SALT Galata

Autoban, Mimarlar ve Han Tümertekin, SANALarc Mimarlık, Araştırma ve Kentsel Tasarım, Superpool ve Zoom TPU tarafından farklı bölümleri tasarlanan SALT Galata ARKIV Seçkileri 2011'de yer alıyor.

SALT GALATA
Bina, Fransız asıllı Levanten Mimar Alexandre Vallaury tarafından Bank-ı Osmanî-i Şahane için tasarlandı ve 1892 yılında hizmete açıldı. Bina, anıtsal ölçeğinin yanı sıra ön ve arka cephelerde kullanılan neoklasik ve oryantalist mimari üsluplardaki şaşırtıcı farklılık dolayısıyla, İstanbul’da benzersiz bir yapı olmasıyla tanınıyor.

Tamamlandığı günden itibaren çeşitli nedenlerle yapısal müdahalelere maruz kalan binanın yeniden işlevlendirme çalışmaları, Ağa Han ödüllü Mimar Han Tümertekin yönetiminde, Mimarlar Tasarım tarafından yürütüldü. SALT Galata, mimari çalışmalar kapsamında, binanın özgün karakterini ortaya koyacak biçimde eklerinden arındırıldı ve mekânsal kurgusu, çokkatmanlı programın gereksinimlerine göre düzenlendi.

SALT Galata, kütüphanesi ve arşivi ile basılı ve dijital kaynakları erişime açan SALT Araştırma, 219 kişi kapasiteli Oditoryum, yeniden tasarlanan Osmanlı Bankası Müzesi, çok sayıda katılımcıyla çalışmaya elverişli Atölyeler, arşiv malzemelerini gün ışığına çıkaran Açık Arşiv, Kafe ve Restoran, Dükkân ve sergi alanlarını içeriyor.

SALT ARAŞTIRMA
Sanat, mimarlık, tasarım, şehircilik, sosyal ve ekonomik tarih konularına odaklı kapsamlı bir yayın koleksiyonundan oluşan kütüphane ile fiziki ve dijital dokümanları içeren arşivi bir araya getiren SALT Araştırma, Galata binasının orta avlusu ve ara katındaki 650 metrekarelik alanda yer alıyor. Geçmişte kasa odalarına girişin bulunduğu ve şube olarak kullanılan iki katın bilginin üretim, korunma ve paylaşımına ayrılması, yapıdaki dönüşümü özetliyor ve SALT’ın araştırmayı, öğrenmeyi, tartışmayı özendiren anlayışını yansıtıyor.

Şanal Mimarlık Planlama’nın, kullanıcıya öncelik veren güncel kütüphanecilik ilkelerine göre tasarladığı SALT Araştırma mekânı, rahatça araştırma yapılan; grup çalışmalarına, izlemeye, hatta üretime imkân veren nitelikli ve konuksever bir ortam sağlıyor. Şanal, Vallaury’nin farklı mimari üslupları derlemesinden hareketle; oturma, çalışma, üretme, izleme birim ve nesnelerini, kentin modern tasarım tarihinden süzerek oluşturdu. SALT Araştırma’da kullanıcılar, arşiv ve kütüphaneye tek yerden erişim olanağı sunan online katalogdan arama yapabiliyor, hareketli görüntüleri izleyebiliyor ve dijital belgeleri büyük ekrandan inceleyebiliyor.

AÇIK ARŞİV
SALT’ın arşiv konularıyla ilgili araştırmaları, SALT Galata’da bu konuya adanmış Açık Arşiv mekânında sergilenerek, yorumlanmaya açılıyor. Görselleştirilerek kamuyla paylaşılan açık projeler; arşiv, demokrasi ve şeffaflık arasındaki muhtemel ilişkiyi irdeliyor. Mekân, her sergi için yeniden tasarlanıyor.

SERGİ MEKÂNI
SALT Galata’nın -1 katında bulunan 410 metrekarelik alan, sergi mekânı olarak planlandı. Orijinal yapıdan farklı olarak, dış duvarları haricinde tümüyle yeniden tasarlanan mekân, yapısal özelliklerini saklamayan, beyaz duvar ve beton tabanıyla beyaz bir küptür.

OSMANLI BANKASI MÜZESİ
SALT Galata’da -1 katında yer alan Osmanlı Bankası Müzesi, Türkiye’de bir özel banka tarafından kurulmuş ilk müze olma özelliğini taşıyor. Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi bünyesinde 2002 yılında hayata geçirildi. 1892 yılında Osmanlı Bankası Genel Müdürlüğü olarak faaliyete başlayan binadaki kasa dairelerinin içinde ve etrafında düzenlenen müze, Osmanlı İmparatorluğu’nun merkez bankası ve hazinedarı olarak görev yapan Osmanlı Bankası’nın tarihine ışık tutuyor.

