3. Ödül, Uşak Belediyesi İsmetpaşa Caddesi ve Çevresi Ulusal Mimarlık Kentsel Tasarım Fikir Projesi Yarışması

Proje Raporu:

Uşak kenti; gelişen, çevresindeki büyük kentlerle olan yakınlığı nedeniyle farklı merkezlerle bağlantılı, tarihi dokuya sahip, ticari, kültürel, sosyal potansiyeller sunabilecek önemli bir merkezdir. Buna karşın kentteki mevcut odaklar (Ulu Cami Parkı, Burma Cami Parkı, Cumhuriyet Meydanı, Tiritoğlu Parkı, Hükümet Meydanı, Milli Eğemenlik Parkı) arasındaki kopukluk, gelişen kentin ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kalan organize edilmemiş kentsel mekânlar, kentsel mekan bütünlüğünü parçalayan ve yaya hareketi üzerinde baskı kuran ulaşım sistemi, belli alanlardaki (Cumhuriyet Meydanı- Burma Cami Parkı aksı) süreksiz ve tanımsız yaya aksları nedeniyle kent var olan potansiyelini kullanamamaktadır.

Önemli kentsel odaklara sahip olmasına rağmen bu odaklar arasındaki ilişkilerin yeterince iyi kurulamaması ve bu odakların gelişen kent için yeterli donatıyı sağlayamaması nedeniyle kentte sosyal ve mekânsal süreklilik bulunmamaktadır. Kentlinin gündelik yaşantısına, ticari kullanımın sürekliliğine katkı sağlayacak, kentin turist potansiyelini arttıracak kısaca kentsel yaşamı organize edecek yaya aksları ve kentsel mekanlar ya tanımsız ya da süreksizdir. Mevcut akslar yaya hareketinin sürekliliğini sağlayamadığı gibi kentsel mekanlara yaya hareketini yönlendirmekte yetersiz kalmaktadır.

Tarihi kent merkezinin İsmet Paşa caddesinden girişini de sağlayan belediye meydanı mevcut yol güzargahı nedeniyle etkin biçimde kullanılamamakta, Burma Cami yakınından geçen yol ise tarihi kent merkezindeki mekansal sürekliliğini baskı altına almaktadır. Hükümet Meydanı, Tiritoğlu Parkı ve Milli Eğemenlik Parkı gerekli kentsel donatıya sahip olmamasından ötürü çağdaş kent meydanı ve parkı işlevlerini üstlenememektedir. Temel olarak kentsel strüktürdeki başlıca eksiklik nitelikli ve çeşitlilik sunan kent mekânlarının olmayışı olarak tespit edilmiştir. Bu durum, tasarım alanının kent içerisindeki rolünün bu eksikliği giderecek şekilde belirlenmesini gerektirmektedir.

Temel Kararlar
Belirlenen sorunlar dikkate alınarak önerilen projenin temel hedefi; Uşak kentinin potansiyellerini, kültürel ve tarihi değerlerini dikkate alarak kentli ve gelecek olan turistler için oluşturulan kentsel mekânlar aracılığıyla sosyal yaşantının potansiyelini ortaya çıkarmak ve üst ölçekte gelişen kent için özgün bütüncül bir tasarım oluşturmaktır. Ortaya konulan bütüncül tasarım anlayışıyla Uşak’ın kent kimliğine katkı sağlanması amaçlanırken, öneri proje aracılığıyla alanın nitelikli fiziksel ve sosyal dönüşümünün gerçekleşmesi amaçlanmıştır.

