1. Ödül, Yaya Üst Geçitleri Fikir Projesi Yarışması (Fatih Millet Caddesi Fındıkzade Mevki)

Mimari Yarışma Raporu

Kentsel Analiz

Fatih Millet Caddesi Zeytinburnu’nu İstanbul tarihi yarimadaya bağlayan ana aksı oluşturmaktadır. Tramvay yolunun orta alanda yer aldığı aks çift yönlü olarak işlemektedir ve bu aksa bağlanan diğer ara yol ve akslarla tarihi yarımadanın trafik yükünün önemli bir kısmını taşımaktadır. Aks üzerinde Fındıkzade mevkine gelindiğinde cadde diğer üç farklı yönden gelen ara akslarla birleşmektedir. Bu nedenle bölgenin en mp;ouml;nemli araç ve yaya karfurunu oluşturmaktadır. Yaya devinimlerini incelediğimizde, her yönde gelen ve farklı yönlere devam eden bir trafikle karşı karşıya kalıyoruz. Özellikle karfur etrafındaki kaldırımla ve üstgeçit yoğun kullanılmaktadır. çevre yapıları ortalama 25 – 30 metre arasında değişen sabit ve homojen yükseklikleri ile karfuru kapatarak, ona bir meydan karakteri kazandırmaktadır. Ancak bu alanda motorlu araç ve tramvay hareketlerinin hakim olduğu gözlemlenmektedir. çevrede bulunan yayalara ayrılan kaldırım alanları yetersiz kalmakla beraber, çevre yapılarının zemin katlarında bulunan ticari aktivitelerinde işgali altındadır.

Bölgenin yakın çevresine baktığımızda, şehir içinde yeşil alanların eksikliği dikkat çekmektedir. birçokgelişmiş şehir merkezlerinde olduğu gibi, kentsel yaşam kalitesine katkıda bulunan, kısa süreli dinlenme ve diğer aktivitelerin yapılabileceği küçük ölçekte bir çevre, yeşil alan düzenlemelerine ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir. Ancak Fındıkzade tramvay istasyonu merkez alınarak çizilen 1 kilometre karelik bir dairesel alan içinde böyle bir düzenlemeye olanak verecek kamuya ait boş alan bulunmamaktadır.

Kentsel Çözüm Önerileri

Yayaların aksıyal hareketlerini göz önünde bulundurarak meydanın stratejik noktaları belirlendi. Bu noktalar arası, tramvay istasyonunun doğu ve batı yönlerinde birbirlerine yaya geçitleriyle bağlanmakta, orta noktada ise üst geçitle tramvay durağına bağlanmaktadırlar. Bununla beraber, yayaların hareketini incelediğimizde, birçokkullanıcının varolan geçitlerin dışında, noktalar arası en kısa mesfeyi katetmek için, araç trafiğine ayrılan alanları kullandığı gözlemlenmekte. Bu izinsiz direk yaya yolları (desire lines) önerilen kentsel stratejinin bazını oluşturmakta. Araç trafiğinin tamamen aradan kaldırıldığını kabul ederek, bu durumda oluşacak yaya trafiğinin öreceği hareket ağının simulasyonu yapıldı. Ardından yoğunluğun en yüksek olduğu noktalar arası akslar ortaya çıkarılarak, yayaların ihtiyaç duyacağı minimum hareket alanı belirlendi. Bu alan yerden ortalama 6 metre havaya kaldırılarak, bir üst meydan oluşturuldu. Bu üst meydan farklı yönlerden gelen yaya trafiğinin yanı sıra, sabit ve hareketli ticari ve kültürel aktiviteler ile zenginleştirildi (kitap, gazete satışı, büfe vs.). Millet caddesinin iki yakası, ana ve yan akslardan gelen yaya trafiğinin akıcı şekilde seyrini sağlayacak şekilde birleştirilmiş oldu. Bu üst meydan aynı zamanda bir peyzaj düzenlemesi ile kullanıcıların ihtiyaç duyduğu küçük ölçekte bir kent parkına dönüştürüldü.

Üst meydan yer yer çevreden soyutlanırken, perspektifsel derinliğin bulunduğu akslar üzerinde görsel anlamda çevreyle ilişkilendirildi.

