3. Ödül, Avanos’un Yeni Köprüsü ve Çevresi Mimari Proje Yarışması

Su Avlusu

Kızılırmak ırmağı Avanos’u ikiye böler. Taş evlerin yükseldiği topografyası, organik dokusu, hareketli turistik ve ticari yaşamıyla kuzeyde eski Avanos ve öte yanda ızgara planda yerleşmiş alçak katlı konut dokusuyla yeni Avanos. İki parça, ırmak kıyısında bir araya gelir. İş merkezine yakın Tahta Köprü’nün doğusunda yapılan yeni düzenlemeler bu bölgede kıyı bandını canlandırmıştır. Önerilen Su Avlusu, bu canlılığı ırmağın batısında dengeleyen bir unsur olacak aynı zamanda orta mahalleye değer kazandıracaktır.

Avanos için önerilen karayolu köprüsü simgesel değerini, 110 yıllık Taş Köprü ile arasında bir Su Avlusu’nda oluşturur. Avlu, taş köprü ve yeni köprüyü birleştirmekle kalmaz, Kızılırmağı evcilleştirir, kadrajına alır, Avanos’un geleceği için çerçeveler. Bu gelecekte Avlu yapısı kültürel, sportif, turistik, sosyal ve rekreasyonel etkinliklerin yeni merkezi olacaktır.

Su Avlusu, özünde eski köprüyle yeni köprüyü birleştiren, iki yakadaki rıhtımların bütünleştirildiği bir ‘temâşâ’ yapısıdır. Dayatılmış sabit bir programı yoktur. Yanaştığı yerleşim birimlerine, binalara, meydanlara, yollara, sazlıklara göre anlamını yeniden tarifleyebilen aracı bir ortam sunar. İnsanlar ve mekan, bu ortamda kendi temsiliyetlerini her defasında yeniden kendileri oluşturacaklardır. Bu anlamda avlu sadece bir çerçevedir. O çerçeveye gökyüzü, yıldızlar, dağlar, tepeler, su, yağmur, kar, hayvanlar ve bitkiler, insanlar, kutlamalar, sanat, alışveriş, sırlar, huzur ve akla gelmedik sürprizler dolacaktır. Avlu müzedir, tiyatrodur, konser salonudur, Pazar yeridir, buluşma yeridir, ziyafet yeridir, gölgede soluklanma yeridir. Ahşap kokar, yürüdükçe yer hafif hafif gıcırdar. Bazen tenhadır, bazen delice kalabalık. Lisanı hem anonimdir, hem anıt. Kızılırmak üzerinde bir merhaledir. Haritada çizilidir.

Köprü’nün ortasında Kızılırmak akar. 7 metre eninde içe eğimli ahşap bir kesitin uzatılmasıyla oluşturulan Avlu yapısı batıda içine localar alarak yeni köprüye ilişir; doğuda tarihi ayaklara oturan geniş bir yaya köprüsü haline gelir. Kuzey ve güney kıyılarındaki ard alanına restoran yapıları alır. Su Avlusu’nun ve Avanos’un batısında canlandırdığı kentsel alanın kullanımına yönelik olarak ırmağın iki tarafında toplam 150 araçlık otopark alanı önerilmiştir. Yaya köprüsü ayağında yer alan yurt yapısının önündeki alan doğuda belediye Binasına kadar uzanan kıyı bandını başlatan bir meydan olarak planlanmıştır. Bu nokta aynı zamanda Orta mahalleye etkileyici bir giriş olarak da düşünülebilir. Yurt yapısının diğer yanındaki sit bölgesinde yurda ait spor alanı korunmuş, bu bölge Köprünün arkasında bir fon peyzaj bölgesi olarak bırakılmıştır. Böylece Tahta Köprüden, yeni karayolu köprüsüne kadar olan kıyıda, yaklaşık 550 metrelik bir rekreasyon bandı oluşturulmuştur.

Öneri, bölgenin coğrafyasıyla ilişkisini Kızılırmak üzerinden kurarken Avlu yapısının tarihsel ve kültürel arka planla ilişkisi soyut bir düzlemde Selçuklu yapıları Ağzıkarahan ve Sarıhan’da aranabilir.

Yeni karayolu köprüsü tarihi köprünün yüz yıldır test edilmiş aks sisteminde kurulmuştur. Ağırlık yapıları olarak düşünülmüş betonarme ayakların üzerine yerleşen basit prekast kirişler 15 metrelik açıklığı geçerler. Ayakların uçları hidrolik prensipler çerçevesinde yarım eliptik olarak şekillendirilmiştir. Yeni köprü ve taş köprüye önerilen yeni tabliye basit imalatlar olarak tasarlanmıştır. İki kıyıda Avlu’yu tamamlayan kenarlar ise ırmağı doğu tarafında sınırlayan duvarın devamı olarak düşünülebilir. Avlu yapısının şehir kotunda bulunan ahşap katı basit bir ahşap kesitin tekrarına dayanır. Her tarafı açık; strüktür ve onu örten kiremit çatı örtüsünden ibarettir.