Eşdeğer Mansiyon, Troya Müzesi Serbest Katılımlı, Tek Aşamalı, Ulusal Mimari Proje Yarışması

Proje Açıklama Raporu...

MİMARİ AÇIKLAMA RAPORU

1.1. TROYA MÜZESİ: ANA KAVRAM ve ÖLÇEK
Anadolu’da yer alan ve “turistik” bir ilgi odağı olan antik yerleşmelerin büyük bir bölümü, bu ilgiyi kentin bugüne ulaşan kalıntılarından, mimari anıtlarının görkeminden alırlar. Bu durum aynı zamanda bu kentlere belirli bir ölçek verir, mekânsal olarak da bu kentleri ve çevresini belirler. Troya ise öncelikle bir efsanenin öznesidir, önemi, kalıntılarının görsel/gösterişsel (spectaculaire) özelliklerinden ve mimari karakterinden değil, antik çağ yazınındaki yerinden gelir. Kentin bugüne ulaşan kalıntılarının ölçeği ve kentin boyutları da görkemli olmaktan uzaktır. İşte Troya kenti ve bitişiğindeki Tevfikiye köyünü belirleyen ölçek, bu bağlamın içinde yer alacak müze kompleksinin ölçeğini de tanımlamalıdır.

Troya Müze Kompleksinin mimari kavramını tanımlayan belirleyiciler şunlardır:
1. Zemin üstünde, Tevfikiye köyünün mekânsal örgütlenme mantığı.
2. Zemin altında, Troya antik kentinin tanımladığı ızgara ile ana yolun belirlediği “cetvel”in doğurucusu olduğu ikincil ızgara.
3. Zemin üstünü zemin altına bağlayan öğede (müze giriş binası), Troya kentinin ana eksen doğrultusu.

1.2. ANA KAVRAMIN AÇILIMI: GÖSTERGELERDEN TASARIMA
1.2..1. ANA ÖĞELER ve GELİŞİM
Troya’nın gerek artzamanlı, gerekse de eşzamanlı okumasında, temel öğe megaronun bütünü düzenleyici bir rol üstlendigi görülür. Ana megaron, belirleyici öğe olarak Troya IIc katmanında konumunu kesinleştirir; tanımladığı eksenel doğrultu ve öteki megaronlarla kurduğu eklemlenme ilişkisi ile kent çeperinin oluşumunu ve kentin gelişme evrelerindeki yapısını belirler.

1.2.2. KAPILARDA EKSEN DEĞİŞİMİ
Troya’da, kentin gelişme evrelerinin çözümlenmesi, kapılarda belirli bir eksen değişimini açığa çıkarır. Troya IIb1’den Troya IIb2 evresine geçişte, kentin her iki kapısı aynı yönde ve aynı açıda yer değiştirir. Değişimle ortaya çıkan yeni doğrultu daha sonraki evrelerde de kendini sürdürür.

1.2.3. BELİRLEYİCİ EKSEN
Kapılardaki eksen değişimi ve ana eksenin yeni hakim doğrultusu kentin büyüme sürecinde düzenleyicilik taşır. Tali eksen ile ana eksen arasındaki rol paylaşımı da tüm evrelerde sürer.

1.2.4. BÜYÜME
Troya’da büyümenin çözümlenmesi şu olguları açığa çıkarır: Kentin kuzeyinde yer alan topografik eşik Troya I’den Troya VI’ya dek büyüme engeli oluşturur ve kent güneye doğru büyür. Büyümede belirleyici doğrultu ise kentin ana ekseniyle çakışır.

1.2.5. YAPI KURUCU IZGARA
Troya’nın farklı evrelerindeki yapılaşmanın sunduğu karmaşık örüntünün ana eksenle birlikte soyutlanması yapı kurucu ızgarayı verir. Bu ızgara, müze kompleksinin tasarımında da yapı kuruculuk yüklenecektir.

1.2.6. TROYA ve TEVFİKİYE KÖYÜ
Troya ve Tevfikiye köyü birlikte, sosyal boyutu da içeren bir sistem oluştururlar. Gerçekleştirilecek müze kompleksi bu sisteme rağmen değil, bu sistemle birlikte var olmalıdır. Bu ise mekânsal örgütlenme düzeyinde sistemin belirleyici olma koşulunu getirir.

