5. Mansiyon, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Ağadere Hastanesi ve Şehitliği Fikir Projesi Yarışması

Çanakkale; daha bıyıkları bile terlememiş, açmadan solan tomurcuk güller gibi, bir neslin şahadete yollandığı kanlı bir gül bahçesi. Her bir neferden bu bahçeye düşen bir damla kan, Çanakkale’den başlayarak Anadolu, Avrupa ve nihayetinde tüm dünyayı etkileyen bir dalga yaratmıştır. İleride Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında etkili olan inanç ve ruh dalgasının ilk damlaları bu topraklar üzerine düşmüştür. Ağadere, at arabasından yapılan sıhhiye araçları, çadırlar içindeki şehit olmayı bekleyen hastalar, beden olarak çaresizliğin, yürek olarak inanç ve çabanın resminin görüldüğü yer… Savaşın her alanında olduğu gibi burada da tüm imkânsızlıklara ve zorluklara rağmen muazzam bir mücadele örneği verilmiştir. Savaşın ağır izlerini taşıyan bu topraklar, milyonlarca gözyaşının akmasına neden olan hadiseleri, dramları bedeninde saklamaktadır. Bunu açığa çıkarmak ve ecdadımızın hatırasına olan saygı ve minneti göstermek bizler için kaçınılmaz bir borçtur. Çanakkale savaşı anlatılırken kaybettiğimiz neferlerimiz yüz binler olarak bir çırpıda ifade edilmektedir. Tasarımda ise şahadete uğurladığımız tek bir neferimizin bir damla kanının, Çanakkale zaferine katkısı ve yarattığı inanç dalgasının tüm dünyaya olan etkisi anıtlaştırılmak istenmiştir. Bu fikir tüm yarışma alanında yapılan düzenlemeyle ziyaretçilere hissettirilecektir.

Yarışma alanı konum itibari ile ulaşım aksları üzeninde olmasına karşın, bulunduğu coğrafyanın fiziksel özellikleri nedeni ile algılanması güçtür; oysaki Şuheda Kabristanı gibi tarihe mal olmuş değerleri içerisinde barındıran bu alan çekim noktası oluşturması basit düzenlemelerle sağlanabilir. Bu amaçla öncelikle arsaya kara ulaşımı için alternatifsiz Kilitbahir-Eceabat mevcut yolu kullanılacak, arsanın güneydoğusuna konumlandırılan otopark ve otobüs park alanı ile ziyaretçi girişi sağlanacaktır. Deniz ulaşımı içinse alanın peyzajını tamamlayan bir iskele düzenlemesi yapılarak, ziyaretçiler için güzergah alternatifleri sağlanması amaçlanmıştır. Anıt ve müzeye yaklaşım, üzerine şahadete eren ecdatlarımızın isminin yazılı olduğu, kandamlası heykeli odak noktası oluşturarak, doğu-batı ekseninde yönlenen rampa ile sağlanmıştır. Bu yaya yaklaşım aksı, dalga fikri ile vücuda getirilen teraslarla desteklenmektedir. Bu alanın peyzajında arazinin genelinde olduğu gibi mevcut kotlar dikkate alınarak minimum kazı ve dolgu alanına sebebiyet verilecek şekilde teraslamalar yapılmıştır.

Yeşil alan analizinden de anlaşılacağı gibi alanın doğal dokusuna zarar vermemek için azami özen gösterilmiştir. Bu doğrultuda yarışma alanı üzerinde bulunan mevcut ağaçlar korunarak peyzajın bir parçası olarak değerlendirilmiştir. Bu teraslar ayrıca toplumun gündelik yaşamına da hitap edecek şekilde techizatlandırılarak alan yalnızlıktan kurtarılacaktır. Seyir terasları, ailelerin çocuklarını yanında getirerek tarihe küçük yaştan tanıklık etmesini sağlayacak çocuk oyun alanı, konferans söyleşi gibi etkinliklerin yapılacağı amfi tiyatro, açık sergi alanları gibi mekanlarla zenginleştirilmiştir. Alanın ortasından geçen dere arsaya sınır oluşturacak şekilde iki kola ayrılarak ıslah edilmiş ve teraslardaki oluşturulan göletlerdeki su oyunlarıyla tasarımda dinamik bir etken olarak rol almıştır. Yarışma alanının en önemli değeri olan Şuheda Kabristanları adıyla eş anlamlı olacak şekilde betimlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla her biri ayrı bir değer taşıyan neferlerimiz gece ve gündüz yanan kara deniz ve havadan günün her saati fark edilecek ışık kristalleri ile vücuda getirilmiştir.