Bu bağlamda projede;

Kentsel odaklar arasındaki etkileşimi, yaya ve ekolojik sürekliliği kesintiye uğratan trafik akışını yeniden ele almak,

Kentlinin sosyal etkileşim ve rekreasyonel açısından yeni bir bilinçle kullanacağı kentsel mekânlar oluşturmak,

Kentsel odak noktaları arasındaki etkileşimi geliştirecek şeklide yaya akışını düzenlemek,

Tanımlı yaya akslarıyla ulaşılabilen nitelikli kent meydanları ve parkları oluşturmak

Tarihi kent merkezini; kültür, turizm potansiyeli ve sit alanı içerisindeki anıtsal-tescilli yapılar dikkate alınarak, alanın bütüncül bir anlayışla kentlinin ve turistlerin ihtiyaçları doğrultusunda, gece-gündüz yaşayan bir mekan olarak ele almak,

Kentin kimliğini oluşturan yapısal bir eleman olarak Dokuz Sele Deresi’nin ıslah edilerek üzerinin açılması ve dere boyunca kent içerisinde ekolojik bir koridor oluşturmak,

Tarihi kent merkezinden başlayarak İsmet Paşa caddesinin yer yer genişleyerek meydan ve parkları oluşturan bir süreklilik ve aktivite koridoru oluşturacak biçimde ele alınarak kentsel gelişimin bir aracı olarak kullanılması, mekansal ve sosyal sürekliliğin bu koridor üzerinden sağlanması hedefler olarak belirlenmiştir.

Ulaşıma İlişkin Kararlar ve Otoparklar
Alan içerisindeki trafiğin düzenlenmesi, yeterli erişebilirliğin, dolaşımın sağlanması, bütüncül ve yeni kentsel mekânların oluşturulması için yeni bir ulaşım sistemi önerilmiştir.

Tasarım alanındaki; kentin ana odaklarından birini oluşturan ve belediye meydanını da kapsayan tarihi kent merkezinin en önemli sorunlarından birisi; araç trafiğinin bu alandaki kentsel mekân sürekliliğini kesintiye uğratması ve kentin kimliğini oluşturan önemli yapısal elemanlarının algılanmasına engel olması olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda hem algı, mekan hem de yaya sürekliliğini kesinite uğratan İslice Sokak yayalaştırılmıştır. Buradaki trafik; Barbaros Caddesinin Güneş Caddesine kadar olan kısmının ve Cumhuriyet Caddesinin araç akış yönü değiştirilerek Cumhuriyet Caddesine aktarılmıştır. Vidinli Sokak İsmet Paşa caddesine bağlanmıştır.

Bunun yanı sıra tasarım alanının yakınında bulunan ve anıtsal bir yapı olan Karaali Cami ve kentin kültürel kimliğinin bir parçası olan mende pazarının bulunduğu alan da tasarım alanına dahil edilmiştir. Bu bağlamda Mimar Sinan caddesinin bir kısmı, Yanık Sokak ve Bakırcılararası Sokak yayalaştırılmıştır. Bu sayede alanın kesintisiz bir yaya bölgesi olması sağlanmıştır. Bu alandaki yapıların servis ihtiyaçlarının ise günün belli saatlerinde araç girişine izin verilmesi ile sağlanması düşünülmüştür.

Oluşturulan yeni ulaşım sistemiyle Belediye Meydanının önü araç trafiği baskısından kurtarılırken önemli tarihi yapıların bulunduğu, mekansal sürekliliği sağlanmış bir yaya bölgesi oluşturulmuştur.

Cumhuriyet Meyanında bulunanan açık otopark kullanımı kaldırılmıştır. Bunun yanı sıra kent içerisindeki otopark kullanımları kent merkezinin ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır. Bu nedenle Karaali Cami yanında bulunan, mevcutta Pazar alanı ve otopark olarak kullanılan alana; alanın doğusunda bulunan açık Pazar Alanı olarak kullanılan bölgeye zemin altı otoparkı önerilmiştir.

