1. Ödül, Afyonkarahisar Cumhuriyet Meydanı ve Çevresi Ulusal Mimarlık ve Kentsel Tasarım Fikir Proje Yarışması

Kentsel Kararlar
Düşüncemize göre, yarışma alanı karakteristik olarak üç ana bölgeye ayrılabilir:

Kent Merkezi; tarihi ve yeni kent merkezlerini birleştiren alan,

Kent Kalbi; ticaret, açık ve kapalı kamusal alanları barındıran alan

Kent Meydanı; kentin sosyo-kültürel birleşme noktası,

Ancak bu alanların şu anda sahip olduğu kullanımlar ve entegre çalışmayan ulaşım sistemi ile birlikte kent, merkezinde halihazırdaki park dışında aktif kamusal kullanımlara olanak tanımamaktadır, bu nedenle aşağıdaki müdahaleler önerilmiştir;

Ulaşım
Meydandan geçen arter bütün bağlantıları kopararak trafik ve kirlilik gibi problemlere neden olmuştur, ancak alt geçit (bat-çık) gibi çözümler bir ağ üzerinde olmadığı durumda sadece trafiği bir noktadan başka bir yere taşımakta, kent merkezindeki taşıt hız limitlerini yükseltmekte ve bununla birlikte hava-gürültü kirliliğine neden olmaktadır. Buradan hareketle önerilen çözüm, kademeli olarak kent merkezindeki trafiği azaltmaktır.

Şemalarda da değinildiği üzere çevre yolu, otoparklar ve aktarma istasyonları kademeli olarak trafik yükünü azaltacak ve kent kalbindeki yollar yaya öncelikli ve sınırlı taşıt yolu şeklinde çalışacaktır.

Arazi Kullanımı
Kent merkezindeki arazi kullanımı çoğunlukla ticari ve kamu yapıları olarak bilinmektedir, kültürel ve sosyal alanların eksikliği ve aşırı yüklenmiş ticari kullanımlar nedeniyle de kent merkezinde yaya değil taşıt yoğunluğu göze çarpmaktadır. Bu olumsuz durumu düzeltebilmek için bazı müdahaleler gerekecektir, örneğin bankalar veya kamu alanlarının yeni merkezlere taşınması gibi…

Açık Alan Sistemi
Kent meydanını çekirdek, merkez noktası olarak tanımlamak, dairesel büyüme eğilimindeki kentte, açık alanların bir ağ sistemi içinde çalışmasını engellemektedir. Bu sebeple kent merkezindeki ‘Meydan’, İmaret Cami ve Yeşil Cami Parkı ile birlikte ele alınmıştır. Böylece kent meydanı aslında büyük bir ağın parçası olmaktadır. Yürüme mesafesinde olan uzaklıklar ve yayalaştırılacak akslar, meydanı erişilebilir hale getirmektedir. Bunların dışında yaya öncelikli akslar ve taşıt sınırlama uygulaması olan akslar da kentteki açık alanları ayrıca bir sistem haline getirmektedir.

Uçan Taksi
Kent merkezi inanılmaz tarihi zenginliklerine rağmen bir çekim noktası haline gelememiştir, kalenin yüksekliği ve zor ulaşımından dolayı kentli ve kentin misafirleri için kalenin erişilebilirliği de kısıtlıdır. Bu sözü edilen olumsuzlukların düzeltilmesi için önerilebilecek çözümlerden tramvay ya da hafif raylı sistem arazinin eğimli olması nedeniyle teknik ve ekonomik olarak görece problemli gözükmektedir, bu nedenlerle “Uçan Taksi” nin (Personal Rapid Transit) burada alternatif ve yerinde bir çözüm olabileceğini düşünmekteyiz. Maliyeti mevcut yolun alta alınma tercihindeki kadar bile olmayacak olan öneri çözüm, izleyeceği esnek rota ile kent meydanı ve eski tarihi kenti birleştirecek, bugünün Afyonkarahisar’ına geçmişini tekrar iade edecektir.

Öneriler:
-Dumlupınar 2 ve Millet Caddesi (Uzun Çarşı) yayalaştırılması.

-Albay Reşat Çiğiltepe Caddesinin Ordu Bulvarına bağlanıp, taşıt trafiği ringi oluşturulması (Cumhuriyet meydanındaki taşıt trafik yükü bu yola taşınacaktır)

-Yaya allesi üzerindeki tescilli binaların önünden geçen sokağın yayalaştırılıp kent akışına dahil edilmesi.

– Sivil mimari örneklerinin, korunarak cephe iyileştirilmesi yapılması.

