2. Mansiyon, Uşak Şehirlerarası Otobüs Terminal Kompleksi Kentsel Tasarım ve Mimari Proje Yarışması

Yol…

Yol, sonsuzluktur, döner yükselir, alçalır genişler, daralır. Yol, zamana benzer. İyi geçerse çabuk biter, kötü geçerse ise bitmek bilmez. . Doğanın gerdanlığıdır yol, güzeldir. Küçük Anadolu kentlerinin terminalleri ise yollara atılmış fiyonklardır. Yolcu, dingin giden yolculuğunda bu terminallerde içer çayını, tüttürür sigarasını. Genelde ait oldukları şehirleri umursamazlar. Donuk ve ifadesizlerdir. Genelde aynı pişmaniye, aynı lokum, aynı oyuncaklar satılır. Tostlar, çaylar, tuvaletler hep aynıdır. Yolcu, uğradığı bu yabancı yerde, aldığı temiz hava ile yetinir ve yolculuğuna devam eder. Belki yıllarca onlarca kez uğramış olduğu bu terminalden yine bu yabancı diyarın ne olduğunu bilmeden, merak etmeden geçer. Mola verdiği bu yerde hiç bir şey, uyku sersemi zihninde yer almak için yolcuyu zorlamaz.

Uşak, zihinde kalmaya, merak etmeye, görülmeye değer bir diyardır. Zengin tarihi ve kültürü bu kente gözden kaçmamaya yetmedi yıllar boyu. Binlerce otobüs, yüzbinlerce yolcu geldi, geçti. Uşak da diğer benzer Anadolu kentlerinin kaderini paylaştı. Bir hedef değil, bir fiyonk oldu.

Öneri terminal binası, gelip geçegelen yolcuya zengin kültür ve tarihinden birşeyler sunmayı hedefler.

Yunan işgali ve Kurtuluş Savaşı’nda önemli bir nokta olan Uşak’ın sanatsal ve kültürel birikimi daha eskilere dayanır. Hititler’den Bergama Krallığı’na, Bizans’dan Osmanlı Devleti’ne bir çok devletin izlerini taşımaktadır. Selçuklu yapıları, Sebaste, Akmonia, Blaundas gibi antik kentler, Karun hazinelerinin günümüze ulaşabilen parçaları, tarihi köprüler bu sürecin kanıtlarıdır. Osmanlı döneminden kalan ahşap, cumbalı Eski Uşak evleri de şehir merkezinde bazı mahallelerde görülmektedir. Cumhuriyet’ in ilk yıllarında, ilklere ev sahipliği yapmıştır. Afyon-İzmir (Basmane) demiryolu, şeker fabrikası bunlara örnektir. Sanayide bu öncülüğünün yanında, özellikle Eşme ilçesinde dokumacılık gelişmiştir. Uşak yüzyılların getirdiği birikimle taçlanmış eşsiz bir halı ve kilim dokuma kültürüne sahiptir. Renk desen ve kullanılan doğal malzemesiyle benzerlerinden ayrılan değerli sanat eserleridir. Uşak’tan bahsederken tarihi dokusunun yanında coğrafi zenginlikleri de unutulmamalıdır. Dünya’nın en büyük kanyonlarından Ulubey Kanyonu Uşak’tadır. Bir çok anıtsalağaç, ilçelerinde çıkarılan Uşak mermerleri bu şehri anlamlandıran diğer ögelerdir.

Kısacası Uşak, sergilenmeye değerdir. Terminal binası bu anlamda insanların araçlara binmesi için bir arayüz olmanın yanısıra, sergileme mahalleri ile yolcuyu Uşak hakkında bilgilendirmeyi de hedefler. Bu amaçla projede, özellikle gelen ve transit terminali ile direk ilişkili bir Uşak Şehir ve Uşak kilim sergi alanları tasarlanmıştır.

