Eşdeğer Ödül, İstanbul-Kayabaşı Bölgesi için Konut Tasarımı Ulusal Mimari Fikir Proje Yarışması

Proje raporu:

Sosyal Sürdürülebilir Ekolojik Yaşam

Kentsel çevre gündelik hayatın hızı içinde doğal çevreden ve sürdürülebilirlikten gün geçtikçe daha fazla uzaklaşıyor. Mevcut yatırımların bir an önce kâra geçme isteği, devlet yatırımlarının ise hızlı üretim odaklı, kentsel çevreyi yok sayan tutumu, toplu konut olgusunun kentte yaşayanların zamanla değişen gereksinim ve isteklerine göre dönüşmesini imkansız kılıyor.
Bunun sonucunda yaşam biçimlerimiz giderek sürdürülebilirlikten uzaklaşıyor. Nereden geldiğimizi tamamen unutuyor ve nereye gittiğimizi düşünmüyoruz bile.

Kayabaşı Çoban Vadisi Projesi, toplu konut üretiminin sorunlarına çözüm olarak, sosyal bağları, doğal çevreyi ve enerji verimliliğini gözeten, ekolojik ve sosyal anlamda sürdürülebilir bir yerleşme kurmayı amaçlar.

Yaklaşım: Bir Yaşam Biçimi Olarak Sürdürülebilirlik
Kayabaşı, mevcut bakir durumuyla da doğayla içiçe yaşayan ve kırsal etkinliklerini sürdüren bir alan. Proje, varolan bu yaşantıyı, kurulacak kentsel yaşama entegre edebilir miyiz sorusuna cevap vermeye çalışıyor. Dere yatağının bulunduğu vadi, master planda da önerilen şekliyle yerleşim alanlarına parmaklarla bağlanarak yeşil bir koridor oluşturuyor. Proje, ada içlerine nüfus ederek aktif olarak kullanılan bir yeşil alan yaratan bu koridor etrafında, kamusal alan-özel alan hiyerarşisini korumaya özen göstererek örgütlenen bir konut grubu öneriyor. Çoban Vadisi, ismini de aldığı çobanın hala devam eden yaşamından da esinlenerek, tarıma uygun toprağında, kentlinin doğaya ve birbirine yakınlaşmasını amaçlayan kişisel küçük tarlalarının yanı sıra, bisiklet ve yürüyüş parkurları, spor ve rekreasyon alanlarıyla çok amaçlı kamusal bir mekan. Yeşil alanlarda, kent parkından yeşil koridora, koridorun bloklar arasındaki uzantısı olan avlulara, bu avlulardan giriş katlardaki konutların özel bahçelerine ve ortak teraslara doğru bir hiyerarşi yaratıldı. Bu avlular, güneş ışığının zemin katlara da yeterli şekilde gelebileceği göz önünde bulundurularak boyutlandırıldı. Adaların içinde bu yeşil koridorun uzantısı olarak kurgulanan spor tesisi ve sosyal tesis, zemin altında kullanımlarıyla toplanma mekanları olarak öneriliyor. Yol kenarlarındaki ticaret alanları hem yolla doğrudan temas sayesinde alanın canlılığını artırıyor hem de adalara girişleri ve bu yeşil mekanların mahremiyetini sağlıyor. Arazinin ortasında yer alan semt pazarı da kişisel tarım alanlarındaki ürünlerin sergilendiği, hem geçici pazar alanı olarak kullanılan hem de önünde bulunduğu ticaret alanını sürekli besleyen açık mekan görevi görüyor.

Sosyal Sürdürülebilirlik
Sosyal sürdürülebilirlik insanların birlikte ne kadar çok vakit geçirdiği ve ne kadar iletişim halinde olduklarıyla direkt ilişkili bir kavram. Bu iletişim insanlarda sosyal eşitlik, kişisel ifade, paylaşım gibi toplumsallıkları güçlendiriyor.

Projede, açık alanlar, yeşil alanlar ve diğer tüm öğeler belirli bir hiyerarşik düzende tasarlanmiş ve bu sayede çeşili ölçeklerde paylaşıma izin veren tanımlanabilir boşluklar oluşturulmuştur. Bu boşluklarda insanların bir araya geleceği, hayatı paylaşacağı öngörülmüştür.

Mevcut Yeşil
Kayabaşı’nda göze çarpan şey bölgenin kendine has doğal yapısı, geniş arazileri ve tarıma elverişli oluşu. Yerin ruhu, ona katılmayı kaçınılmaz kılıyor, ve burada yaşayacak insanların tarım yapmasını öneriyoruz. Ekecek, biçecek, toprağa dokunacak, komşularıyla paylaşacak, ürettikleri domatesi, biberi kendi semt pazarlarında diğer insanlarla buluşturacaklar. Yani sürdürülebilirlik işte bütün gerçekliğiyle aslinda orada duruyor.

Mimari Proje
Kamusal ve özel mekanların ilişkilerini hiyerarşik olarak düzenlediğimiz, sosyal ve fiziksel olarak sürdürülebilir yeşil bir çevre yaratmak.