ANIT
Tasarlanan anıt fikrinin oluşmasında üzerinde Kızılay ve Sağlık Hizmetlerini gösteren işaret bulunan Tayyare Bayrağı etkili olmuştur. Anıtın ana taşıyıcısını oluşturan çelik kirişler hilali temsil etmektedir. Hilali Ahmer bayrağındaki Hilal’in yerdeki izdüşümünden üçüncü boyutta ayağa kaldırılması ecdadımızın şanlı zaferini ifade etmektedir. Bu zafer ve inanç anıtı dikkat çekici aynı zamanda uzaktan algılanabilir olmalıdır. Özellikle tepeler arasına sıkışmış yarışma alanında bu algı, hafif çelik strüktürler kullanılarak boyut; gergi tellerinin de yardımı ile yüzey bakımından görkemli hale getirilmiştir. Taşıyıcı olarak görev yapmasının yanı sıra bu gergi telleri Çanakkale’nin etkin rüzgârında çıkaracağı uğultu ile ziyaretçilerde ruhani bir etki de uyandıracaktır. Anıta yaklaşım sahilden başlayan yaya ulaşım aksı ile sağlanmaktadır. Anıt Meydanına yaklaştıkça daralan bu yol ziyaretçi de heyecan uyandırırken ulaşılan meydan ve anıt, yarışma alanı ve bulunduğu yarımadada yaşanan zaferin görkemini hissettirmektedir. Anıtın, anıt meydanının, aynı zamanda tasarım alanının merkezinde yer alan kandamlası heykeli üzerinde ise Şuheda Kabristanları’nda yatan bu zaferin mimarlarının isimleri yer almaktadır.

MÜZE
Anıt ve anıt meydanının içinden geçerek alanın manevi ortamına giren ziyaretçiler, bu ortamın somut olarak yaşandığı Ağadere Mecruhin Hastane Müzesi ile deneyimlerini farklı bir boyuta eriştireceklerdir. Ağadere Mecruhin Hastane Müzesi bir ana çelik taşıyıcı kemer tarafından taşınan bir çadır olarak tasarlanmıştır. Bulunduğu mekânla aynı dili konuşan, fakat bulunduğu zamanın gereksinimlerini karşılayan modern bir çadır… Çadır karakteristiğine de uygun olarak bu müze yapısı gerektiğinde sökülüp taşınma olanağına da sahip olacaktır. Yapı, taşıyıcı kemer sayesinde araziye yalnızca iki noktadan temas etmektedir. Ayrıca müze içi sirkülasyon ahşap bir platform yardımı ile sağlanmaktadır. Böylelikle arazinin mevcut dokusuna zarar vermeden onun da tasarımın dinamiklerinden olduğu bir sergileme deneyimi yaşatılabilecektir. Müze çadırın iç mekanında Ağadere Hastanesi yerleşiminin simülasyonu, o zamanın koşullarını betimleyen panorama resmi ile birlikte yer almaktadır. Mekan oluşumunda dönemin kullanılan teçhizat ve yapıları dikkate alınarak ziyaretçiler üzerinde gerçekçi bir izlenim uyandırmaya çalışılmıştır. Ayrıca doğal ışıktan faydalanma amacıyla müze çadırın üzerinde yırtık bırakılmıştır. Lineer sirkülasyon sayesinde ziyaretçileri yormadan basit ve anlaşılabilir bir komposizyon yaratılmıştır.