tasarlanacak köprünün birbirinden kopuk kent çekim noktalarını konumu nedeni ile salt fiziksel özelliği ile değil, aynı zamanda kent kültürüne yönelik taşıdığını sosyal etkileşim sorumluluğu ve oluşturduğu arayüz mekanın bu sorumluluğa dair “bağlaç” rolüyle de önemli bir röper noktası teşkil etmesi istenmektedir.

Bağlam
Karasal İklim’ in kendisini fazlasıyla hissettirdiği, iklimsel koşulların kullanıcı ergonomisi ve refleksini yönlendirdiği Sivas İli; yerleşim yerleri ve önemli kentsel çekim noktalarının kompakt ve korunaklı konumlarda türemesine sebep olmuştur. Fiziki mekan niteliği anlamında ihtiyacını kent merkezinde ve merkez çeperinde karşılayamayan Cumhuriyet Üniversitesi de bu bağlamda Kızılırmak karşı kıyısında kurulmuş; süreç içerisinde gelişerek kendi uydu birimlerini radyal bir geometri ile çevresinde örgütlemiştir. Uzun vadede kullanıcı ve tasarımcı insiyatifinden bağımsız gelişen bu olgu, şehir dahilinde farklı çekim noktalarının oluşmasına sebep olmuştur. Bu bağlamda, kent kullanıcısının, mekansal özelliklerinden faydalanamadığı fakat sürekli çiğnemekte olduğu bir ulaşım aksı ortaya çıkmıştır. Kızılırmak’ ın değişken taşkın debisi de, yerleşimin kıyı şeridi boyunca sürekli hale gelmesine engel olmuş; diğer yandan doğal habitatın insan eliyle tahribine karşı koyarak sürdürülebilirliğine katkıda bulunmuştur.

Bu veriler ışığında, yeni imar düzenlemesiyle yukarıda bahsedilen “tanımsız alan”, düzenli yerleşime açılarak kent içi çekim gücünün noktasal değil ışınsal geometri ile odaklanmasına neden olmaktadır.

Birbirlerine bakan fakat coğrafi koşullar sebebiyle birbirlerine kavuşamayan kent merkezi (Sivas Kongre Binası, Sivas Kalesi) ile üniversitenin (Kent Ormanı), görsel vista bazında türlü zengin açılara imkan veren su yolu kesitinde arayüz şeklinde birleşmesi, bir çerçeve vasıtası ile imgesel güce kavuşmuştur. Buna göre, “Kent Merkezi” “Üniversite” için adeta bir çerçeve içerisine konumlandırılarak vurgulanmış bir öğe, aynı şekilde “Üniversite” de “Kent Merkezi” için kontürü çizilmiş çekim gücü yüksek bir manzaradır. Fakat bu çerçeve, her ne kadar çevre yerleşimleri bir diğeri için soyutlar gözükse de, geçirimli özelliği ile aslında bütünleştirmekte ve kullanıcılarını kendi bünyesinde buluşturmaktadır. Ana ulaşım güzergahının zorunlu olarak yönlendirdiği bu buluşma, ırmak habitatının ve nitelikli manzara çeşitliliğinin devreye girmesiyle kent hafızasında refleks şeklinde yer edinebilecektir. Köklü bir geçmişe sahip Sivas İli’ nin her daim sunduğu dönem özellikleri, fikir ve sanat tabanında da devam ettirilerek tasarımın çağdaş ve güncel teknolojileri içermesi ana yönelim kararı olmuştur. Bu bağlamda tasarlanan Sivas Kızılırmak Köprüsü, salt güzergah geçişinden ziyade kent ve peyzaj arayüzü ile sosyalleşme imkanı veren, geçirgen ve esnek kullanım yapısı ile organik yapı terimi ile özdeşleşen, sürdürülebilir peyzaj lekesini kesintiye uğratmayan ve günün her saati kullanıcı istek & taleplerine cevap verebilir yapıdadır.

Tasarım
Yapının ana omurgasını, imgesel gücü yüksek betonarme ve çelik malzeme & metodolojilerin kullanıldığı kompozit taşıyıcı çerçeve oluşturur. İmgesel çerçeve, sadece manzarayı kapsamaz; aynı zamanda köprü tabliyesinin de içinden geçmesine müsaade ederek sürücü ve yayalarında ufuk çizgisinde bilinçli yönlendirilen odaklara bakması sağlanır. Söz konusu çerçeve, “Kent Merkezi” ve “Üniversite” tarafından kolayca algılanabilir konumdadır. Aynı zamanda çerçeve üst kemerinin de kent kullanıcılarına panaromik görüntü imkanı vermesi nedeniyle kullanıma açılması da yapının davetkar bir tutum sergilemesine neden olacak bir diğer özelliğidir.

Her iki yaka için nehir sedde oluşumuna yakın konumlandırılan asma köprü ayakları, ırmak suyu akışına engel olmadan ve debi değişimine sebep vermeden ırmak & çevre habitatına muhtemel tahribatı minimuma indirir. Bununla birlikte, nehir akıntısına eğik konumlandırılan asma köprü ayakları da, akıntının yaratacağı hidrolik türbülansı sönümleterek karşılar.

Sivas Kızılırmak Köprüsü, lastik tekerli taşıt yolu, demiryolu, bisiklet yolu ve yaya yollarını kapsamaktadır. Hali hazırda düzenlemesi yapılan ve gelişimine devam edilen imar planlamasına ilişkin yeterli veri bulunmaması ve köprü aksının her iki tarafının da eşit derecede manzara yönelimi sunması nedeniyle yaya geçiş ağırlığı tek bir yöne verilmeden eşit şekilde paylaştırılmıştır. Aynı tutum, bisiklet geçiş yolları için de sergilenmiştir.

Köprü halatlarının asma köprü kemerine eğik ve değişken açılarla bağlanması sonucu, lastik tekerli taşıt ve demiryolu taşıtlarının geçişine engel olmaması maksadıyla bu geçiş tiplerini barındıran tabliye yaya geçiş tabliyesinden kopartılarak alt kota alınmıştır. Böylece birbirine paralel ilerleyen yaya ve bisiklet geçiş hatlarının arasında görsel kopukluk yaratacak herhangi bir engel kalmamış; taşıt trafiğinin yaratacağı rahatsız edici unsurlardan da uzak kalınmıştır. Konsol birleşim detay ile ana tabliyeye bağlı bulunan yaya ve bisiklet geçiş hatları tabliyesi, ana tabliye ile arasında rüzgar geçiş koridorlarına da müsaade etmekte; köprü dahilinde yaşanması muhtemel bir rezonansa yapısal yönde önlem almaktadır.