Osmanlı Bankası Müzesi, içerdiği nesne ve belgelerin yanı sıra tasarımıyla, bankanın merkezi rol oynadığı geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinin az bilinen dünyasını yansıtıyor. Müzede, kuruluşundan özel ticari banka statüsüne geçtiği 1933’e kadar geçen 80 yıllık süreçte, Osmanlı Bankası’nın yaşadığı önemli değişiklikler, gelişmeler ve krizler, kronolojik olarak ele alınıyor; aynı dönemin şube binaları, müşterileri ve faaliyet alanları vurgulanıyor.

Her öğesinin, ait olduğu dönemin siyaseti, ekonomisi, toplumu, hatta gündelik yaşamı ve kültürü bağlamında incelenebileceği bir anlatım mekânı olan Osmanlı Bankası Müzesi, yalnızca bir kurumun öyküsünü aktarmakla kalmıyor, aynı zamanda yaşam temsilini de sunuyor.

Müzenin arşiv ve konsept çalışması Edhem Eldem tarafından yürütüldü, tasarımı ise Bülent Erkmen tarafından yapıldı.

ODİTORYUM
Oditoryum; konferans, seminer, münazara gibi uzun süreli oturumlar ile uzun metrajlı film gösterimleri biçiminde klasik sunum ve paylaşım etkinlikleri için, Zoom TPU tarafından tasarlandı. 219 kişi oturma kapasiteli Oditoryum, performanslar için de kullanılabiliyor. Mekân düzenlemesinde ağırlıklı olarak ahşap, oturma ünitelerinde ise deri kullanıldı. Düzensiz duvar yüzeyleri, mekânda gerekli akustiğin sağlanması amacıyla, kısa aralıklarla birbirinden farklı eğriler çizen ahşap kayıtlarla oluşturuldu. Mekanik, elektrik ve aydınlatma gibi teknik
gereksinimler, ahşap yüzeyin arkasında oluşturuldu. Aynı malzeme ve yaklaşımla hazırlanan tavanla bütünleşen mekân, hem mağara gibi organik bir görüntü veriyor hem de kulak zarının soyut görünümünü andırıyor.

DÜKKÂN
SALT Galata’daki Dükkân, görsel sanatlar, mimarlık, şehircilik, sosyal ve ekonomik tarih, çevre ve kültür çalışmalarında uzmanlaşıyor. Robinson Crusoe 389 tarafından işletilen mekân, Türkiye ve yurtdışından güncel ve temel yayınların yanı sıra, SALT’ın kitaplarını, etkinlik ve sergilerde işbirliği yapılan kişilerin çalışmalarını da içeriyor. Tasarımcı Ömer Ünal, metal ve ahşap kullanarak, satış ve teşhir koşullarının değişkenliğine ayak uydurabilecek esnek bir sistem geliştirdi. Dükkân’ın içinde bulunan ve sistemin bir parçasını oluşturan her unsur, çok değişik biçimlerde kullanıma izin vererek, bütünleşik bir tasarım meydana getirdi.

KAFE VE RESTORAN
SALT Galata’nın Perşembe Pazarı’na bakan cephesini oluşturan yeni ek yapının zemin üstündeki iki katı, Kafe ve Restoran olarak işlevlendirildi. Açık mutfak anlayışıyla şekillenen zemin kattaki Kafe alanı betonarme, Kafe’nin içinden ulaşılan Restoran ise çelik konstrüksiyon olarak inşa edildi. Malzeme seçimindeki farklılaşma, değişik dönemlerde yapılan eklerin ayrıştırılması amacıyla tercih edildi. Ek yapının mimari bütününde kullanılan, strüktürün açıkça ortaya konulduğu tutum, Mimarlar Tasarım ve Zehra Uçar tarafından tasarlanan ve Istanbul Doors tarafından işletilen Ca’ d’Oro’nun Kafe ve Restoranın’da devam etti. SALT Araştırma’nın önemli varlıklarından Hüseyin Bahri Alptekin’in kişisel kitaplığı da Kafe’nin içinde yer alıyor.