Vaziyet Planı
Bloklar, yoğunluk farkına göre
3 tip olarak örgütlenmiştir:
Düşük yoğunluklu alanlarda avlular teraslanarak parka açılır.
Orta yoğunluklu alanlarda avlular içe dönüktür.
Yüksek yoğunluklu alanda ise artan kat sayısı avluların yeşile açılmasıyla dengelenmiştir.

Yeşil Alan Hiyerarşisi
Kayabaşı bölgesinin omurgasını oluşturan kent parkı ada içlerine nüfuz ederek yeşil bağları oluşturur. Avlular, daha kontrollü kamusal alanlar olarak bu alanlara açılır. Avlu içerisindeki özel bahçeler ise en küçük yeşil alanları temsil eder. Bunlara ek olarak avlu ile görsel iletişimde olan ortak teraslar oluşturulmuştur.

Açık Alan Hiyerarşisi
Sosyo-kültürel tesis önünde oluşan semt meydanı, belli zamanlarda geçici pazar yeri olarak kullanılan semt sakinlerinin toplanma alanıdır. Yeşil bağda yetiştirilen ürünler bu pazarda sergilenir.

Ticari birimler, yollarla olan direkt ilişkisiyle aktivitesini arttırırken, yeşil bağa bir geçiş elemanı olarak da işlev görür.

Mahalli meydanlar ada ölçeğindeki sosyal alanların etrafında örgütlendiği birimlerdir.

Yollar Hiyerarşisi
Yol genişlikleri, yayaların ve bisikletlilerin dolaşımını sağlayacak şekilde düzenlenmiştir. Motorlu taşıtlar yerine bisiklet ve yaya trafiğini ön planda tutan bir tasarım hedeflenmiştir. Az yoğunluklu bölgelerdeki yollar döşeme farkıyla yavaşlatılmış, asfalt oranı minimize edilmiştir.

Kesit
Vadiden başlayarak yükselen araziyle birlikte konut blokları da yoğunluğa bağlı olarak yükselir. Yüksek yoğunluklu adalarda kule bloklar avlu çeperinin oranlarını korumasına yardımcı olurken emsal hesabını da karşılarlar.

Zemin Kat
Avlular ortak kullanım alanlarıdır. Avluları çevreleyen özel bahçeler, zemin kattaki konutların avluya açılan alanlarıdır. Eğimle oluşan kot farkları, avlunun rampa ve yer yer merdivenlerle dış kotlara bağlanmasıyla karşılanır.

Tipik kat
Farklılaşan konut birimleri ihtiyaç programında belirtilen dağılımı karşılayacak şekilde katlara dağıtılmıştır.

Konutların yaşam birimleri avlu tarafına açılır. Arazinin yapısına göre şekillenen bloklarda köşeler için tekrarlanabilir özel çözümler üretilmiştir.

Görünüş
Cephelerde güneş kontrol elemanları kullanılmıştır. Güneş kırıcı kayar paneller aşırı ısınmayı engellerken, kış bahçesi modülleri ile ısınma ihtiyacının büyük bölümü güneş enerjisinden sağlanabilmektedir. Kullanıcılara opsiyonel olarak da sunulabilecek bu birimler sayesinde klima kullanımı da minimize edilecektir. Cephe gerisinde bitirilen ana taşıyıcı sistem cephelerde esnekliğe imkan vermektedir.

Avlu
Avlular gün ışığının en alt kotlara da en verimli şekilde ulaşabilmesini sağlayacak şekilde boyutlandırılmıştır. Blok yükseklikleri bu oranları gözeterek belirlenmiştir. Eğim nedeniyle oluşan kot farkları farklı tiplerde birimlerle karşılanmıştır.

Bina Ölçeğinde Sürdürülebilirlik
Güneş kırıcı paneller ile gün ışığı kontrol altına alınarak aşırı ısınmalar engellenmiştir.
Havalandırma bacaları hakim rüzgarın etkisi ve ısınan havanın yükselmesi prensibiyle çalışmakta ve konutlarda doğal havalandırma sağlamaktadır.

Yaz mevsimlerinde gece sıcaklığının, gündüz sıcaklığından takriben 10-15 derece aşağıda olmasını kullanarak, bina soğutulur. Bu soğukluk termal açıdan ağır malzemelerle yapılmış bina tarafıdan gündüz yavaş yavaş kullanılır.

Yer soğukluğu her mevsim en çok 11-12 derece olduğu için bu soğukluk binaların döşemelerine yerleştirilen borularla soğutulur.

Kış, sonbahar ve ilkbahar mevsimlerinde panjurlar açılır ve binanın “kemikleri” ısıtılır. Bu ısı gece zamanında yavaş yavaş mekanın içine bırakılır. Kış bahçeleri birer solar enerji jeneratörü gibi ısıyı yoğunlaştırır. Bu ısı kapak veya kapılarla yaşam mekanlarına salınır. Çatıdaki solar paneller, hem sıcak su ısıtmasında hem de doğal olarak yer ısıtmasında kullanılır.

Mimari Öngörü
Geleneğin zamanın sınavından geçmiş olan yöntemlerini benimsiyoruz ve yeniden bir yaşam biçimi yaratmak için doğayı temel almaya çalışıyoruz.

Yaklaşımımızın Kayabaşı Bölgesi’nin gelişimi için ilham verici bir model olma potensiyeli taşıdığına inanıyoruz.