Cumhuriyet Meydanı Analizi
Cumhuriyet meydanı kentin en baskın görsel öğesi olan kale aksı üzerinde biçimlenmiş, sınırları kentin önemli mimari yapılarıyla (Ali Çetinkaya Kız Meslek Lisesi, Eski Belediye Hizmet Binası) çizilmiş, hakim noktasında tarihsel önemi olan Utku Anıtıyla ve kullanıcılarla en gündelik ilişkiyi kuran Anıt Park’ın bir araya gelmesiyle oluşmuştur.

Fakat tüm bu potansiyellerine rağmen meydan, alanın trafiğiyle ilgili yanlış uygulamalar (taşıt trafiğinin meydanın tam kalbinden hızlı olarak akması, alanın yayalaştırılmaması) meydanın kentle bağ kuramamasına neden olmaktadır. Anıt Park ise doğal peyzajın yeterince zengin olmasına karşın meydanla ilişkilerinin sınırlı ve kısıtlı olması nedeniyle kentli tarafından toplanma, buluşma ve etkinlik alanı olmaktan çok içinden geçip gidilen bir yer haline gelmesi dolayısıyla potansiyellerini kullanamamaktadır.

Meydandaki Tescilli Mimari Yapılar;
Meydandaki tescilli mimari yapılar kentin önemli tarihsel yapılarından olmakla birlikte park ile iç içe olabileceği noktalarda düzensiz açık otopark kullanımından dolayı park ile ilişkisi kesintiye uğramaktadır. Bu nedenle meydan ile de ilişki kuramamaktadır.

Utku Anıtı ve Anıt Park;
Anıt Park yeterince zengin bir peyzaja sahiptir. Aynı zamanda parkın hakim noktasında kale aksı ile ilişki kuran Utku Anıtının tarihsel anılarıyla birlikte kültürel bir zenginliğe de sahiptir. Parkın meydanla kurduğu oturmuş plan ilişkisine rağmen parkın etrafının korkuluklarla çevrilmesi, kullanışsız sert zemin kararları, parkın insanlar için günlük kullanımını kısıtlamaktadır. Park meydana çok iyi bir sırt oluşturmasına rağmen aslında üçüncü boyutta meydanda manzara görevi görmektedir.

Öneriler:
Meydan Düzenlemesi
Cumhuriyet Meydanının kalbinden geçen yol yayalaştırılmış, alanın meydan olarak işleyebilmesi için -toplanma, buluşma, aktivite alanı haline gelebilmesi için – kentteki yaya akışı alana ulaştırılmaya çalışılmıştır.

Anıt Park çevresindeki sınırlardan kurtarılarak kentliyle daha doğrudan bir ilişki tanımlamaya başlar, park zemini amfi ve teraslı zeminler haline getirilmiştir., böylece etkinlik ve etkileşimler için daha özelleşmiş alanlar oluşturur. Anıt park kendine Utku Anıtını merkez alarak amfileşir ve meydanın yeni sınırlarına paralel yeni bir biçim tanımlamaya başlar. Anıt Parktaki sert zeminler günlük kullanımı sınırlamak yerine kolaylaştırmaya yönelik oluşturulmuştur. Sert zeminler oluşturulurken mevcut ağaçlar referans alınarak yaya yolları ve onların bağlandığı zeminler tasarlanmıştır.

Meydandaki tescilli mimari yapıların parkla dolayısıyla meydanla ilişki kurabilmesi için Dervişpaşa Caddesi yayalaştırılmış, öncelikle park ile sonra da meydan ile ilişkisi sağlanmıştır.

Kültür Merkezi
Öneri kültür merkezi yapısı meydanın Utku Anıtına tutunarak oluşturulan yeni sınırlarını tutan önemli bir elemandır. Yapı bu değerli mimari yapılarla ve anıtla sınırları belirlenmiş meydanda diğer sınırı oluşturmaya kararlı ve güçlü yapısıyla adaydır. Zafer müzesi ve Utku Anıtının kale aksı üzerindeki görsel ilişkilerine saygı duyar niteliktedir. Yapı Cumhuriyet Meydanının batı sınırını güçlü bir şekilde vurgulamasına rağmen meydanın batı tarafındaki kent ve kentliyle ilişkisini kesmez.

Cumhuriyet Meydanı aslına uygun olarak önemli mimari odakları (Ali Çetinkaya Kız Meslek Lisesi, Eski Belediye Hizmet Binası, Zafer Müzesi) korunarak ve yeni bir mimari odak oluşturularak sınırlarını çizerken bu eski ve yeni yapı odakları arasındaki dengeyi de kültür merkezine ait cam yüzey cephe kurmaktadır. Bu cam yüzey kültür merkezinin beşinci cephesi, hafifliği ve saydamlığı ile meydanla kurduğu naif ilişkidir. Kültür merkezinin keskin tavrını meydana azaltarak iletme görevini üstlenir. Meydandan kültür merkezinin avlusuna geçişin sessiz vurgusudur.