Mimari Yaklaşım

Mimari form kentsel sürekliliğin altını çizecek şekilde tasarlandı. Yaya trafiğinin yoğunlaştığı noktalar, kaldırım kotunda düz kollu merdiveler ile havaya kaldırılarak üst meydana girişler verildi. Yapının formu yaya aksları baz alınarak oluşturuldu. Keskin köşeler, yaya hareketlerinin birbirleriyle çakışmasını ve kendi aralarındaki geçişleri kolaylaştırmak amacıyla yumuşatıldı. Eğrisel çizgiler aynı zamanda kullanıcıların perspektiflerini açmakta ve gidecekleri istikamete doğru yönelmelerini kolaylaştırmaktadırlar. Meydan dış ve iç cepheleri, bir “peyzaj çeperi” olarak düşünüldü. Bu peyzaj çeperi birçok noktada şeffaflaştırılarak, meydanın çevre alt kot ve kentsel derinlik ile ilişkilendirilmesi sağlandı. Cephenin etrafında bulunan taşıyıcı sistemin iç kısmında, bitkilerin ekilebileceği kesintisiz bir saksı sistemi oluşturuldu. Peyzaj cepherde asma, sarmaşık ve benzeri bitkiler kullanılması öngörüldü. Bu peyzaj düzenlemesinde damla sulama sistemi kullanılması önerilmektedir. Meydan üzerinde açılan deliklere, alt kotta bulunan tramvay istasyonuna inen merdivenler asılmıştır.

Caddesinin iki yakası ve orta alanda bulunan peronlara varmak isteyen engelli yayalar, değişik noktalarda konumlandırılmış asansörleri kullanabilirler.
Aydınlatma elemanları peyzaj düzenlemesi içinde gömülü olarak düşünüldü. Akşam, peyzaj çeper hem içeriden, hem de dışarıdan lateral olarak aydınlatılacak. Meydanın alt kısmındaki kolon başlarına entegre edilecek aydınlatmalar, endirekt olarak tramvay peronunu ışıklandıracaklar. Ayrıca, noktasal olarak peron üzerinde direkt aydınlatmada öngörüldü. Üst meydanda ise yerden aydınlatma ile yayaların yürüdüğü akslar belirgin hale getirilirken, yaya hareketlerinin “altı çizilmiş” olacak.

Taşıyıcı Sistem

Vatan caddesi üzerinde Fındıkzade’de bulunan yaya üst geçitinin taşıyıcı sistemi çapları ve profilleri değişen betonarme kolonlar üzerine oturan boyutları yükseklikleri yerine göre adapte edilmiş çelik kirişlerin geniş, düz bir yüzey olan betonarme döşeme plağını taşımasından ibarettir. Betonarme döşeme plağının da oturduğu betonarme kolonların konumları dağınık bir düzendedir. Kolon başlarına merkez etrafında ışınsal olarak bağlanan kirişlerin uzunlukları da kolon yerlerine ve açıklıklarına göre farklılaşmaktadır. Üzerinde yürünebilen betonarme döşeme plağının çeperleri çepeçevre yüksekliği yerine göre adapte olacak çelik kafes kirişlerden oluşmaktadır. Bu kafes kirişler yol boyunca atlayan kolların geçilmesini ve geniş döşeme plağının stabilitesini sağlamaktadır. Asansörlerin etrafındaki çelik örgüler düşey taşıyıcılığa yardım edeceklerdir.

Inşai Etaplar

Öncelikle düşey taşıyıcılar, asansörler ve merdivenleri taşıyacak yapısal elemanlar kurulacaktır. Daha sonra yapının Vatan Caddesi ve tramvay yolu üzerine denk gelmeyen bölümleri geçici iskeleler kurulmak suretiyle inşa edilecektir. Çevre kafes kirişlerinin Vatan Caddesi üzerine denk gelen kısımları araç trafiğini mümkün olduğunca kısa işgal etmek amacıyla prefabrike olarak inşaa edilecek ve vinçler yardımıyla hızlı bir şekilde yerlerine monte edileceklerdir. En son olarak betonarme döşeme plağı dökülecektir.

Esas alınan yükler;
Öz ağırlık: 1.00 kN/m² – 1.50 kN/m²
Şarj: 5.00 kN/m²
Kar yükü: 0.75 kN/m²