1.2.7. TROYA, TEVFİKİYE KÖYÜ ve MÜZE KOMPLEKSİ
Müze kompleksini tanımlayan mekânsal örgütlenme, Tevfikiye köyü ile bütünleşen ve süreklilik oluşturan bir mantıkla ele alınmıştır. Süreklilik ölçek, açık mekânların düzenlenmesi, mevcut yol örüntüsünün veri olarak kabul edilmesi düzeylerinde ortaya çıkar ve gerçekleşen örgütlenme köyün sosyal katılımını çağırır ve koşullar.

Müze kompleksini sınırlayan ana yol, kompleksin planlanmasında düzenleyicilik yüklenecek ikinci ızgaranın doğurucu öğesi olacaktır. Kompleksin planlamasında Troya’dan taşınan yapı kurucu ızgara, Troya’dan taşınan ana eksenel doğrultu ve yolun tanımladığı ikincil ızgara belirleyici rol üstlenirler.

1.2.8. AÇIK ÖRGÜTLENME
Müze kompleksinin mekânsal örgütlenmesinde ana ilke açıklıktır. Köyün ölçeğini, örgütlenme biçimini, dizimsel yapısını sürdürme ve açık bir mekân oluşturma isteği, müzenin sergileme ve depolama mekânlarını zemin düzeyinin altında çözme zorunluluğunu getirir, böylece zemin düzeyinin üstünde, çeşitli hizmet birimlerinin, rekreatif amaçlı binaların ve açık alanların yer aldığı özgür bir düzenleme yapma olanağı ortaya çıkar.

Müze kompleksinin zemin üzerindeki açık örgütlenmesi işaret niteliği taşıyan iki öğe içerir: İlki, Troya’dan taşınan eksenel doğrultuyu gösteren, aynı zamanda müzenin sergileme mekânına giriş kapısı olan yapıdır. İkinci öğe ise, üçüncü boyutta işaret niteliği taşıyan bir seyir kulesidir. Kule, kompleks ile antik kent arasında görsel bağı oluşturur.

1.2.9. BİR MEKÂNSAL DENEYİM OLARAK MÜZE
Müzenin sergileme mekânına Troya kentinin girişini de tanımlayan ana eksen doğrultusundan girilir. Bu başlangıç noktası, antik kentin mekânsal deneyimlenmesine doğrudan göndermedir.

Sergileme mekânının örgütlenmesi, hem “cetvel” çizgisini veren ana yol doğrultusunun tanımladığı ızgaraya, hem de Troya kentinden taşınan yapı kurucu ızgaraya dayanır.

Müze mekânının sunduğu kurgu, bir yandan sergileme senaryosunun okunmasına olanak verecek netlikte, bir yandan da Troya kentinin eşzamanlı karmaşık örüntüsüne gönderme yapan zenginliktedir.

1.2.10. Açık Sergi Alanları Dolaşım İlkeleri
Müze Kompleksinin mekansal örgütlenmesinde açık sergi alanları, rekreatif amaçlı birimler, satış birimleri ve çeşitli müze hizmet birimleri ile birlikte zemin kotunda yer alır. Açık Sergileme alanları mimari tasarımın öngördüğü mekansal süreklilik içinde tanımlanan bir dolaşım hattını içerir. Dış mekan dolaşım hattı, rekreasyon alanları ve pazar yeri gibi kültürel yapıların mekansal ve işlevsel sürekliliğini sağlar. Açık ve kapalı dolaşım hatları her noktasında engelli ulaşımına uygun çözümlenmiştir.

1.2.11. MÜZE KALICI ve GEÇİCİ SERGİLEME ALANLARI DOLAŞIM İLKELERİ
Müze mekanının tasarımında Troya Antik Kentinin çok katmanlı mekansal karakterine gönderme yapan “mekansal deneyim” yaklaşımı sergileme alanlarının dolaşım hattını da tanımlamaktadır. Dolaşım hattı belirgin bir mekansal yönlendirme ile farklı işlevsel düzenlemeler arasındaki sürekliliği ve sergileme alanlarının özelliklerini tanımlar. Müze yapısı güney kanadı konferans salonları ve hollerini de içerir.