Uşak kentinin öz kültürü, bina mimarisine plastik anlamda da yansıtılmakta, özellikle cephe dili, Uşak dokuma sanatına zarif bir gönderme yapmaktadır. Ana cephe, binayı saran bir Örgü’dür. Yine Uşak yöresi taş, mermer ve granit kaplama malzemeleri kullanılmaktadır.

İşlevsel Yaklaşım:

Bir terminal, herşeyden önce yolcuyu ve bu yolcuya hizmet veren otobüsler için iyi işlemelidir. Öneri projede, özellikle yaya, doğal topoğrafyayı kullanarak oluşturulan teraslar ve bunları birbirlerine bağlayan rampalar ile konforlu bir gezinti yapabilmektedir. Keza terminaller ve peronlar arası bağlantı da bina içerisinde bu ramplar tarafından sağlanmaktadır. En üst teras, giden terminali, bir alt teras ise gelen ve transit terminalleri olarak hizmet vermektedir. Bakım, onarım, yıkama ve yakıt istasyonunun yer aldığı en alt terasın bir üstünde ilçe terminali yer almaktadır.

Binek ve servis araçları birbirleri ile çakışmadan hareket edebilmektedirler. Otobüslerin mümkün olduğunca tek yön trafik prensibi ile hareket etmesi amaçlanmıştır. Yapı, mümkün olduğunca basit ve anlaşılabilirdir. Yolcular binanın her noktasında yeterince oryantasyon düzeyine erişip gitmeleri gereken yere kolayca ulaşabilirler. Galeri kat yolcuların kullanımı için farklı işlevlerle donatılmış, bodrum katı ise işletmelerin kullanımları için ofis ve depo mahallerine ayrılmıştır. Bodrum katta ayrıca teknik mahaller ve sığınak da yer almaktadır.

Peyzaj Tasarım Yaklaşımı:

Yarisma alani icinde yer alan peyzaj alani farkli kotlarda cozulen terminal alanindan direk giris cikis almamakla beraber terminal alaninin acik alandaki bir uzantisi olarak dusunulerek kademeli olarak cozulmus ve gorsel anlamda bir sureklilik amaclanmistir.Bu kademelerde acikhava sergi ve etkinlik alanlari, yorenin kulturel ve sanatsal degerlerinin on plana cikarilacagi elsanatlari sergi ve satis alanlari, piknik ve dinlenme alanlari,yuruyus ve gezinti yollari gibi farkli etkinlik ve rekreasyon alanlari onerilmektedir.

Bu rekreasyon alaninin gerek kendi ic kullanimindaki algisi gerek terminal binasindan gorsel olarak algisi dusunulerek yaprakli ve herdemyesil turlerin dengeli bir sekilde alana dagilmasi ve yoreye ozgu endemik turlerin kullanilmasi ongorulmektedir.Farkli etkinlik alanlarindaki acik alanlarin ise cayir alani olarak kalmasi dusunulmustur.

Yaprakli agac olarak Usak bolgesinde yetisen turlerden Acer campestre, Acer tataricum, Acer platanoides (Akcacagac turleri),Aesculus carnea ,Aesculus hipocastanum (At kestanesi),Carpinus betulus (Gurgen),Fraxinus ornus(Disbudak),Fagus orientalis(Kayin),Quercus robur (Mese) kullanilmasi ongorulmektedir.Yine bu bolgede yetisen herdemyesil bitkilerden Abies concolor, Abies bommuleriana (Goknar),Cedrus libani ,Cupressus arizonca(Servi),Pinus nigra(Karacam) turleri kullanilmasi dusunulmektedir.Cali grubu olarak cotoneaster horizontalis,berberis thunbergii, forsythia ,creteagus orientalis, juniperus horizontalis,cytisus ocutangalus gibi turlerin kullanilmasi ongorulmektedir. Acik alan ve cayir alanlari bakim ve kullanim kolayligi bakimindan lycium anatolicum,lyium barbarum ve dichondra repens turleri onerilmektedir.