ATÖLYELER
SALT Galata’nın birinci katında yer alan Atölyeler, SALT’ın tek başına ya da işbirliğiyle düzenlediği farklı kapsamdaki toplantılara ev sahipliği ediyor; ayrıca, kurum dışından kullanım taleplerini de karşılıyor. Tasarımını Arif Özden ve Tanju Özelgin’in yaptığı Atölyeler, istenildiğinde bölünebilen bir büyük mekân ve iki sabit toplantı mekânından oluşuyor. Çok sayıda kişinin aynı anda çalışmasına elverişli alanlar, konumları sayesinde, zemin katta bulunan SALT Araştırma’ya kolay erişim imkânı sunuyor. Atölyelerin zemininde masif doğal parke kullanıldı; duvar, tavan ve mekâna eklenen tüm unsurlar orta ton bir gri renkle sonlandırıldı. Genel renk duygusu ve aydınlatma anlayışıyla geçmişin izlerini taşıyan, yapının özelliklerini vurgulayan mekânlar, binanın geçmişini ve belleğini hatırlatacak şekilde tasarlandı. Hareketli mobilyaların tasarımında ise herhangi bir dönem ya da yönelime referans verilmeksizin, Atölyelerin işlevi, güncel ihtiyaçlar, esneklik ve kolaylıkla yeniden düzenlenme olasılıkları dikkate alındı.

4. KAT ÖZEL ETKİNLİKLER MEKANI
SALT Galata’nın dördüncü katı, yenileme çalışmaları sırasında, bina katmanları kaldırıldıkça görünür hale gelen yapısal gereklilikler doğrultusunda geliştirildi. Öncelikle derme çatma biçimde inşa edilmiş çatı konstrüksiyonunu yeniden inşa etmek ve binanın yüklendiği yeni işlevlere uygun nitelikte mekanik aksamı yerleştirmek gerekti. Bu çalışmalar paralelinde dördüncü kat, kurum içi ve dışından çokamaçlı özel kullanımlara yanıt verecek şekilde tasarlandı.

OFİSLER
SALT Galata’daki ofislerde, kurumun “deneysel düşünceye ve araştırmaya yönelik yenilikçi programlar” geliştirmesinden hareketle, ortası boş büyük bir toplantı salonunu anımsatan “Parlamento” adlı tasarım uygulandı. Bireysel çalışmalar ile küçük toplantıların eşzamanlı yapılmasına imkân veren eliptik masalar, etrafında kümelenmeyi mümkün kıldı. Sunum ve tartışmalara izin veren “Parlamento”, SALT’ın beraber düşünme, tartışma ve üretmeye açık anlayışını yansıttı. SUPERPOOL tarafından tasarlanan ofislerdeki masalar, mekan kullanımında esneklik sağlayacak şekilde iki taraflı kullanılabiliyor. 8 cm kalınlığındaki tablaların içine, aydınlatma ve elektrik donanımı yerleştirildi. Yüzey için, dayanıklı ve sade beyaz formika seçildi. Çekmecelerin içi ise meşe kaplanarak hazırlandı.

KULLANICI HİZMET ÜNİTELERİ
SALT Galata’da kullanıcı dolaşımının yoğun olduğu giriş katındaki Danışma, sergi alanları, Oditoryum’un fuayeleri ve üç kattaki ıslak hacimler, Autoban tarafından tasarlandı. Autoban, tarihi yapıdaki yoğun mermer kullanımından çıkışla, mermerin üretim sürecini mimari yüzeylere yansıtmayı seçti. Delme, kırma ve kesme işlemlerinden geçirilen, delikli doku ve yivli bitim detaylı yatay ve düşey mermer yüzeylerde, bu izlerin korunması ve kullanıcıya aktarılmasıyla oluşturulan yaklaşım, tarihi yapıda izlenen taş işçiliğine gönderme niteliğini taşıdı ve dolaşım alanlarında sürdürüldü. Danışma bölgesi, merdiven altının değerlendirilmesiyle yoğun insan trafiğini karşılamaya elverişli hale getirildi. Islak hacim mekânlarında, malzeme, ürün ve planlama öğelerinin tamamı “mekânsal etki” bazında bir bütün olarak ele alındı. Böylece kullanıcıya yeni bir deneyim sunulması amaçlandı.

YÖNLENDİRME TASARIMI
SALT Galata’nın yönlendirme programı ve tasarımı, SALT’ın genel kurumsal ve mekânsal kimliğinin bir parçasını oluşturuyor. Koray Özgen’in, İstiklal Caddesi ile Bankalar Caddesi’nin kültürel ve görsel mirasını vurgulayan bir çıkış noktasından tasarladığı işaretlendirme elemanları, siyah fon üstüne altın varak yazı karakteri kullanılarak üretildi. İşaretlendirme elemanları, bina içi dolaşımı ve görsel bilgilendirme sağlarken, aynı zamanda SALT Galata’daki mimari restorasyon malzemeleriyle ile uyum içerisinde tasarlandı.