Alan Kullanım Kararları
Alınan temel kararlar bağlamda; tarihi kent merkezi çevresinde ulaşım önerileri geliştirilmiş, bunun yanı sıra Burmlı caminin güneyinde bulunan ve hem caminin hem de arkasındaki anıtsal (deve hanı), tescilli yapıların, yüksek ve kültlesel yapıları ile algısını bozan bağımsız yapı grubu kaldırılmıştır. Bu alanın gerisine Mimar Sinan caddesi boyunca uzanan ticaret aksın sürekliliğini oluşturmak ve alanın ihtiyaç duyduğu işlevler için, geçirgen ve tek katlı yapı grubu konumlandırılmıştır. Alan içerisindeki Cumhuriyet Meydanı kermes, sergi vb farklı aktivitelere de olanak tanıyacak şekilde yeniden tanımlanmıştır. Mevcutta alan içerisinde bulunan kuru meyve-sebze pazarı, bir kültür nesnesi olarak tanımlanmış ve alan içerisinde iki cami arasında konumlandırılmıştır. Üstü kapatılmış olan dokuz sele deresinin üzeri açılarak rekreasyon alanının önemli bir unsuru olarak tanımlanmıştır. Bunun yanı sıra alınan ulaşım kararları neticesinde belediye meydanı araç baskısından kurtarılmış ve tarihi kent merkezinin bir parçası olarak tanımlanmıştır. Meydanın çeperini oluşturan Belediye binası ve karışındaki yapıların cepelerine meydanı daha tanımlı hale getirmek için metal tül cephe önerilmiştir.

Kentsel alanları birbirine bağlayan İsmet Paşa caddesi mevcut hali ile korunmuş, kent mobilyaları ve cadde boyunca cepheden cepheye asılan bağlantı elemanlarının üzerine takılan aydınlatma elemanlarıyla süreklilik ve aktivite koridorunun kentsel bir imge haline gelmesi amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra cadde, tekerleki sandalye ile dolaşıma imkan sağlayacak biçimde tasarlanmış; mevcut kent estetiğini bozan tabelalar firmaların yazı karakterleri korunarak tek renk olarak belirlenmiştir.

İsmet Paşa caddesinin sonunda bulunan Tritoğlu Parkı ve Hükümet Meydanı kentin merkezinde olmasına karşın etkin biçimde kullanılamayan, birbibirnden kopuk kentsel mekanladır. Bu nedenle alanların fiziksel ve algısal bütünlüğü sağlayarak kentsel bir imge oluşturmanın yanı sıra alanın kentsel aktivitelerin mekanı haline gelmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda alanın gereksinim duyduğu kafe ve hizmet birimlerinden oluşan yapı parkın kuzeyinde mevcut yapıların (Defterdarlık, Türk Telekom vb) hizasında konumlandırılarak alanın kuzey cepheri tanımlanmıştır.

Süreklilik ve aktivite koridorunun bir diğer unsurunu ise İsmet Paşa aksının devamında tanımlı yaya akslarıyla ulaşılan İmparator Çay Bahçesi ve Milli Egemenlik Parkı oluşturmaktadır. Yoğun trafik akslarının çepherinde bulunan parkların birbiri ile ilişkisi araç köprüsünün altından peyzaj elemanlarının yürütülmesiyle fiziksel ve algısal olarak kurulmaya çalışılmıştır. Milli eğemenlik parkının kent içerisindeki konumu ve büyüklüğü dikkate alınarak farklı aktivitelere olanak sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Parkta tasarlanan saçak kermes, sergi vb etkinliklere olanak sağlarken parkın diğer kısımları rekrasyon alanı olarak tanımlanmıştır.

Alan içerisindeki peyzaj stratejisi odak noktalarının niteliğine göre şekillenerek kentsel mekanları, işlevleri bağlamında etkinleştirmektedirler. Bu bağlamda her odaktaki peyzaj biçimlenmesi farklı nitelikleri ön plana çıkarak şekilde tasarlanmıştır. Bunun yanı sıra kentsel donatı elemanları alan içerisinde tasarımın bir parçası olarak yaya hareketini yönlendiren unsurlar olarak da kullanılmıştır. Kentsel bir strüktür olarak nitelenen peyzaj elemanları tarihi dokuyu bozmayan ve kent estetiğine uygun elemanlar olarak tasarlanmıştır.